سلب تابعیت

اولین چالشی که برای هر دولتی پیش می‌آید، جداسازی افرادی است که در مرزهای آن زندگی می‌کنند یا وابستگی خاصی به آن کشور دارند از افراد کشورهای دیگر.
این جداسازی توسط مفهوم "تابعیت" صورت می‌گیرد که منجر به تحمیل اثرات حقوقی خاصی بر دولت و شهروندان می‌شود.
در بعضی موارد، دولت ممکن است از شخصی تابعیت را سلب کند یا شخص به طور ارادی تابعیت خود را ترک کند.

در برخی مواقع، ممکن است برخی افراد به سوالی درباره "سلب تابعیت" یا "ترک تابعیت" بیفتند و می‌خواهند بدانند چه معنایی دارد.
سلب تابعیت، با توجه به تبعه و دولت، تأثیرات حقوقی زیادی دارد.
در نتیجه، هر فرد باید با جزئیات سلب تابعیت آشنا باشد.
آیا می‌دانستید که می توانید با استفاده از تگ strong و em در متن خود قسمت های مهم و برجسته را مشخص کنید؟

در این پیوند، در ادامه این نوشتار، هدف ما است که در پاسخ به این سوال که چه معنای "سلب تابعیت" دارد و چه شرایط و مواردی به همراه دارد، به بررسی "تبعات و عواقب سلب تابعیت" مطابق با قوانین ایران بپردازیم.
برای اطلاعات بیشتر، در کنار ما باشید.

سلب تابعیت چیست

موضوع سلب تابعیت و ماهیت آن یک سؤال است که در اینجا باید به آن پاسخ داده شود.
در ابتدا، بررسی مفهوم تابعیت و جوانب آن لازم است.
در قوانین مدنی و قانون تابعیت سال ۱۳۰۸، استفاده از تابعیت بیان شده است، اما هیچ تعریفی از مفهوم تابعیت و ماهیت آن ارائه نشده است.

با این وجود، تابعیت یک رابطه سیاسی و معنوی است که شخص را با یک دولت خاص مرتبط می‌کند.
رابطه سیاسی به این معناست که یک دولت با بهره‌گیری از قدرت و حاکمیت خود، فرد را به عنوان یک عضو متعلق به خود در نظر می‌گیرد.
همچنین، معنوی بودن تابعیت به این معناست که تابعیت وابسته به محل زندگی نیست و هر شخصی که در هر نقطه‌ای از جهان زندگی می‌کند، همواره ارتباطی با کشورش حفظ می‌کند.

تابعیت یعنی داشتن شهروندی یا وابستگی به یک کشور خاص برای فردی است.
یکی از اصول جهانی مهم درباره تابعیت، اصل لزوم داشتن تابعیت می باشد.
به این معنا که هر فرد باید شهروند یا وابسته‌ای به یک کشور باشد.
با این حال، بعضی مواقع دولت‌ها تصمیم می‌گیرند تابعیت را از شهروندان خود سلب کنند یا بعضی افراد به طور ارادی از تابعیت خود صرفنظر می‌کنند.
سوال متداولی که در این زمینه پیش می‌آید، این است که سلب تابعیت چیست و به چه منظوری استفاده می‌شود.

در یک تعریف کلی، می توان گفت که "سلب تابعیت" یا "ترک تابعیت" به معنای قطع رابطه‌ی تابعیت بین یک شخص و یک دولت است.
در این حالت، دولت مذکور توقف حمایت‌های خود، به ویژه حمایت‌های دیپلماتیک، از فرد را اعلام می‌نماید و شخص نیز دیگر از حقوق و مزایای تابعیت در کشور مذکور بهره نمی‌برد و متعهد به انجام وظایف خود نیز در قبال دولت مذکور نمی‌باشد.

