قانونگذار در قانون آیین دادرسی کیفری برای ایجاد پیش‌بینی‌هایی درباره امکان مطرح کردن شکایت در مورد جرایم، مقرراتی را تدوین کرده است. بر این اساس، هرگاه جرمی متهم را در بر بگیرد، شخص متهم می‌تواند به‌عنوان شاکی از جرم، با ثبت شکواییه‌ای که متناسب با جرم رخ داده است، اقدام به مطرح کردن شکایت نماید.

با ایجاد دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی، اکنون افراد می‌توانند شکایت‌های خود را به صورت کتبی (تایپ شده) از طریق این دفاتر به مرجع رسیدگی کننده ارسال کنند. اما آیا امکان طرح شکایت کیفری به صورت شفاهی نیز وجود دارد؟ به این سؤال باید اینگونه پاسخ داد: امکان طرح شکایت کیفری به صورت شفاهی تنها در صورتی وجود دارد که شرایط شکایت کیفری شفاهی و مراحل آن رعایت شود. بنابراین، به علت اهمیت این موضوع، ضروری است که قوانین و شرایط مربوط به شکایت کیفری شفاهی را به خوبی مطالعه کنید.

برای توضیح مفهوم و شرایط شکایت کیفری شفاهی، در این مقاله تلاش خواهیم کرد. همچنین، نحوه انجام این شکایت و بخشنامه الزام دادسراها و دادگاه‌ها و ضابطان دادگستری در پذیرش مستقیم شکایات عمومی به بحث خواهیم پرداخت. ادامه دهید تا اطلاعات دقیق‌تری در این زمینه به دست بیاورید.

آیا شکایت کیفری بصورت شفاهی نیز قابل طرح است

"حق شکایت افراد در مواقعی که بر آن‌ها جرمی ارتکاب شده است و باعث زیان و خسارت برای آن‌ها شده است، بسیار ارزشمند است. به همین دلیل، قانون‌گذار در قانون آیین دادرسی کیفری، مقرراتی را درباره قواعد، روش و شرایط شکایت کیفری تنظیم کرده است. این مواد قانونی به منظور احترام به شکایت کننده تعیین شده است."

با توجه به وجود دفاتر خدمات الکترونیک قضایی که واسط بین مردم و دادگاه ها هستند و دادخواست ها و شکاییه های افراد را ثبت و به دادگاه، ارسال می کنند، برخی افراد ممکن است سوالی داشته باشند که آیا امکان ثبت شکایت کیفری به صورت شفاهی نیز وجود دارد؟ برای پاسخ به این پرسش، باید به مواد 37، 69 و 63 قانون آیین دادرسی کیفری مراجعه کرد. این مواد به ترتیب مقرر می‌کنند:

براساس ادله مورداشاره، به سؤال آیا ممکن است شکایت کیفری به صورت شفاهی مطرح شود یا خیر؟ بایستی پاسخ دهیم که بله، شکایت کیفری به صورت شفاهی نیز قابل طرح است و اهمیت این موضوع به قدری است که برای افرادی که تصمیم به پذیرش آن دارند، ضمانت اجرای انفصال از خدمات دولتی برای سه ماه تا یک سال تعیین شده است. همچنین، در ادامه به شرایط و روش‌های شکایت کیفری شفاهی واستثناهای آن توضیح خواهیم داد.

شرایط شکایت شفاهی

اگر یک شاکی قصد دارد از یک جرم شکایت کیفری کند، باید شرایط شکایت کیفری شفاهی را داشته باشد. در غیر این صورت، امکان شکایت کیفری شفاهی وجود نخواهد داشت. در این قسمت، شرایط مورد نیاز برای شکایت کیفری شفاهی را توضیح خواهیم داد.

به داشتن صلاحیت قانونی که شامل هوش و رشد است، اشاره می‌کند.

در داشتن اراده و اختیار و عدم تقدیر از طریق اجبار و زور، انجام هرگونه شکایت کیفری ممنوع است.

ارائه مدارک هویتی و اطلاعات مربوط به آدرس بسیار حائز اهمیت است. در ضمن، ارائه اطلاعات هویتی و آدرس دقیق مشتکی در صورت امکان، به عنوان عاملی مهم در امنیت و اعتبار محسوب می‌شود. بنابراین، برای تسهیل در پردازش اطلاعات، لطفا مدارک هویتی و اطلاعات آدرس را به صورت دقیق و به‌روز وارد نمایید.

