هنگامی که یک فرد درگذشت می‌کند، اموال یا میراث او به صورت قانونی به وراثت افراد صلاحیت‌مند می‌رسد و باید طبق قوانین و مقررات ارث، میان آن‌ها تقسیم شود. لازم به ذکر است که قوانین مربوط به سهم الارث ورثگان در قانون مدنی تشریح شده‌اند و این قوانین مستمد از اسلام مقدس هستند.

در صورتی که یک فرد درگذشته باشد و فرزند یا فرزندانی داشته باشد، پس از فوت، اثرات حقوقی مختلفی بر آنها اعمال می‌شود. این اثرات شامل ارث و سایر مسائل مرتبط با حقوق است. فرزندان باید پس از درگذشت وارث، تقسیم میراث را انجام دهند. در صورتی که بین فرزندان دختر و پسر توافقی بر سهم هر کدام به وجود نیاید، تقسیم میراث باید بطور کاملاً مطابق با قانون و شرع و با توجه به سهم الارث تعیین شده صورت بگیرد. یکی از سوالات مهم درباره سهم الارث بین پسر و دختر، میزان سهم الارث هر کدام از آنهاست.

برای پاسخ به این پرسش، در این مقاله ابتدا به توضیح نحوه تقسیم سهم میراث بین پسر و دختر در سال ۱۴۰۲ می‌پردازیم. سپس قوانین رابطه بین سهم‌های میراث این دو گروه را بررسی می‌کنیم. در انتها نیز به سوال آیا سهم میراث بین پسر و دختر مساوی است یا خیر، پاسخ می‌دهیم.

سهم الارث دختر و پسر در سال 1402

یکی از مهم‌ترین عوامل موجب مالکیت در قانون مدنی، وراثت است. قانون مدنی، قوانین مشخص و دقیقی را درباره وراثت از ترک‌اعضای متوفی تعیین کرده است. در این قواعد، طبقه‌بندی‌ها و درجات وراثت مشخص شده است که نشان می‌دهد کدام افراد از متوفی به ارث برده می‌شوند و همچنین میزان سهم الارث هریک از وراثت مشخص شده است.

به عنوان یک مثال، قوانین مدنی در مورد ارث و وراثت را در سه طبقه تبیین کرده‌اند. طبقه نخست شامل پدر و مادر فوت‌کرده، فرزندان فوت‌کرده و حتی نوه‌هایی از فوت‌کرده می‌باشد. به همین دلیل، یکی از مهمترین وراثی‌هایی که می‌توان به طور فرض برای فوت‌کرده در نظر گرفت، فرزندان یا اولاد او هستند. این فرزندان و همچنین پدر و مادر فوت‌کرده می‌توانند ارث ببرند.

توجه کنید که در خانواده‌ها، فرزندان متوفی شامل دختر یا پسر می‌شوند. بعلاوه ممکن است که متوفی هم یک پسر و هم یک دختر را داشته باشد. به همین دلیل، پیش می‌آید که بپرسیم بر اساس قانون، چقدر سهم الارث پسر و دختر تعیین شده است؟ همچنین می‌خواهیم بپرسیم که سهم الارث دختر و پسر در سال ۱۴۰۲ چقدر بوده است.

پیش از توضیح درباره تقسیم سهم الارث بین دختر و پسر در سال ۱۴۰۲، باید به این نکته اشاره کنیم که زوج و زوجه مرحوم، قبل از تقسیم ارث میان فرزندان دختر و پسر، سهم خود را دریافت می‌کنند. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سهم الارث همسر مرحوم، می‌توانید مقاله "ارث زوج و زوجه" را مطالعه کنید.

در این مرحله، برای تقسیم ارث بین فرزندان فوت‌کرده، باید طبق ماده 907 قانون مدنی عمل شود. در این ماده تعیین شده است که در صورتی که فرزند فوت‌کرده، یک نفر باشد، برابری شامل پسر و دختر خواهد شد و کل ثروت فوت‌کرده به او تعلق خواهد گرفت. با این حال، ممکن است فرزندان فوت‌کرده چند نفر باشند و در این حالت به شکل زیر عمل خواهد شد:

اگر تمام فرزندان فوت کنند و تنها یک زن باشند، میراث بین آنان به طور مساوی تقسیم می‌شود. و اگر تمام فرزندان فوت کنند و تنها فرزندان مرد باشند، میراث یا ترکه متوفی نیز، به طور مساوی بین آنان تقسیم می‌شود. اما، اگر فرزندان فوت کنند و هم فرزندان زن و هم فرزندان مرد داشته باشند، طبق قانون، اعتبار پسران دو برابر اعتبار دختران در ارث می‌باشد، یعنی سهمی که پسران ارث می‌برند دو برابر سهم که دختران ارث می‌برند.

