سفته امانت

در معاملات تجاری، به خصوص در مورد سفته و اسناد تجاری دیگر، استفاده از اسنادی برای پرداخت وجوه و تبادل بین افراد رایج است.
با این حال، گاهی این اسناد تنها یک وسیله برای تضمین پرداخت و انجام تعهدات می‌باشند.
در واقع اسناد تجاری از طریق استفاده از تگ strong به دیگران اعلام می‌کنند که تعهدات تجاری ارزشمند و قابل اعتمادی را دارند و با این توان پرداخت آنها صورت می‌گیرد.
همچنین، با استفاده از تگ em، می‌توانیم بخش‌های مهم و برجسته‌ای از صحبت‌ها را مشخص کنیم.

در شرایط کنونی، سفته داده شده که در دست گیرنده قرار می‌گیرد، به عنوان یک امانت محسوب می‌شود.
اگر بدون ارائه اثباتی درباره عدم انجام تعهد و خلاف شرایط توافق، توسط گیرنده به شخص دیگری انتقال داده شود، تلف شود یا اجرا و نقد شود، فردی که این اقدامات را انجام داده است، با مجازات خیانت در سفته امانت مواجه خواهد شد.
این مجازات می‌تواند حبسی باشد که مدت آن بیش از یک سال نیز می‌تواند باشد و بدون شک، مجازات سنگینی است.
بنابراین، افرادی که تصمیم می‌گیرند این نوع سفته را دریافت کنند، باید از قوانین مربوط به اجرا و دفاع درباره اتهام خیانت در آن آگاه باشند تا از مواجهه با اجرای این تضمینات جلوگیری کنند.

بنابراین، در این مقاله، به ابتدا به پرسشی که "چه معنایی دارد که یک سفته امانتی باشد" پاسخ خواهیم داد و سپس، خلافیت و جرم "خیانت در سفته امانت" را نیز شرح خواهیم داد.
در ادامه، پس از بحث درباره اثبات امانتگذاری سفته و دفاع از اتهام خیانت در آن، یک نمونه لایحه مربوط به "خیانت در سفته امانت" ارائه خواهیم کرد.

سفته امانت چیست

افرادی که در ارتباط با اسناد تجاری، به ویژه سفته، فعالیت می‌کنند، به طور متداول با مفهومِ سفته امانت و چک آشنا هستند.
ممکن است برایشان پیش آمده باشد که چه معنی‌ای در اینجا به سفته امانت اطلاق می‌شود.
ادامه مطلب، پاسخ این سوال را شرح خواهد داد.

در پاسخ به سؤال بالا، باید بیان کرد که اسناد تجاری، از جمله چک و سفته، مهم‌ترین ابزارهای پرداختی در معاملات تجاری محسوب می‌شوند.
اشخاص در تراکنش‌های خود، بدون تفاوت تجاری یا غیرتجاری، از این اسناد برای پرداخت وجه استفاده می‌کنند.

اما بعضی اوقات هدف از ارائه یک سفته به شخص دیگر، تضمین پرداخت مبلغ معامله نیست، بلکه به منظور تضمین پرداخت یا تعهد دیگری است.
به عنوان مثال، فردی یک خودرو را به صورت اقساط از یک شرکت لیزینگ خریداری کرده و به منظور تضمین پرداخت اقساط، چندین سفته را به شرکت ارائه می‌دهد.

یا اینکه، مستاجر، برای تضمین تخلیه ملک در تاریخ مشخص شده در قرارداد اجاره، یک بند قوی به موجر تعهد می‌دهد که در صورتی که در تاریخ تعیین شده از تخلیه و تحویل ملک امتناع کند، موجر مجاز است از سفته استفاده کند و بر اساس این سفته، حقوق قانونی خود را درمورد مستاجر اعمال کند.

همۀ موارد مذکور، در هر صورت، سفته‌دار در این موارد به‌عنوان‌ سرپرست سفته(امانت‌دار) عمل می‌کند.
بنابراین، در مواردی که در قرارداد مشخص شده‌اند، فرد مذکور حق اقدامات قانونی برندارد.
این حق شامل وصول وجه مذکور یا انتقال این سند تجاری به دیگری نیست.
در صورتی که این شرایط نقض‌شود، فرد با شکایتِ فرد صادرکننده سند تجاری قانوناً می‌تواند به خاطر خیانت در امانت سفته مجازات شود.

