یکی از اصلی‌ترین عواملی که با استفاده از آن می‌توان در دادگاه یک نزاع را ثابت کرد، استفاده از "سند" است. مطابق با تداول سنتی، زمانی که یک فرد خواستار درخواست یا ادعا از یک شخص می‌شود، به او می‌گویند "آیا یک «سند» هم دارید؟". این مسئله به علت این است که بسیاری از دعاوی حقوقی را می‌توان با استفاده از سند به ثبت رساند.

در دادرسی مدنی، هنوز هم اهمیت حقوقی سند به عنوان شاهدی قدرتمند و ارزشمند شناخته می‌شود. طبق قوانین مدنی، انواع مختلفی از اسناد وجود دارد که هر کدام تأثیرات حقوقی متفاوتی دارند. با توجه به تأثیرات قابل توجهی که سند در دادگاه‌ها دارد، در صورت عدم دانش کافی در خصوص نحوه تهیه و تأثیرات آن، ممکن است در دعاوی مختلف با ضرر قابل جبرانی مواجه شویم.

در این مقاله، به بررسی مفهوم سند و انواع مختلف آن می‌پردازیم. در ابتدا، تعریف سند را توضیح می‌دهیم و سپس به معرفی انواع اسناد و تفاوت‌های بین آن‌ها می‌پردازیم. اگر سوالاتی درباره تعریف سند و انواع آن دارید، با ما همراه باشید.

تعریف سند

در پاسخ به سؤالی که می‌پرسد "تعریف سند چیست"، می‌توان گفت: طبق ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی، سند معادل خود را دارد. سند، به هر نوشتاری اطلاق می‌شود که در زمان ارائه دعوا یا دفاع، قابل استناد باشد. در ماده ۱۲۸۶ همان قانون، انواع مختلفی از سند بیان شده است. بنابراین، سند به دو دسته عادی و رسمی تقسیم می‌شود.

همانطور که در قانون مدنی در ماده ۱۲۸۴ ذکر شده است، یکی از نقاط قوت مهم در حقوق و کیفری برای اثبات دعوا، استفاده از ادله است که قابلیت ارجاع و استناد در دادگاه را دارند. یکی از این ادله، استفاده از سند است. زمانی که در دادگاه دعوا می‌کنیم یا به ما دعوا می‌شود، نیاز به ادله برای اثبات دعوا وجود دارد. به تعریف سند، هر مدرکی را که دو شرط اساسی دارد می‌توان به عنوان سند در نظر گرفت:

از جهات مختلف می‌توان قانون نوشتن سند را محک زد؛ اولین چیزی که لازم است در نظر داشته باشیم این است که سند باید با استفاده از تگ‌های اچ‌تی‌ام‌ال متناظر با فارسی نوشته شود. به علاوه، برخی از کلمات مهم در سند باید با استفاده از تگ‌های قوی (strong) یا تگ‌های تاکید (em) مشخص شود.

در ادامه، مورد دومی که باید به آن اشاره کنیم این است که سند، هنگامی که در دادگاه به عنوان اثبات در دعوا یا دفاع از دعوا مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید به صورتی باشد که قابل اعتماد و قابل قبول باشد.

انواع سند

همچنین‌که در قسمت قبل بحث شد، سند چیست؟ سند، یکی از ادله مهم است که به وسیله آن می‌توان در دادگاه دعوا را اثبات کرد و در پاسخ به آن، از خود دفاع نمود. بنابراین، در دادگاه‌ها، میزان زیادی از دعاوی حقوقی با استفاده از انواع اسناد، مورد بحث و بررسی قرار گرفته و به آن‌ها، حکم صادر می‌شود. انواع اسناد به تفصیل عبارتند از: - اسناد‌ی با ارزشهای قراردادی - سند حقوقی یا قرارداد قوه قضائیه - اسناد حقوقی یا اسناد صدور مدرک - سند شناسایی یا سند شناسایی نفرات - سند تبدیلی - سند ثبتی یا سند تاییدیه

سند رسمی: یکی از انواع سند، بر اساس ماده 1286 قانون مدنی تعریف شده است. ماده 1287 قانون مدنی درمورد آن می‌گوید: "سندی که در اداره ثبت سند و املاک یا دفتر سند رسمی یا نزد سایر مامورین رسمی به تایید می‌رسد، در صورتی که طبق قوانین مربوطه صحت و صلاحیت آن تأیید شده باشد، رسمی است."

تعریف سند عادی در قانون مدنی بر اساس ماده 1289 است و می‌گوید که سند عادی از انواع دیگر اسناد است. در این تعریف آمده است: "اسنادی که در ماده 1287 مطرح نشده باشند، به عنوان سند عادی در نظر گرفته می‌شوند."

تکست: "سند لازم برای اجرا در دست مالک است. اسناد رسمی هستند که صاحب آن، می‌تواند بدون نیاز به مراجعه به دادگاه یا درخواست از دستگاه‌های قضایی، با مراجعه به اداره ثبت اسناد و املاک، آن را به اجرا درآورد."

قوانین و مقررات در مورد سند لازم الاجرا اینگونه است که برخی اسناد عبارتند از چک، قراردادهای بانکی، اظهارنامه بدهی مالک یا استفاده کننده از خدمات آپارتمان (مانند برق، آب و غیره) که در قانون امکان اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک برای اجرای آنها وجود دارد. این اسناد به صورت سند لازم الاجرا شناخته می‌شوند.

وثیقه اجاره‌ای یعنی اینکه شما یک سند در اختیار می‌گیرید تا برای گرفتن وام یا اجاره ملک خود به عنوان تضمین ارائه دهید. ممکن است برای اجاره یک آپارتمان، وام گیری یا حتی همکاری در کسب و کار شما، به سند وثیقه نیاز داشته باشید. به این صورت که با تسلیم سند به شخص یا موسسه مربوطه، شما موافقت می‌کنید که در صورت عدم پرداخت بدهی‌ها یا عملکرد ناصحیح، سند به او تحویل شود. سند اجاره ای در واقع وثیقه‌ای است که برای ایجاد اعتماد و تضمین اجرای قراردادها استفاده می شود.

برای توضیح، لازم است به اشکال مختلف اسناد اشاره کنیم. هر نوع سندی تفاوت‌هایی با سایر اسناد دارد و به همین دلیل، ویژگی‌ها و خصوصیات خاص خود را دارد. قدرت اجرایی و اثباتی سند رسمی، نسبت به سند عادی بیشتر است و از همین رو، تفاوت‌های مهمی بین سند عادی و سند رسمی وجود دارد. طبق ماده ۱۲۹۲ قانون مدنی، همواره می‌توان ادعا و تردید کرد درباره سند عادی، اما در مورد سند رسمی این امکان وجود ندارد. در مورد اسناد رسمی، می‌توان فقط ادعای جعل را مطرح کرد.