شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت

با بستن قرارداد ازدواج، تعدادی از حقوق و وظایف مالی بر عهده هر دوی همسران قرار می‌گیرد.
مثلاً شوهر موظف است نفقه و مهریه همسر خود را پرداخت کند و زن نیز موظف است رهبری خانواده را تامین کند و آن را پذیرفته و تحمل کند.
یکی از حقوق مالی زن، که شوهر مسئولیت آن را به عهده دارد، "اجرت المثل ایام زناشویی" است.

از آن طرف که کار زن در خانه، همانند کار سایر اعضای جامعه، ارزش مالی دارد، قانونگذار شرایطی را در نظر گرفته است تا زن بتواند اجرتی با عنوان "اجرت المثل ایام زناشویی" یا "اجرت المثل ایام زوجیت" از همسر خود درخواست کند.
البته حق ادعای این اجرت به شرایطی وابسته است که در قانون تعریف شده است.

در این مقاله، به سوالی پاسخ خواهیم داد که چیستای عبارت "اجرت المثل ایام زوجیت" و همچنین شرایط و روش مطالبه آن از طریق دادگاه خانواده را بررسی خواهیم کرد.
در پایان، به بررسی قانون جدید "اجرت المثل ایام زناشویی" نیز خواهیم پرداخت.

اجرت المثل ایام زوجیت چیست

قبل از پاسخ به سؤال "اجرت المثل ایام زوجیت چیست؟" و "مبلغ اجرت المثل زن در سال 1401 چگونه تعیین می‌شود؟" ابتدا باید به تعریف مفهوم اجرت المثل در حقوق بپردازیم.
پس از آن، می‌توانیم به این سؤال پاسخ دهیم که "اجرت المثل ایام زناشویی چیست؟".

قانون‌گذار در تعریف مفهوم حقوقی "اجرت المثل" در ماده ۳۳۶ قانون مدنی، مقرراتی را تدوین کرده است.
بنابر این، اگر شخصی بر اساس درخواستی دیگری عملی انجام دهد و این عمل برای آن فرد به عنوان یک عالم متعهد به آن نوع از اعمال شناخته شده باشد، عملکرده مستحق دریافت اجرت خواهد شد.
البته به شرطی که قصد اهدای آن را نداشته باشد.
در این صورت، تعهد به پرداخت مبلغی بابت عملکرد خود وجود خواهد داشت.

بنابراین، طبق ماده مربوطه، اجرت المثل به معنای حقوق مالی است که یک فرد به طور قانونی مستحق دریافت آن می‌باشد، به این شرط که برای دیگری عملی انجام دهد.
بر اساس این ماده، برقراری اجرت المثل وابسته به وجود شرایطی است و تنها در صورت برآورده شدن این شرایط، این حقوق به فرد عملگر تعلق خواهد گرفت.
این شرایط شامل:

در فرهنگ و رسوم، به وقوع پیوستن یک عمل، به عنوان "کردار" شناخته می‌شود و در صورتی که به فرهنگ، برای این کردار، برابری مالی (اجرت) در نظر گرفته شده باشد، شخص انجام دهنده کردار می‌تواند به طور مستقیم مدعی دریافت این اجرت شود.
به عنوان مثال، عبور از رودخانه در اصول و معمولاً به اجرت منجر نمی‌شود، اما اگر یک شخص برای یک مدت طولانی در کنار رودخانه و با سرپرستی عبور افراد مشغول به کار باشد، اجرت مناسب معادل آن کردار به وی تعلق خواهد گرفت.

«اگر کسی عملی را انجام دهد، بدون اینکه قصد تبرع داشته باشد، یعنی بدون قصد انجام آن به صورت رایگان، و در صورتی که این فرد قصد داشته باشد که عمل را به صورت رایگان انجام دهد، او مستحق دریافت پاداشی معادل نخواهد بود.
»

با توجه به اینکه تبصره ماده 366 قانون مدنی، در اصلاحات انجام شده در سال 1385، به این قانون افزوده شده است و با دقت شرایط دریافت اجرت المثل ایام زناشویی را تبیین و مشخص کرده است، در این قسمت به توضیح شرایط لازم برای دریافت اجرت المثل در ایام زوجیت بر اساس تبصره مذکور و قوانین مربوطه می‌پردازیم.

شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت

در قسمت قبل، ما به سوالی پاسخ دادیم که مفهوم "اجرت المثل ایام زناشویی" چیست؟ و توضیح دادیم که اصطلاح "اجرت المثل ایام زناشویی" به معنای وجهی است که زوجه مستحق دریافت آن در صورت انجام عمل است.
برای دریافت "اجرت المثل ایام زناشویی" باید باشد معلوم شود که عمل زوجه دارای اجرت است و او نیتی برای انجام رایگان عمل ندارد.

ماده 336 قانون مدنی که به آن در اصلاحات سال 1385 اضافه شده است، در مورد دریافت اجرت المثل در ایام زناشویی شرایطی را تشریح می‌کند.
این شرایط شامل دریافت اجرت المثل در صورت طلاق از سوی زن می‌شود.
طبق این تبصره، اگر زوجه کاری را که قانونا بر عهده او نیست و به طور عرفی باید اجرت المثل برای آن پرداخت شود، بدون تبرع و با دستور زوج انجام داده باشد و این موضوع نیز برای دادگاه تثبیت شود، دادگاه می‌تواند اجرت المثل مربوط به کارهای انجام شده را محاسبه کرده و حکم پرداخت آن را صادر کند.

از آنجا که شرایط دریافت اجرت المثل در زمان ازدواج، در تبصره ماده 336 قانون مدنی، مشخص شده و دریافت اجرت المثل در زمان ازدواج، فقط در این شرایط، امکان پذیر است، در این قسمت، به توضیح شرایط لازم برای دریافت اجرت المثل در زمان ازدواج، پرداخته خواهد شد که به موارد زیر اشاره دارند:

کارهایی که همسر انجام می‌دهد، مطابق شرع و قانون بر عهده وی نمی‌باشد.
به عنوان مثال، زن به‌طور طبیعی باید نظافت خانه و پخت و پز را انجام دهد؛ اما از نظر شرعی و قانونی، اجرت این کارها را مطالبه نمی‌کند.
نکته‌ی مهم در اینجا این است که زن برای وظایفی که بر عهده وی قرار دارد، مانند تمکین، نمی‌تواند حق دستمزد درخواست کند؛ زیرا تمکین از وظایف زن نسبت به شوهر است.

زن باید این کارها را به میل و خواست خودش انجام دهد.
وظیفه او نیست که این کارها را به درخواست همسر اجرا کند.
استقلال و آزادی زن در انتخاب و انجام کارها باید مورد توجه قرار بگیرد.

زن باید بدون هدف اهداء، این امور را انجام دهد.
معنی عدم اهداء در اینجا این است که زن قصد انجام این کارها را به صورت رایگان نداشته باشد.
بلکه هدف واقعی او این است که این کارها را در مقابل دریافت پاداشی انجام دهد.
بنابراین اگر زن تمایل دارد که این کارها را رایگان در خانه انجام دهد، از نظر شرعی یا قانونی، حقی برای دریافت اجرت ندارد؛ زیرا او با اهداء یا نیکوکاری به شوهر خود، به خواسته او عمل کرده است؛ بنابراین نمی تواند اجرتی درخواست کند.

مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت

در بخش قبل، به زن توضیح دادیم که شرایط دریافت اجرت المثل در زمانهای زناشویی چگونه است و چه شروطی برای تعلق این اجرت وجود دارد.
برخلاف تصور بسیاری، مراجعه به دادگاه برای اخذ طلاق توسط زن نیازمندی برای دریافت اجرت المثل نیست.
به عبارت دیگر، حتی اگر زن در طول زمان زندگی مشترک اقدام به اخذ طلاق نکند، می‌تواند اجرت المثل خود را درخواست کند.

