لزوم حضور یک سازمان مستقل در زمینه مسائل اداری کشور، منجر به تشکیل یک هیئت مرتبط تحت عنوان "شورای عالی اداری" شده است. این شورا، با دریافت مجوز بر اساس ماده‌های 114 و 115 قانون مدیریت خدمات کشوری، به طور قانونی و تحت عضویت افراد شایسته و متخصص در حوزه مسائل اداری کشور، وظایف خود را انجام می‌دهد. برخی از اعضای این شورا، علاوه بر همکاری با شورای توسعه مدیریت و سرمایه انسانی، نیز فعالیت می‌کنند.

در این مقاله به تحلیل و بررسی مفهوم و ارکان شورای عالی اداری در نظام اداری ایران می‌پردازیم. ابتدا به بررسی نقش و وظایف شورای عالی اداری و اهمیت آن می‌پردازیم. در ادامه، تشکیل و ساختار اعضای شورا و نحوه انتخاب آنها را بررسی می‌کنیم. همچنین، رییس شورای عالی اداری که مسئول رهبری و کنترل فعالیت‌های شورا است، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در پایان نیز، به اعتبار و اثربخشی تصمیمات شورای عالی اداری و نحوه اجرای آنها در سیستم حقوقی ایران پرداخته می‌شود.

شورای عالی اداری چیست

شورای عالی اداری کشور، یکی از شوراهای تصمیم‌گیری درباره مسائل اداری نظام حقوقی ایران است. این شورا در قوانین برنامه‌های پنج‌ساله توسعه، به عنوان یک نهاد تصمیم‌گیرنده، تعریف شده است. این شورا در قوانین برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، بند ۳ و ۴ پیوست، و همچنین در قانون برنامه سوم توسعه مصوب فروردین سال ۱۳۷۹ مورد اشاره قرار گرفته است. این قوانین معمولا برای مدت زمان پنج سال اعتبار دارند و صرفا در طول این مدت، قانونی محسوب می‌شوند.

با این وجود، پس از گذشت یک بازه زمانی مشخص، لازم شد یک هیئت مشورتی درباره مسائل حقوق اداری تشکیل شود. به همین دلیل، قوانین مربوط به این حوزه، مانند قانون مدیریت خدمات کشوری، تصمیم گرفتند یک شورای عالی اداری را به طور دائمی تشکیل دهند. بنابراین، در حال حاضر شورای عالی اداری با وظایف و صلاحیت‌های خاص، بر اساس مواد ۱۱۴ و ۱۱۵ قانون مدیریت خدمات کشوری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

به آگاهی توجه فرمایید که دبیرخانه شورای عالی اداری جزو سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور خواهد بود و این سازمان مسئولیت نظارت بر اجرای موثر تصمیمات این شورا را برعهده خواهد داشت.

ترکیب اعضای شورای عالی اداری

متن: "قبل از بررسی مفهوم شورای عالی اداری کشور، لازم است به این نکته اشاره کنیم که در قوانین مدیریت خدمات کشوری، علاوه بر تعیین وظایف و اختیارات شورای عالی اداری، ترکیب و اعضای آن نیز تعیین شده است. این اعضا مسئولیت سیاست‌گذاری در زمینه تحول در نظام اداری کشور را بر عهده دارند. همچنین به همراه شورای حقوق و دستمزد فعالیت می‌کنند. طبق ماده ۱۱۴ قانون مدیریت خدمات کشوری، ترکیب و اعضای شورای عالی اداری به شرح زیر است:" متن: "

قبل از بررسی مفهوم شورای عالی اداری کشور، لازم است به این نکته اشاره کنیم که در قوانین مدیریت خدمات کشوری، علاوه بر تعیین وظایف و اختیارات شورای عالی اداری، ترکیب و اعضای آن نیز تعیین شده است. این اعضا مسئولیت سیاست‌گذاری در زمینه تحول در نظام اداری کشور را بر عهده دارند. همچنین به همراه شورای حقوق و دستمزد فعالیت می‌کنند.