شرایط و موارد سلب تابعیت

در بخش قبل، درباره تعریف و ویژگی های "سلب تابعیت" توضیحاتی ارائه کرده بودیم و بیان کردیم که "سلب تابعیت" به معنای قطع رابطه تابعیتی فرد با دولت است که موجب تأثیرات حقوقی جدی می‌شود.
در این ادامه، ما قصد داریم به بررسی شرایط و موارد سلب تابعیت می‌پردازیم و قوانین و ضوابط آن را در قانون مدنی بیان خواهیم کرد.

ماده ۹۸۱ قانون مدنی قبل از سال ۷۰، درباره این موضوع صراحت می‌کند: اگر در طی مدت پنج سال از تاریخ صدور سند تابعیت، معلوم شود فردی که به تابعیت ایران پذیرفته شده، متهم به فرار از خدمت نظام بوده است و همچنین اگر قبل از پایان مدت زمانی که طبق قوانین ایران جرم یا هراسانی به دنبال آن رخ می‌دهد، ثابت شود که فردی که به تابعیت پذیرفته شده، به جنحه مهم یا جنایت عمومی محکوم است، هیئت وزیران حکم خروج او از تابعیت ایران را صادر خواهد کرد.

با توجه به قوانین موجود، افرادی که به امنیت ایران تهدید می‌کنند، تابعیت ایرانی شان ممکن است سلب شود.
اما این مجازات در سال 1370 توسط یک قانون اصلاحی لغو شده است و در حال حاضر این مجازات برای افراد در قانون ایران وجود ندارد.
هم اکنون، سلب تابعیت یا ترک تابعیت، در قانون مجازات اسلامی ایران اختیاری است و می‌تواند به دو روش، یعنی از دست دادن تابعیت به دلیل ازدواج با اتباع بیگانه یا سلب تابعیت به دلیل تمایل شخص، انجام شود.

با توجه به ماده ۹۸۷ قانون مدنی، زن ایرانی که با شخصیت خارجی ازدواج می‌کند، همچنان شهروند ایران خواهد بود، مگر اینکه طبق قوانین کشور همسر، شهروندی همسر به علت ازدواج به او تحمیل شود.
به عبارت دیگر، زن ایرانی که با مرد تبعه خارجی ازدواج می‌کند و مطابق قوانین کشور همسر، شهروندی همسر به او تحمیل شود، از شهروندی ایران خارج و سلب شهروندی خواهد شد.

در نتیجه، اتفاقی رخ داد که منجر به سلب تابعیت شخصی شد.
این اتفاق به دلیل ازدواج زوجین بود؛ به عبارت دیگر، زن باید تابعیت ایرانی داشته باشد و همسر او از اتباع یک کشور خارجی باشد.
علاوه بر این، قانون مملکت زوج، تابعیت شوهر را بر همسرش تحمیل می کند.
اگر قانون تابعیت را با انتخاب بین حفظ تابعیت اصلی و تابعیت همسر، بر عهده زن بگذارد، زن ایرانی می تواند این حق را داشته باشد که تابعیت مملکت همسر خود را دریافت کند، البته به شرطی که دلایل موجهی برای آن داشته باشد.
زن می تواند با تقدیم تقاضانامه کتبی به وزارت امور خارجه، درخواست خود را مطرح کند و در صورت توافق، ممکن است موافقت شود.

در میان موارد سلب تابعیت، دستیابی به تابعیت کشور خارجی و ترک تابعیت ایران، یکی از موارد دیگر است.
بر اساس ماده ۹۸۸ قانون مدنی، ترک تابعیت برای اشخاصی که ملی ایران هستند، مشروط به رعایت چهار شرط است.
با این حال، در برخی موارد خاص، اجازه ترک تابعیت ایران نیز وجود دارد.
این شرایط به شرح زیر است:۱.
توصیه وزارت امور خارجه یا وزارت اطلاعات۲.
برخی از افرادی که به دلیل وظایف خود نمی‌توانند تابعیت خود را پایدار کنند، مانند نمایندگان مجلس و دیپلماتها۳.
فرد مذکور از طرف کشور خارجی دعوت شده و تابعیت آن کشور را پذیرفته است۴.
در صورت کسب مجوز از مرجع ذیصلاح، مانند شعبه ویژه دادگستریتوجه داشته باشید که این شرایط حاکم بر ترک تابعیت می‌باشند و در صورت عدم رعایت آنها، اتباع ایران نمی‌توانند تابعیت خود را ترک کنند.