توجه: در بیشتر موارد، زوجین به نتیجه‌ای مشترک درباره دریافت وجرای المثل ایام زوجیت و تعلق آن به زن دست یافته و یا به توافق نرسیده‌اند.
اغلب زمانی که همسر نتوانسته اجرت المثل ایام زوجیت را از زن خود دریافت کند، ناچار شده است که به دادگاه مراجعه کرده و آن را به شکل قضایی و تحت شرایط خاصی مطالبه کند.
در این بخش، روشی که برای مطالبه اجرت المثل ایام زناشویی به کار برده می‌شود، شرح داده می‌شود:مرحله اول: تقاضا و درخواست دریافت اجرت المثل ایام زناشویی به صورت کتبی و به طور رسمی از همسر خواسته شود.
در این درخواست باید جزئیات در مورد مبلغ و مدت زمان دریافت اجرت المثل ذکر شود.
مرحله دوم: در صورت عدم رضایت همسر و رد درخواست، طرف متضرر می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و شکایت خود را از عدم پاسخگویی همسر و عدم تقاضا از دریافت اجرت المثل ایام زناشویی، ارائه دهد.
مرحله سوم: پس از بررسی شکایت و مدارک ارائه شده، دادگاه به صلاحدید خود، تعیین می‌کند که آیا اجرت المثل ایام زناشویی باید پرداخت شود یا خیر.
در صورت تصمیم به پرداخت اجرت، مبلغ مورد نیاز بر اساس مقررات قانونی تعیین می‌شود.
مرحله چهارم: همسر متضرر، پس از صدور حکم دادگاه برای پرداخت اجرت المثل ایام زناشویی، می‌تواند درخواست خود را از طریق اجراییه برای دریافت وجه دادگاه و اجرت المثل ارائه دهد.
مرحله پنجم: در صورتی که همسر تقاضای پرداخت اجرت را نادیده بگیرد، اجراییه می‌تواند از طریق اموال همسر متضرر به دست آورده و وجه مورد نیاز را برداشت کند.
این مراحل توسط قوانین جاری مربوط به اجرت المثل ایام زناشویی تعیین شده‌اند و برای مطالبه این اجرت، توصیه می‌شود به مشاوران حقوقی مراجعه کرده و راهنمایی آنها را دنبال نمایید.

در مرحله اول از مراحل دریافت و مطالبه حق التماس و ایام زناشویی، زوج باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضائی مراجعه کند تا حق‌التماس خود را به ثبت رساند.
برای ارسال و ثبت درخواست دریافت حق التماس ایام زناشویی، می‌توان از سامانه ثنا به آدرس remission.
adliran.
ir/PetitionEdit.
aspx استفاده کرد.
همچنین ثبت درخواست از طریق این سامانه نیز ممکن است.

پس از ارجاع درخواست دریافت اجرت المثل ایام زوجیت، به شعبه دادگاه خانواده، وقت رسیدگی تعیین شده و طرفین دعوا، یعنی همسر و شوهر، برای ارائه توضیحات و ادله خود، باید در جلسه یا جلسات دادرسی حاضر شوند.

در صورت بروز اختلاف در مورد مبلغ حق اجرت خانم و آقای زوج، دادگاه خانواده با صدور قرار ارجاع امر به یک کارشناس متخصص، تکلیف تعیین مبلغ حق اجرت و مقدار آن را به او واگذار خواهد کرد.
کارشناس با توجه به امور مختلف، مبلغ حق اجرت را تعیین می‌کند.
برخی ویژگی‌ها مانند تحصیلات بالا ممکن است باعث شود که حق اجرت خانم با ارزش‌تر تعیین شود.

به طور کلی، بعد از صدور حکم فوری به نفع همسر و در صورت اعتراض یکی از طرفین، می توان به دادگاه استانی و در نهایت به دادگاه تجدیدنظر رفت تا رأی قطعی را تأیید کند.
با این حال، همسر می‌تواند برای اجرای رأی قطعی، به اجرای حکم‌های دادگاه بپردازد.
به شرطی که همسر، توان مالی کافی برای پرداخت هزینه های مشابه به همسر را نداشته باشد، می تواند از دادگاه خواست که هزینه های مشابه به قسطها پرداخت شود یا مهلتی برای پرداخت اعطا شود.

شرایط دریافت اجرت المثل ایام زوجیت در قانون جدید اجرت المثل زن

در بخش‌های قبلی، به تشریح شروط دریافت حق الزوجیت در روز‌های زوجیت، از جمله حق الزوجیت زن در عقد موقت و روش مطالبه و دریافت حق الزوجیت در زمان زوجیت و مراحل آن پرداختیم.
اما یک نکته درباره شروط دریافت حق الزوجیت در زمان زوجیت و تعلّق آن به زن وجود داشت؛ این امر، بود که ثابت کردن اینکه کارهای زن در دعوای دریافت حق الزوجیت در زمان زوجیت، تبرعی نبوده یا به صورت رایگان انجام نشده، بر عهده زن بود، و این بسیار سخت است.
به طوری که در بسیاری از دعاوی که مطرح شده، درخواست زن برای حق الزوجیت به دلیل عدم امکان ثابت کردن اینکه آن کارها بصورت رایگان انجام نشده، رد می‌شود.