پس از توضیح درباره‌ی شرایط شفاهی برای ارائه شکایت کیفری، در این قسمت از مقاله قصد داریم به نحوه ارائه این شکایت توسط شاکی بپردازیم. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش تنظیم نامه شکایت یا شکواییه کتبی می‌توانند به قسمتی که در زیر آمده است حتما نگاه کنند. مطلب مرتبط در مقاله قابل مشاهده است.

نحوه طرح شکایت شفاهی

پس از بحث درباره امکان و شرایط شکایت کیفری شفاهی، در این بخش از مقاله، قصد داریم به شیوه‌ی ارائه شکایت شفاهی پرداخته و توضیح دهیم که درخواست‌کنندگان ارایه شکایت شفاهی چه مراحل و روش‌هایی را باید طی کنند تا درباره شکایت شفاهی آن‌ها رسیدگی شود و حکمی صادر گردد. نحوه‌ی طرح شکایت شفاهی به ترتیب مراحل زیر است:

شکایت کننده باید به یکی از مراجع قضایی مانند دادگاه یا نیروی انتظامی مراجعه کند.

در صورتی که فردی شاکی باشد، باید شکایت خود را به صورت شفاهی و به صورت صریح و روشن به ضابطان دادگستری توضیح دهد.

ضابط دادگستری لازم است شکایت شفاهی شاکی را شنیده و در جلسه تنظیمی آن را ثبت کند.

می‌بایست "شخص شاکی"، نسخهٔ نهایی صورتجلسه را امضا و در صورت نداشتن مهارت خواندن، این امر بایستی به‌صورت کتبی در صورتجلسه ذکر شود.

ضابط دادگستری موظف است پرونده را بلافاصله پس از دریافت از شاکی، با استفاده از تگ فوریت، به مرجع صالح، مانند دادستان، دادسرا یا شورای حل اختلاف (با توجه به جرم و امکان صلح و سازش در آن) ارسال نماید. علاوه بر این، ضابط دادگستری باید پرونده را به صورت مناسب در اولین فرصت به وی تحویل دهد.

در اینجا باید توجه کنیم که بر اساس بخشنامه حاکم بر دادگاه‌ها و ضابطین دادگستری، آنها اجبار دارند تا شکایات مردم را به صورت مستقیم پذیرفته و ثبت کنند. این ضابطین می بایست برای شاکیانی که شکایت خود را به صورت شفاهی اعلام کرده اند، حساب کاربری سامانه ثنا را ایجاد کنند و شکایت آنان را در سامانه مدیریت پرونده های قضایی ثبت نمایند. در ادامه، به مورد این بخشنامه خواهیم پرداخت و فایل دانلود آن را در اختیار شما قرار خواهیم داد.

بخشنامه الزام دادسراها و دادگاه ‌ها و ضابطان دادگستری به پذيرش مستقیم شکایات مردم

در تاریخ ۱۳ بهمن ماه ۱۳۹۹، مدیر کل دبیرخانه قوه قضاییه، بخشنامه‌ای با عنوان "تسریع در رسیدگی به شکایات مردم و اجرای ماده ۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری" را به رییس قوه قضاییه ارسال کرد. این بخشنامه از ضابطان دادگستری، دادسراها و دادگاه‌ها درخواست کرده است که شکایات مستقیم مردم را مستقیماً پذیرش کنند. در نهایت، این بخشنامه به رییس روزنامه رسمی کشور ابلاغ شده است تا منتشر شود.

متن: با هدف کاهش طولانی شدن فرایند دادرسی و افزایش سرعت خدمات رسانی در حوزه قضایی، این بخشنامه به ویژه در زمینه تقدیم شکایت، ابلاغ و اطلاع رسانی به طرفین دعوا که اصحاب پرونده هستند، تصویب و ابلاغ شده است. بر پذیرش شکایت شفاهی، همچنین، تشکیل حساب کاربری سامانه ثنا و ثبت شکایت در این سامانه، برای شکایت کنندگان شفاهی، تاکید می‌شود. در زیر، بخشهای مهمی از متن این بخشنامه را ارائه خواهیم کرد (بخشنامه به صورت HTML نیست). می‌توانید فایل دانلود آن را در اینجا پیدا کنید: دانلود بخشنامه.