شرایط زن برای دریافت حقوق شوهر پس از مرگ

شاغلان کشور را می‌توان به دو دسته کلی از نظر تحت پوشش بیمه قرار داد.
اولین دسته شامل کارگران و دیگر دسته کارمندان دولت می‌باشد.
کارگران بر اساس قوانین تامین اجتماعی و سایر قوانین مربوطه، تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند.
اما کارمندان دولت، تحت پوشش بیمه‌های دولتی مثل بیمه خدمات درمانی دولت قرار دارند و پس از بازنشستگی توسط صندوق بازنشستگی کشوری، مورد حمایت قرار می‌گیرند.

با توجه به مقررات تامین اجتماعی و استخدام کشوری، پس از درگذشت فرد مشغول به کار یا کارمند، حقوقی که به آنها تعلق داشته است قطع نمی‌شود و از طریق سازمان‌های حمایتی مانند سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری به وراث آنان پرداخت می‌شود.
یکی از این وراث، همسر فوت شده است که مجاز به دریافت حقوق همسر پس از وفات او می‌باشد.

در این مقاله، به بررسی تفاوت‌ها در شرایط برخورداری زن از دستمزد متوفی بین قانون تامین اجتماعی و قانون استخدام کشوری خواهیم پرداخت.
ابتدا، شرایط لازم برای زنان برای دریافت حقوق شوهر پس از مرگ او در هر دو قانون را توضیح خواهیم داد و سپس استثنائات این شرایط را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

شرایط زن برای دریافت حقوق شوهر پس از مرگ وی

دسته‌بندی افراد یک کشور که در سطح ملی مشغول به کار هستند و از خدمات بیمه بهره‌مندند، به دو دسته کلی کارگران و کارمندان دولت تقسیم می‌شوند.
کارگران، مطابق با قانون تامین اجتماعی و مفهوم کارگر در قانون کار، تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار دارند.
در حالی که کارمندان دولت، تحت پوشش بیمه‌های دولتی مانند بیمه خدمات درمانی دولت قرار دارند و پس از بازنشستگی نیز از طریق صندوق بازنشستگی کشوری حمایت می‌شوند.

با توجه به قوانین تامین اجتماعی و استخدام کشوری، در شرایطی که افرادی بدون وارث بعد از فوت خود برای حمایت از بازماندگان خود اقدام نکنند، حقوق آنان قطع نمی‌شود و به ورثهای آنان توسط سازمان‌های حمایتی مانند سازمان تامین اجتماعی و صندوق بازنشستگی کشوری پرداخت می‌شود.
این افراد باید شرایط ارث‌بری را تا حد امکان مشخص نمایند و درخواست خود را به مراجع مربوطه اعلام کنند.
به این ترتیب، خانواده این دو گروه، یعنی کارگران و کارمندان، پس از رحلت عزیزانشان، می‌توانند از حقوقی که باید به آنها تعلق می‌گیرد، بهره‌برداری کنند.

از آنجا که شرایط برای دریافت حقوق زن از سوی همسر از طریق قانون تامین اجتماعی و قانون استخدام کشوری تفاوت‌هایی از نظر میزان مستمری که به زن تعلق می‌گیرد، دارند، این مقاله به بررسی دو قسمت مختلف این شرایط می‌پردازد:در قسمت اول، به شرایط دریافت حقوق همسر پس از مرگ وی بر اساس قانون تامین اجتماعی می‌پردازیم.
و در قسمت دوم، شرایط دریافت حقوق همسر پس از مرگ وی از طریق قانون استخدام کشوری را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

دریافت حقوق شوهر پس از مرگ او توسط زن: شرایط قانونی در تامین اجتماعی تامین اجتماعی قانوناً به زنانی که شوهرشان درگذشته باشد، حق ادامه دریافت حقوق او را توسط این سازمان فراهم می‌کند.
شرایط و مقررات مربوط به این مسئله، در قانون تامین اجتماعی تعریف شده است.
بنابراین، برای اینکه یک زن بتواند حقوق شوهر خود را پس از فوت او دریافت کند، باید به موارد زیر توجه کند:- قانون تامین اجتماعی برای حقوق زن بعد از رفتن شوهر، در نظر داشته است که شوهر فوت کرده باشد و زمان ازدواج باید حداقل یک سال باشد.
- زن باید به عنوان فردی تحت تکفل شوهر برای دریافت حقوق او ثبت نام کرده باشد.
- زن باید مدارک مربوط به مرگ شوهر خود را به مراجع مربوطه ارائه کند.
- زن باید دارای کارت تامین اجتماعی باشد.
با رعایت این شرایط و مراجعه به دفتر تامین اجتماعی، زنان می‌توانند حقوق شوهر خود را پس از مرگ وی دریافت کنند.

با توجه به بند 1 ماده 81 قانون تامین اجتماعی، زنانی که همسر اندوخته را نداشته و همسر آنان در سیستم بیمه اجتماعی ثبت شده بوده و پس از فوت همسر مجددا ازدواج ننموده‌اند، به عنوان بازماندگان واجد شرایط شمرده می‌شوند و حق دریافت مستمری را دارا می‌باشند.
به عبارت دیگر، زنانی که همسر دائمی آنها درگذشته و آنان مجددا ازدواج نکرده‌اند، می‌توانند از حقوق شوهر پس از مرگ استفاده کنند.

نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است که مفاد این بخش از بند ۱ ماده ۸۱ قانون تأمین اجتماعی، که می‌گوید: "مادام که شوهر اختیار نکرده است"، در بند ۱ ماده ۴۸ قانون حمایت خانواده، که در سال ۱۳۹۱ تصویب شده است و می‌گوید: "زن متوفی از حقوق وظیفه یا مستمری خود برخوردار می‌شود و ازدواج او مانع دریافت حقوق مذکور نیست"، کپی شده است.
بنابراین در حال حاضر، عدم ازدواج مجدد زن، مانعی برای دریافت حقوق مستمری از همسر فوت شده نمی‌باشد.

نحوه تقسیم وراثت پس از درگذشت همسر، براساس قانون تامین اجتماعی و حقوق زن در ماده ۸۳ تعریف شده است.
طبق این ماده، زن دریافت کننده میراث حقوقی شوهر پس از فوت او است و این میراث معادل ۵۰ درصد حقوق مستمری وی است.

شرایطی که برای دریافت حقوق شوهر پس از وفات او توسط زن باید رعایت شود، در قانون استخدام در سازمان‌های کشوری تعیین شده است.
این شروط می‌توانند به صورت زیر خلاصه شوند:- زن باید بنا به قانون یا قرارداد معاش‌نامه با شوهر بوده باشد.
- شوهر در زمان فوت خدمتگزار بازنشسته شده باشد.
- زن به عنوان همسر محترم شوهر، حقوق بیمه‌ی عمر و بازنشستگی او را ادعا کند.
- حقوق و مزایا بایستی متناسب با وضعیت و مقدار خدمت شوهر برای سازمان کشوری باشد.
با رعایت این شرایط، زن می‌تواند پس از درگذشت همسر خود به حقوق وی دسترسی داشته باشد.

شرایط زن دریافت حقوق همسر پس از وفات او در قانون استخدام کشوری به شکلی مشابه ماده ۸۱ قانون تأمین اجتماعی مطرح شده است.
بر اساس این بند، زنانی که همسرشان فوت کرده است و شوهر زمانی مالکیت این حق را منتقل نکرده است، می توانند حقوق همسر خود را دریافت کنند.

به طور مشابه به آنچه درباره بند بخشنامه تامین اجتماعی اشاره شد، در قانون استخدام کشوری نیز در مورد همسر ناپدری بازمانده از مشمولین، قانون حمایت خانواده سال 91، عبارت "تا زمانی که همسر اختیار ننموده باشد" حذف شده است.
به همین دلیل در حال حاضر، عدم ازدواج مجدد همسر، شرط دریافت مستمری از فوت شده تحت پوشش قانون استخدام کشوری را نمی‌باشد.

مواد ۸۷ قانون استخدام کشوری تعیین کرده است که چگونه حقوق فوت شوهر پس از وفات او بین وراث قانونی تقسیم می‌شود.
طبق این ماده: "حقوق میراث باید به طور منصفانه و برابر بین وراث تقسیم شود.
" بنابراین سهم زوجه از حقوق فوت شوهر در قانون استخدام کشوری، همانند سهم سایر وراثان، به صورت منصفانه تقسیم می‌شود.

استثنائات زن برای دریافت حقوق شوهر پس از مرگ وی

در قسمت قبلی به شرح شرایطی که برای حقوق زن پس از فوت شوهر و دریافت دستمزد متوفی، همراه با دیگر دارایی‌های باقی‌مانده از متوفی نظیر سهام عدالت متوفی، بر اساس دو قانون تامین اجتماعی و استخدام کشوری، وجود دارد، پرداخته و تفاوت شرایط در این دو قانون را توضیح دادیم.
در حال حاضر، در این قسمت به بررسی استثناءهای حقوق زن پس از فوت شوهر می‌پردازیم.
بعضی مواقع، شرایطی پیش می‌آید که وارثان در شرایط حقوق زن بعد از فوت شوهر، تردید دارند که آیا زن شایسته دریافت حقوق متوفی است یا خیر.
در ادامه به توضیح این موارد می‌پردازیم.

چنانچه عقد نکاح بین زوج متوفی بصورت عقد نکاح موقت بوده و برای این که صحت این عقد توسط عرف تثبیت شده باشد، همسر موقت قانوناً حق دریافت میراث شوهر متوفی را ندارد.
این بخش از قوانین، یکی از استثنائات مهم برای ادعای حق دریافت میراث است.

"ازدواج مجدد یک زن پس از درگذشت شوهر، به مانع دریافت حقوق مالی شوهر پیشین که به عنوان حقوق زن پس از درگذشت شوهر بود، نمی‌شود.
همچنین، در صورت درگذشت شوهر دیگری و تعلق حقوق به زن، بیشترین مستمری برای پرداخت به زن ملاک قرار می‌گیرد.
"

در صورتی که همسر نیز دارای شغل فعال یا بازنشستگی است، دریافت حقوق بازنشستگی یا مستمری متعلق به همسر فوت کرده، یک استثناء برای دریافت حقوق شوهر پس از فوت او نمی باشد و از آن جلوگیری نمی کند.
بنابراین هر دو حقوق برای همسر قبلی تعلق می گیرد.