شهادت بر شهادت

هنگامی که دعاوی حقوقی یا کیفری در دادگاه به میان می‌آید، طبق قانون، مدعی یا خواهان بایستی تلاش کند تا ادعای خود را اثبات کند.
برای این منظور، ادله اثبات دعوی در امور حقوقی و کیفری در قانون تعریف شده‌اند که یکی از مهم‌ترین آنها، شهادت یا گواهی گواهان است.
به طور خلاصه، اشخاصی که در رابطه با موضوع پرونده، اطلاعاتی کسب کرده‌اند، در دادگاه باید آن موضوع را بیان کنند.

بعضی اوقات، به دلایلی، فرد اصلی که در مورد موضوع در دستور قرار دارد ، نمی‌تواند در دادگاه حاضر شده و شهادت بدهد و به همین دلیل در شرایط خاصی، مفهومی به نام "شهادت بر شهادت" وجود دارد که در امور حقوقی و کیفری اعمال می‌شود.
استفاده از این مفهوم برای افرادی که قصد استفاده از این ادله برای اثبات دعوی خود را دارند، ضروری است.

به همین بهانه، در اینجا قصد داریم موضوعاتی را بررسی کنیم که ابتدا معنای شهادت بر شهادت چیست و در چه شرایطی به کار می‌رود.
پس از شرح ضوابط این نوع دلایل برای ثابت کردن یک دعوا، قانوناً، توجه کوتاهی به شهادت بر شهادت در مسائل حقوقی و کیفری خواهیم داشت.

شهادت بر شهادت یعنی چه

در هر دو قانون آیین دادرسی مدنی و قانون آیین دادرسی کیفری، شاهدان یا گواهان به عنوان دلیلی برای اثبات ادعاها تعریف شده‌اند.
در دعاوی حقوقی و کیفری، طرف‌های دعوی می‌توانند با استفاده از شهادت شاهدان، ادعاهای خود را در دادگاه تثبیت کنند یا خود را برای دفاع مدافعه کنند.

بطور کلی، "شهادت یا گواهی" به معنایی است که فردی که به هر روشی درباره موضوع دعوی اطلاعاتی کسب کرده و در واقع به عنوان "شاهد" حاضر بوده است، در محاکمه حاضر شده و اظهاراتی را که دیده و شنیده است، بیان می‌نماید.
اگر شرایط شهادت شرعی در آن امر وجود داشته باشد، قاضی بر اعتبار آن شهادت حکم می‌دهد و در صورتی که شرایط لازم برقرار نباشد، میزان اعتبار شهادت بستگی به سنجش قاضی دارد.

گاهی برای دلایلی مانند فوت، بیماری، غیبت یا مشکلاتی دیگر، شاهد اصلی در جریان یک موضوع نمیتواند در دادگاه حاضر شود.
بنابراین، شهادت شاهد دربارهٔ اظهارات او نمی‌تواند در دادگاه گرفته شود.
به همین دلیل، در قوانین آیین دادرسی مدنی و کیفری، به تبعیت از فقه، یک روش به نام "شهادت بر شهادت" وجود دارد که در آن شهادت افراد دیگر در مورد شاهد اصلی قابل قبول است.

"اگر بخواهیم به این پرسش که مفهوم شهادت به معنای چیست، پاسخی بدهیم، باید بگوییم که شهادت به معنای شواهد و مدارکی است که یک شاهد معین در مورد موضوعی خاص دارد و آن را به قاضی ارائه می‌دهد .
به طور دقیق‌تر، زمانی که یک فرد برای شاهدی کردن حاضر می‌شود و بیان می‌کند که شاهدی دیگری قبلاً در مورد همان موضوع بیان کرده است، ما می‌توانیم بگوییم که او شهادت بر شهادت می‌دهد.
در واقع، شخصی که در حاضری قرار گرفته و شهادت می‌دهد، خود دست به مرجعیت و استدلالی ندارد و تنها ادعایی را بیان می‌کند که شاهد دیگری در مقابل آن، شهادت داده است.
""برای مثال، اگر در دادگاهی حاضر شویم و شاهدی به موضوع خاصی شهادت دهیم، این به این معناست که فرد دیگری قبلاً در حضور ما، به همان موضوع شهادت داده است و ما تنها در حضور قاضی آن را تأیید می‌کنیم.
"

در صورت شهادت بر شهادت، شاهدی که در متون قبلی حاضر بوده است، شاهد اصلی نامیده می‌شود.
همچنین، شاهدی که با شهادت شاهد اصلی مطابقت دارد و درباره آن شهادت می‌دهد، شاهد فرعی نامیده می‌شود.
در صورتی که از شهادت بر شهادت در امور حقوقی و کیفری صحبت می‌شود، اعتبار این نوع شهادت مثبت است.
البته باید گفت که این اعتبار در شرایط خاصی که در ادامه بررسی خواهیم کرد، دارای ابهام و تعیین شرایط خاص است.