بنابراین، با توجه به این نکته، تقسیم سهم میراث بین دختر و پسر در سال ۱۴۰۲ انجام می‌شود. برای این منظور، ابتدا برای هر فرزند پسر دو سهم و برای هر فرزند دختر نیز یک سهم در نظر گرفته می‌شود. سپس، میزان میراث متوفی را بر تعداد این سهم‌ها تقسیم می‌کنند. بعد از تعیین مبلغ هر سهم، با توجه به اینکه سهم میراث پسر دو برابر دختر است، سهم میراث دختران معادل یک سهم و سهم میراث پسر معادل دو سهم خواهد بود.

قانون برابری سهم الارث دختر و پسر در سال ۱۴۰۲​

در قسمت قبل، به توضیح سهم الارث دختر و پسر در سال ۱۴۰۲ پرداخته شد و همانطور که بیان نمودیم، بر اساس قانون مدنی، اگر همه فرزندان پسر باشند، ارث متوفی، میان آن‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شود و اگر همگی، فرزند دختر باشند نیز به همین ترتیب عمل خواهد شد. با این وجود، اختلاف در تقسیم ارث، معمولاً در صورتی به وجود می‌آید که وراث متوفی، شامل دختران و پسران باشد.

همانطور که بیان شد، طبق ضوابط اسلامی، پسران در میراث دو برابر از دختران بهره‌مند می‌شوند. قانون تفصیلی درباره این امر بیان می‌کند که زیرا پسران مسئولیت تأمین معیشت خانواده را به عهده دارند، به همین دلیل سهم میراث آن‌ها دو برابر از خواهران است و به این دلیل که دختران در تأمین نیازهای خانوادگی وظیفه‌ی خاصی ندارند، سهم میراث آن‌ها کمتر از برادرانشان است و نصف میراث پسران را دریافت می‌کنند.

با این حال، اغلب ایام این پرسش مطرح می‌شود که آیا قانون تساوی سهمیه‌بندی ارث بین دختر و پسر در سال ۱۴۰۲ تصویب شده است؟ به صورت دیگر، آیا سهم ارث دختر و پسر مساوی شده است؟ پاسخ به این سؤال، این است که حکم نابرابری در تقسیم ارث بین فرزندان دختر و پسر که در قوانین مدنی وجود دارد، مشتمل بر شرع مقدس اسلام و استنباط از آیات قرآن کریم است و تا به امروز، قانونی در جلسه شورای اسلامی برابری تقسیم ارث بین دختر و پسر تصویب نشده است.

با وجود این واقعیت که اشخاص نمی‌توانند منجر به محرومیت فرزندان خود از ارث شوند، اما به دلیل تفاوت نسبی برخورداری از سهم الارث بین دختران و پسران، می‌توانند در طول زندگی خود، اموالی را به نفع فرزندان دختر به ارث بگذارند و یا آنها را در وصیت خود برای تساوی سهم الارث دختران و پسران قرار دهند. این وصیت، که تا سهم یک سوم اموال متوفی مورد نیاز است، می‌تواند به نفع قسمت بیشتری از فرزندان دختر متوفی از ثروت متوفی ارثیه‌بندی شده را فراهم کند.

پس از توضیح درباره تطبیق قانون برابری سهم الارث بین دختران و پسران، در اینجا می‌خواهیم به سؤالی پاسخ دهیم که آیا سهم الارث بین پسران و دختران به یکسانی رسیده است یا خیر؟

آیا سهم الارث دختر و پسر در سال ۱۴۰۲​ مساوی شده است

در بخش قبل، توضیحی درباره "قانون برابری سهم الارث برای پسران و دختران" ارائه شد. همانگونه که اشاره کردیم، تا سال ۱۴۰۲ قانونی در این زمینه تصویب نشده است و سهم الارث برای پسران و دختران برابر نشده است. بنابراین به سؤالی که آیا در سال ۱۴۰۲ سهم الارث برابر شده است یا خیر، باید پاسخ منفی داد.

بنابراین، قوانین مربوط به تقسیم میراث بین دختران و پسران در سال ۱۴۰۲ پیرو مفاد ماده ۹۰۷ قانون مدنی است. به طبقه‌بندی این قانون، هنگامی که فرد فوت کننده هم دختر و هم پسر داشته باشد، فرزندان پسر از سهم میراث دو برابر فرزندان دختر بهره‌مند می‌شوند. اما این ماده قانونی نمی‌تواند جلوی صدور وصیتی که برای تساوی سهم میراث بین پسر و دختر در نظر گرفته شده است را بگیرد. همچنین، در طول زندگی خود، والدین می‌توانند اموال را به نام فرزندان بخشایند و برابری سهم میراث را به نفع آنها تضمین کنند.