طبق ماده ۱۱۴ قانون مدیریت خدمات کشوری، ترکیب و اعضای شورای عالی اداری به شرح زیر است:

ریاست شورا به عنوان رئیس‌ جمهور (با عنوان رئیس شورا)، در صورت غیاب، وظایف رئیس شورا به معاون اول خواهد سپرده شد که با عنوان ریاست شورا عمل خواهد کرد.

۲ - رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ( عضو و دبیر شورا ) ؛

نیازهای آموزش و پرورش، بهداشت و درمان، آموزش پزشکی و کار امور اجتماعی در کشور بسیار مهم هستند. برای تامین این نیازها، یک هیأت وزیران شامل وزرای این بخش‌ها و سه نفر دیگر از وزرای بخش‌های مختلف باید تشکیل شود. این هیأت قادر به تصمیم‌گیری صحیح و اجرای سیاست‌های لازم در این زمینه‌ها خواهد بود.

در این مورد، 4 - وزیر یا رئیس دستگاه مستقل ذی‌ربط مطابق با هر موردی است.

۵ - دو نفر از استانداران برای انتخاب به عنوان استاندارانی که سراسر کشور را نمایند؛

۶ - دو نفر با نظر متفاوت در حوزه حقوق اداری و مدیریت درباره انتخاب رئیس‌ جمهور صحبت می‌کنند.

هفت - دو ممبر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به عنوان ناظر در انتخاب نمایندگان مجلس شورای اسلامی شرکت کردند.

اعتبار مصوبات شورای عالی اداری

بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری و بنا به ماده 114 آن، مفهوم "تشکیل شورای عالی اداری" به وجود آوردن تغییر اساسی در ساختار و نظام اداری کشور از جمله ابعاد، نقش و اندازه دولت، نظام تشکیلاتی، نظام استخدام، مدیریت منابع انسانی و روش‌های اجرایی و فناوری اداری، بهره‌وری، کارآمدی مدیریتی، ارزش‌افزایی، پاسخگویی، شفافیت و پاکی از فساد و تبعیض را به ارمغان می‌آورد. وظایف و اختیارات شورای عالی اداری نیز در این قانون به طور دقیق ذکر شده است.

با توجه به هدف‌ها و وظایف شورای عالی اداری و اختیارات آن، تصمیماتی گرفته می‌شود و مصوباتی به تصویب می‌رسد که در حوزه حقوق اداری کشور تأثیر مهمی دارد. اما سؤال این است که مصوبات شورای عالی اداری در نظام حقوقی ایران به چه صورت اعتبار دارد؟ به این سؤال پاسخ در ماده 114 قانون مدیریت خدمات کشوری آمده است که طبق آن، مصوبات این شورا پس از تأیید رئیس جمهور قابل اجرا هستند.

با توجه به این دلیل، می‌توانیم به این نتیجه برسیم که تصمیمات و مصوبات شورای عالی اداری برای رئیس جمهور لازم طلب نیست و رئیس جمهور می‌تواند تصمیم‌ها و مصوبات این شورا را پذیرفته یا رد کند. اگرچه به نظر می‌رسد که شورای عالی اداری قدرت تصمیم‌گیری مستقلی دارد و مصوبات آن به عنوان مصوبات شورای عالی اداری شناخته می‌شود و حکایتی از نقش رئیس جمهور نیست.

در واقع، رئیس جمهور در نقش ریاست شورای عالی اداری با قدرت و صلاحیت کامل برای اداره امور اجرایی مشمول است و الزامی برای قبول نظرات و تصمیمات شورا ندارد. اگرچه با توجه به رویه‌های اداری و از نظر اخلاقی، رئیس جمهور اهمیت بیشتری را به نظرات اکثریت اعضای شورای عالی اداری می‌دهد و تصمیمات آن را قابل احترام می‌داند.