شهادت بر شهادت در چه صورتی مسموع است

"اهمیت شاهدان و شهادت" یکی از مسائل حائز اهمیتی است که درباره‌ی آن بحث و تأمل می‌شود، مثل در دادگاه شاهدان و خانواده‌ها شاهدی.
درباره‌ی "اعتبار شاهدان و شهادت"، سؤالی مطرح می‌شود که آیا "شاهدان بر شاهدان" به چه شکلی معتبر هستند؟ برای پاسخ به این سؤال، باید اعتبار این نوع "شهادت در موضوعات حقوقی و کیفری" را جداگانه بررسی کنیم.

شرایط مربوط به حضور گواهی در امور حقوقی و شهادت در قوانین حقوقی، در ماده ۲۳۱ قانون آیین دادرسی مدنی تعیین شده است.
بر اساس این ماده، در تمامی دعاویی که بطور مستقیم حقوق افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بغیر از جرایم محدوده الله (مانند زنا، لواط و مساحقه)، اگر شاهد اصلی به دلایلی مانند بیماری، غیبت، سفر، حبس و سایر دلایل مشابه، قادر به حضور در دادگاه نباشد یا دشواری داشته باشد، اجازه داده می‌شود گواهی شاهد اصلی به صورت مسموع ارائه شود.

شرایط اثبات شهادت در حوزه‌ی کیفری، در مواد قانون مجازات اسلامی تعیین شده است.
طبق ماده ۱۸۸ این قانون، شهادت بر شهادت در قضاوت موارد متعلق به جنایات و تنظیم حکم‌ها، زمانی قابل قبول است که شاهد اصلی پرونده فوت کرده باشد یا به دلایلی مانند غیبت، بیماری و موارد مشابه، قادر به حضور در دادگاه و ارائه شهادت نباشد.
در این شرایط، شهادت متخلفان از طریق شهود جانبی، با شرایط خاصی، قبول می‌شود.

بنابراین، طبق قانون، میتوانیم بگوییم که شهادت بر شهادت در صورتی معتبر است که شاهد اصلی بر دلایلی قادر به حضور در دادگاه و ادای شهادت نباشد.
در چنین شرایطی، شاهد جانبی می‌تواند شهادت خود را نزد فرد دیگری بیان کند و شاهد فرعی، به اطلاع قاضی دادگاه، شهادت دهد که شاهد اصلی درباره موضوع پرونده بیان کرده است که در ادامه، به طور دقیق‌تر بررسی خواهیم کرد.
اما پیشنهاد می‌شود برای اطلاعات بیشتر، مقاله زیر را مطالعه کنید.

شرایط شهادت بر شهادت در قانون

«شهادت بر شهادت» در دو زمینه حقوقی و جنایی تأیید می‌شود.
افرادی که قصد ارائه شهادت در دادگاه را دارند، علاوه بر شهادت کتبی در دادگاه، می‌توانند از این روش نیز شهادت خود را به قاضی ارائه دهند.
اما شرایط لازم برای این نوع شهادت چیست؟

به این پرسش پاسخ دادن در شرایطی بسیار حائز اهمیت است.
در حقوق و قوانین، یکی از شرایط اساسی شهادت، محکم بودن شاهد فرعی است.
این شرط مهم برای صداقت شهادت در قضاوت ها الزامی است.
به عبارت دیگر، دادگاه برای صداقت شهادت شخص، باید شرکت کننده فرعی نیز شرایط مشابه شهادت شرعی را داشته باشد.
استفاده از تگ های برجسته و تاکید در این متن می تواند به قوانین جدیدی مربوط شود.