باید افراد به سن ۲۵ سال تمام رسیده باشند.

هیئت وزیران با اجازه‌ی خروج از تابعیت را به آنان بدهد.

قبلاً تعهد بدهید که در طی یک سال از تاریخ ترک شهروندی، حقوق خود را بر اربعین غیرقابل نقل و انتقال که در ایران مالکیت دارید یا ممکن است به شما وارث شوند، به هر نحوی که قوانین ایران به اتباع خارجی اجازه مالکیت این اموال را می‌دهند، به شهروندان ایران منتقل کنید.
همسر و فرزندان فردی که براساس این ماده شهروندی را ترک می‌کنند، بطوریکه فرزندان می‌توانند کودکان یا بزرگسالان باشند، از شهروندی ایران خارج نمی‌شوند مگر آنکه اجازه هیئت وزیران نیز مورد تأیید قرار گیرد.

افرادی که در خدمت نظام وظیفه خود را به پایان رسانده اند، تحت‌ السلاح خوانده می شوند.

از تحقیقات انجام شده مشخص می‌شود که قانون گذار، اجازه داده است که افراد حق داشته باشند تابعیت خود را ترک یا از دست بدهند، با این حال شرایطی نیز در نظر گرفته شده است که باید توسط افراد رعایت شود.

آثار و عواقب سلب تابعیت

همانگونه که در بخش قبل به آن اشاره شد، فرد به دو روش می‌تواند تابعیت ایرانی خود را از دست بدهد.
ازدواج یک زن با یک مرد خارجی و همچنین درخواست ترک تابعیت از این روش‌ها هستند.
خوب است بدانیم که بعضی افراد تمایل دارند تا تابعیت خود را از دست دهند اما آثار و عواقب آن را به طور کامل درک نمی‌کنند.
به همین دلیل در این بخش از مقاله، به بررسی آثار و عواقب سلب تابعیت می‌پردازیم.

تعیین مصادر و پیامدهای ترک تابعیت برای یک فرد حقیقی و خانواده او در اینجا قابل بررسی است.
سلب تابعیت به معنای قانونی شخصی است که تابعیت ایران را رسماً ترک کرده و دیگر به عنوان ایرانی شناخته نمی‌شود.
در نتیجه، این فرد از تمام حقوق و مزایای مربوط به ایرانیان محروم خواهد شد.

بر اساس ماده 988 قانون مدنی، افرادی که درخواست ترک تابعیت یا سلب تابعیت ایرانی را می‌دهند، باید ظرف سه ماه از تاریخ صدور سند ترک تابعیت از ایران خارج شوند.
اگر در زمان مقرر خارج نشوند، مقامات صالحه مجاز به اخراج آنان و فروش اموالشان خواهند بود و تمدید مهلت تا حداکثر یک سال، بستگی به تأیید وزارت امور خارجه خواهد داشت.

اینکه یک فرد تابعیت خانواده‌اش را ترک کند، تبعات منفی و عواقبی دارد که می‌توان به صورت زیر برشمرد.
اگر کودکان کوچک و بزرگسالانی از شهروندان ایران باشند و تصمیم به ترک تابعیت می‌گیرند، مادامی که هیات وزیران اجازه آن را ندهد، همچنان شهروند ایرانی خواهند ماند.
مشابه کودکان، ترک تابعیت نیز بر زن همان تبعاتی را داشته باشد.