با توجه به توضیحات فوق، در پاسخ به این سوال که سفته امانت چیست، می‌توان گفت سفته امانت یک سند تجاری است که به صورت ضمانت انجام تعهد، نه به عنوان وسیله پرداخت، به شخصی داده می‌شود.
در صورت عدم انجام تعهد، دریافت کننده این سفته، حق دارد آن را به شخص دیگری منتقل کند یا اقدامات قانونی جهت تهیه آن را به عمل آورد.

جرم خیانت در سفته امانت

سفته یک تعهد است که به طرف مقابل خود، به عنوان متعهد، اعطا می‌شود.
این سفته، نوعی امانت است که در دست مالک سفته قرار دارد.
به عبارت دیگر، صاحب سفته، این حق را ندارد که این سند تجاری را به شخص دیگری منتقل کند.
برای انجام اقدامات قانونی، مانند مراجعه به دادگاه و اقدامات حقوقی، برای وصول وجه سفته، باید عدم رعایت تعهد توسط متعهد اثبات شود.

به عنوان یک نمونه، اگر یک کارگر برای مدت حداقل دو سال در یک کارگاه مشغول به کار باشد و به کارفرما سفته حسن انجام کار تحویل داده باشد، طبق قانون سفته ضمانت حسن انجام کار، تا زمانی که کارگر بر اساس شرایط قرارداد در کارگاه فعالیت داشته باشد، کارفرما مجاز نیست سفته را انتقال دهد یا آن را نقد کند.

حال، در صورتی که شخصی به تعهد خود پایبند باشد و سند قانونی را بدون نقض تعهد انجام دهد، قادر است قبل از موعد مقرر، سند را به یک شخص دیگر منتقل کند یا پس از رسیدن به موعد، با استفاده از یکی از روش‌های قانونی مبالغ موردنظر را دریافت کند.
با این حال، اگر با تعدی بی‌اخلاقی یا عمد، سند را نابود یا گم کند، به یک سرقتِ خیانت در امانت سند متهم خواهد شد.

بعد از پاسخ به این سؤال که "چه مجازاتی برای جرم خیانت در قراردادهای اعتمادی وجود دارد؟"، در قسمت‌های بعدی، توضیح خواهیم داد که چگونه مجازاتی برای این نوع قراردادها در نظر گرفته می‌شود و نیز به این سؤال نیز پاسخ خواهیم داد که چه روش‌ها و راهکارهایی برای اثبات اعتمادپذیری قرارداد وجود دارد.

مجازات خیانت در سفته امانت

در مقطع قبل، به سؤالی پاسخ دادیم که درباره تعریف "خیانت در سفته امانت" بود و بیان کردیم که اگر فردی که سفته امانت را دریافت کرده است، بدون اینکه تعهدی که از طرف فرد دیگر انجام شده باشد را نقض کند و سعی کند سفته را به شخص دیگری منتقل کند، وجه آنرا دریافت یا آنرا تلف کند یا از بین ببرد، به جرم "خیانت در سفته امانت" متهم می‌شود.

این قسمت را به بررسی مجازات خیانت در سفته امانت اختصاص می‌دهیم و به سوالی که آیا این مجازات هنوز هم به قانون مجازات اسلامی وابسته است یا پس از تصویب قانون تغییر کرده است، پاسخ خواهیم داد.

مجازات خیانت در امانت سفته، در ماده ۱۷۷ قانون مجازات اسلامی، صراحتاً تعیین شده است.
طبق این ماده: « هرگاه، اموال منقول یا غیر منقول یا نوشته‌هایی، مانند سفته و چک و قبض و موارد مشابه به عنوان اجاره یا امانت یا رهن یا وکالت یا‌ هر کاری با اجرت‌ یا بی اجرت به کسی واگذار شود و این واگذاری به دلیل بازگرداندن اشیاء مذکور یا رسیدن به استفاده‌ای مشخص انجام شده باشد و شخصی که آن اشیاء را در اختیار دارد، آن‌ها را استعمال یا تصاحب یا تلف یا مفقود کند و سبب ضرر مالکین یا متصرفین آن‌ها شود، محکوم به حبس از شش ماه تا سه سال خواهد شد.
»

بدین ترتیب، طبق قانون مجازات اسلامی، تحمیل عقوبت خیانت در سفته امانت باعث متوقف شدن اجرای مجازات و ممکن است تنها در صورتی که مدعی شکایت کننده باشد، تخفیفی در مجازات صورت گیرد.
همچنین، با توجه به این قانون، جرم خیانت در سفته امانت یک جرم غیرقابل تسامح است و بنابراین، تخفیف در مجازات تنها امکان‌پذیر است و روند اجرای مجازات متوقف نمی‌شود.