"از جمله الزامات شهادت شاهد، که در مورد شهادت بر شهادت نیز مدنظر قاضی است، آن است که شاهد باید بالغ، عاقل، عادل و طاهر باشد.
همچنین، باید دارای شرایطی مانند عدم تعارض منافع در موضوع دعوی، خصومت نکردن با طرفین، عدم اشتغال به ولگردی و تکدی گری باشد.
این شرایط، به‌جز برای شاهد اصلی، برای شاهد فرعی نیز باید رعایت شود تا شهادت به‌صورت شرعی تلقی شده و قاضی مجاز به قبول آن باشد.
"

توجهی بایستی به این نکته داشت که بر اساس قوانین جرم و جزا اسلامی، اگر شاهد اصلی پس از اعلام شهادت توسط شاهد فرعی و قبل از صدور حکم، خود را رد کند، همچنان شهادت او به شهادت فرعی اعتبار می‌بازد و محکمه نمی‌تواند براساس آن حکم صادر کند.
با این حال، در صورتی که پس از صدور حکم، شاهد اصلی شهادت را رد کند، این رد مؤثر نخواهد بود و شهادت اولیه همچنان معیار عمل محکمه خواهد بود.

همچنین، در حالت‌های دیگر، برخی از شرایط مربوط به شهادت در قضاوت‌ها مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
به عبارت دیگر، اگر فردی به عنوان شاهد فرعی در دادگاه شهادتی ارائه دهد، شخص ثالث نمی‌تواند به شهادتی که توسط این شاهد فرعی ارائه شده است، اعتراض کند.
در ادامه، جزئیات دیگری در مورد شهادت در مسائل حقوقی و کیفری تشریح خواهند شد.

شهادت بر شهادت در امور کیفری

قانون مجازات اسلامی، در ماده ۱۸۸ و ۱۸۹، شهادت بر شهادت در امور کیفری را تعریف کرده است.
این شهادت به شرایط خاصی وابسته است که در قانون ذکر شده است.
مطابق این قانون، شهادت بر شهادت در امور کیفری فقط برای مواردی است که شاهد اصلی فوت کرده باشد یا به دلایلی قادر به حضور در دادگاه و ادای شهادت نباشد.
بنابراین، در حالات دیگر، شهادت بر شهادت در امور کیفری قابل قبول نیست.

همچنین، ما اشاره کردیم که برای شهادت در امور کیفری، لازم است شاهد اصلی و فرعی، شرایط شاهد در دادگاه و شرایط شهادت را داشته باشند.
همچنین، شهادت بر شهادت شاهد فرعی، توسط دادگاه پذیرفته نمی‌شود.
اما سؤالی که اینجا پیش می‌آید این است که در کدام دعاوی شهادت بر شهادت در امور کیفری قابل قبول است؟

پاسخ برای اثبات جرایمی که منجر به اعمال مجازات حد و تعزیر می‌شوند، مطابق ماده 189 قانون مجازات باید از راه‌هایی جز "شهادت بر شهادت" ارائه شود.
اما در دعاویی که در صورت اثبات می‌تواند به مجازات قصاص، پرداخت دیه یا ضمان مالی منجر شود، می‌توان از روش "شهادت بر شهادت" برای اثبات موضوع استفاده کرد.

لذا، شهادت بر امور کیفری، فقط برای مواردی استفاده می‌شود که جرمی از نوع قصاص، دیه یا ضمانت مالی دارد.
همچنین، نباید فراموش کرد که شاهد اصلی فقط تا قبل از صدور حکم مجاز به واگذاری شهادت است و پس از صدور حکم، انکار شهادت توسط شاهد اصلی هیچ تأثیری ندارد و حکم باید اجرا شود.

شهادت بر شهادت در امور حقوقی

شهادت بر شهادت، غیر از دعاوی کیفری، در دعاوی حقوقی نیز، به عنوان ادله قابل قبول تلقی می شود.
این شهادت، یکی از مهم‌ترین اثبات‌ها برای دعوی است که در صورت وجود شرایط شهادت شرعی، قاضی باید با توجه به آن، رای صادر نماید.
با این وجود، سوال این است که در امور حقوقی، قانون چه ضوابطی برای شهادت بر شهادت تعیین کرده است؟

در پاسخ به این سؤال، باید گفت که طبق قوانین حقوقی و آیین دادرسی مدنی، تأکید بر او دادن شهادت، در همه دعاوی حقوقی، برای دعاوی مالی یا غیرمالی، قابل قبول است.
البته، او دادن شهادت در امور حقوقی، فقط برای مواردی است که خود شاهد اصلی به دلایلی مانند بیماری، سفر، حبس و غیره، نتواند حضور داشته باشد تا شهادت بدهد.

همچنین، در حالتی که شاهدی در دادگاه شهادت می‌دهد، باید شرایط خاصی را داشته باشد.
برای اعتبار داده شدن به شهادت او، هم شاهد اصلی و هم شاهد فرعی باید این شرایط را داشته باشند.
بیان شرایط شاهد بر اساس قانون در قِسمت‌هایی قبل این متن ذکر شده است.