"با تصویب یک قانون جدید، تغییرات مهمی در خصوص مجازات‌ها صورت گرفته است.
در این قانون، ابتدا مجازات خیانت در امور امانت به صورت رسمی تا ۳ تا ۱۸ ماه حبس کاهش یافته است.
به علاوه، جرم خیانت در انعقاد قراردادهای تجاری نیز دیگر به یک جرم غیر قابل تذکر تبدیل شده است.
"

اثبات امانی بودن سفته

در صورتی که شخصی که نام‌برده‌ایم، با استفاده از وسیله‌ای به نام «سفته»، ادعا کند که سندی تجاری که به شخص دیگری تحویل داده است، در واقع یک «سفته امانت» بوده است اما گیرنده به او خیانت کرده است، می‌تواند به منظور رسیدگی به شکایت جنایی خود در برابر گیرنده و اجرای «مجازات خیانت در سفته امانت»، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیکی قضایی مراجعه نموده و برای ثبت و ارجاع شکایت خود به دادسرای مربوطه اقدام نماید.

برای جلب قرار به دادرسی و صدور حکم خیانت در سفته امانت توسط دادگاه کیفری، شخصی که سفته را صادر می‌کند باید موارد خاصی را اثبات کند.
این موارد شامل امانت بودن سفته است که به عنوان مهمترین شرط مطرح می‌شود.
بنابراین، چگونگی اثبات امانت بودن سفته چیست؟

در پاسخ به این سؤال، لازم است بگوییم که اگر تضمین یا امانت سفته در متن این سند تجاری ذکر نشده باشد، اثبات امانت بودن آن کار دشواری است، اما با این حال، سفته‌دهنده می‌تواند با استناد به هر یک از ادله اثبات دعوی، برای اثبات امانت بودن سفته، در دست‌گیرنده اقدام کند.

به عنوان یک مثال، ممکن است در یک قرارداد جداگانه که بین دو طرف منعقد شده است، آمده باشد که سفته به عنوان تضمین تعهد به گیرنده ارائه شده است و سفته دهنده می تواند با ارائه این قرارداد که یک سند معتبر است، ادعای خود را درباره امانت بودن سفته اثبات کند.
همچنین، با استناد به شهادت شهود، امکان اثبات امانت بودن سفته برای صاحب این سند تجاری وجود دارد.
در این حالت، شرایطی که در قرارداد ذکر شده است، باید با قوانین مربوط به شهادت مطابقت داشته باشد.

دفاع از اتهام خیانت در سفته امانت

اگر دهنده سفته با ادعایی که سفته در دست گیرنده امانت بوده است، برای درخواست اجرای مجازات خیانت در سفته امانت و همچنین طرح دعوای کیفری اقدام کند، گیرنده هم امکان دفاع از خود را دارد.
این مقاله به بررسی روش‌های دفاع در برابر اتهام خیانت در سفته امانت می‌پردازد.

مورد مهم در دفاع از اتهام خیانت در قبال سفته‌های امانت، آن است که شخص متهم بتواند اثبات کند که تعهدی واقعاً انجام نشده است و به این دلیل، صاحب سفته مجاز به انتقال آن به شخص دیگر یا دریافت مبلغ سفته است.

روش دیگری برای دفاع از اتهام خیانت در قضیه سفته امانت وجود دارد.
در این روش، متهم می‌تواند ثابت کند که سفته نیازی به امانت ندارد.
به عنوان مثال، اگر شاکی، با ارائه یک قرارداد، ادعا کند که سفته به او به عنوان امانت داده شده است، متهم نیز می‌تواند با ارائه پیامک‌هایی که بین او و شاکی تبادل شده است، برای دادگاه ثابت کند که با توجه به توافقات بعدی بین طرفین، سفته دیگر به عنوان امانت در نظر گرفته نمی‌شود و هدف اصلی آن این است که وجه آن توسط متهم دریافت شود.

علاوه بر این، اگر دلیل انتقادی متهم، قرارداد باشد، می تواند با درخواست ارجاع امر به کارشناس، اثبات کند که قرارداد تقلبی بوده است.
همچنین، اگر دلیل انتقادی متهم شاهدان حاضر در پرونده باشند، می تواند اقدام به انتقاد از اعتبار و صحت شهادت آنان کند.

از راه‌های دیگری برای دفاع از "اتهام خیانت در سفته امانت"، اثبات عدم وجود یکی از عناصر قانونی جرم توسط متهم است.
در صورتی که مدعی پرونده بتواند ثابت کند متهم در اقدام خود به تلف کردن سند تجاری، سوء نیت نداشته است، حکم مجازات خیانت در سفته امانت اعمال نخواهد شد.