از میان جملات تاریخی که تا کنون وجود داشته اند و همیشه موضوع قانونگذاری بوده، جرم سرقت است. این جنایت همواره با اهمیت بوده و در هر دو سابقه قانون مجازات اسلامی و قانون جدید مجازات، مقررات خاصی برای آن تعریف و تدابیر لازم در نظر گرفته شده است.

به دلیل اینکه یک بخش از قانون مجازات اسلامی برگرفته از شرع مقدس است، برخی از جرایم، به ویژه جرایم حد، نیز بر اساس شرع تعیین می‌شوند. در مورد سرقت هم، این مسئله تأیید می‌شود و به دو دسته سرقت حدی و سرقت تعزیری تقسیم می‌شود. سرقت حدی به دلیل مجازات سنگینی که در برخی موارد، قطع عضو یا اعدام را شامل می‌شود، بسیار مهم است که با شرایط و اصول تحقق آن آشنا باشیم.

در این متن، قصد داریم درباره پدیده‌ی "سرقت حدی" صحبت کنیم. به طور خلاصه، سرقت حدی به معنای یک رفتار غیرقانونی است که با شرایط خاصی همراه است. ما در اینجا قصد داریم تا شرایط لازم برای وقوع سرقت حدی را تشریح کنیم و همچنین به اهمیت وجود تمام این شرایط اشاره کنیم. سپس به سوالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید، "حد سرقت به چه معناست؟" پاسخ داده خواهیم شد. اگر شما نیز علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید، لطفا در ادامه متن، همراه ما باشید.

تعریف سرقت حدی چیست ؟

"دزدی در برابر محکومیت حداکثر، به این معنی است که مجازاتی که نوع و مقدار آن به صورت واضح در شرع تعیین شده است. این یکی از انواع دزدی است که قانونگذار، در اطاعت از شرع، آن را پیش بینی کرده و قاضی هیچ اختیاری در کاهش یا افزایش مجازات ندارد."

تعبیری از "سرقت حدی" در فقه اسلامی، به این شکل است: "بدزدیدن به طور پنهانی مقداری از طلاهای مسکوک معادل 4.5 نخود، که متعلق به فردی دیگر است، با برکناری از حریم قانونی، توسط شخصی که به اندازه کافی بالغ، عاقل و مختار است، به شرط آنکه در زمانی که کمبود معیشتی نیست، وراث پدر مفقود مال نباشد." این تعریف، توسط فقها ارائه شده است.

با توجه به شرحی که در قانون مجازات اسلامی آمده است، اگر فردی در زمانی که بحران کمبود غذایی وجود ندارد، با تخریب و سرقت همانند 4.5 نخود طلا به ارزش مسکوک از حصونی دیگر (غیر از فرزند یا نوه پسر خود) دارای اموال باشد و در زمان سرقت عاقل، بالغ و دارای صلاحیت باشد، به عنوان "سرقت حدی" شناخته می‌شود.

به ملاحظه گرفتن در این‌که سرقت حدی و سرقت تعزیری تفاوت‌هایی دارند. سرقت حدی با مجازات حدی همراه است و تنها زمانی وقوع می‌کند که 14 شرطی که در بخش بعدی توضیح داده شده راه‌یابد. اما سرقت تعزیری با مجازات تعزیری همراه بوده و فقط با پنهان کردن دزدی از مال دیگری انجام می‌پذیرد.

شرایط تحقق سرقت حدی

پس از تعریف سرقت حدی، در این قسمت از مقاله، قصد داریم با مراجعه به قانون مجازات اسلامی، به سوالی که می‌پرسد "چه شرایطی سرقت حدی دارد؟" پاسخ دهیم. با استفاده از ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی، شرایط سرقت حدی شامل ۱۴ مورد است که در ادامه آورده شده‌اند. تنها در صورت برقراری همه این شرایط، سرقت حدی در واقع شده‌است.

مورد سرقت، از نظر شرعی و قانونی، باید یک عمل مالی بوده و در غیر اینصورت به عنوان سرقت حداقلی شناخته نمی‌شود.

مکانی که برای جلوگیری از سرقت مناسب باشد، معمولاً به عنوان "حرز" شناخته می‌شود. حرز، مکانی است که مایه‌ها و اموال در آن از همچون گاو صندوق، با ابزارهای محافظتی و بسته‌بندی مناسب در امان می‌ماند. برای اطمینان بیشتر از ایمنی مایه‌ها و اموال خود، توصیه می‌شود از مکان‌هایی با قفل‌های قوی و سیستم‌های امنیتی پیشرفته استفاده نمایید.

سرقت، به معنای سرقت از محل نگهداری مال است که از جمله آن می‌توان به باز کردن یا شکستن قفل گاوصندوق اشاره کرد.

سرقت کننده باید مال مورد سرقت را از حرز خارج کند تا سرقت به حد محسوب شود. صرفاً تخریب حرز کافی نیست و بلافاصله پس از تخریب حرز، سارق باید خودش مال را از آن جایی برداشت کند. به عنوان مثال، اگر الف قفل گاوصندوقی را باز کند و ب مال را از داخل آن برداشت کند، سرقت به حد محسوب نخواهد شد و به عنوان یک نوع سرقت تعزیری در نظر گرفته خواهد شد.

تخریب حرم و سرقت باید با احتیاط و پنهانی صورت گیرد، نه به صورت علنی و آشکار.

مشمولانی که به ارتکاب خطای جسمانی،‌ همچون سرقت بزرگ، مدانی به نحوی‌ بدست نآورده‌اند که درست به عنوان والدین یا پدربزرگان٬ دارایی محسوب شوند.

ارزش ماده مالی که به طرق غیرقانونی سرقت شده و در هنگام خروج از محفوظه، برابر با چهار و نیم نخود یا طلای مسکوک باشد.

مفهوم سرقت به این صورت است که شخصی اموال خصوصی را بدون مجوز مالک آنها به خود اختصاص دهد. اما سرقت از اموال دولتی، عمومی یا وقف‌های عامه‌پسند، شامل قوانین دیگری از جرمانه هایی است. در واقع، فقط سرقت از اموال خصوصی محسوب می‌شود و سرقت از اموال عمومی، به عنوان جنایتی جداگانه شناخته می‌شود.

تاکید می‌شود که هیچگونه سرقتی هنگامی که جامعه درگیر قحطی است، اتفاق نیافتاده است.

صاحب مال می‌تواند با ثبت شکایت، اقدام به گزارش سارق کند و آن را به مراجع قضایی ارائه دهد.

"حقوقدانان توصیه می‌کنند که صاحب مال بهتر است قبل از اثبات گناه سرقت حداکثری ، از عفو نکردن سارق درنظر نگیرد."

قبل از اثبات جرم سرقت، مال مورد نظر باید تحت اختیار مالک آن قرار گرفته باشد.

مواردی که تحت عنوان "دزدی" قرار می‌گیرند، قبل از ثابت شدن این دزدی، نمی‌توان به مالکیت دزد، ارجاع داد.

مالی که سرقت شده است، نباید از اموال سرقتی یا غصب شده باشد. در صورتی که مال مورد سرقت، غصبی باشد یا قبلاً توسط فرد دیگری ربوده شده باشد، سرقت تا حدی نخواهد داشت و به موجب قوانین سرقت جرمی تلقی نمی‌شود.

لزوم وجود تمام شرایط برای سرقت مستوجب حد

توضیح داده شده است در بخش های قبلی مقاله، به بحث درباره تعریف سرقت حدی و شرایط احساس آن پرداخته شد. در این قسمت از مقاله، هدف ما این است که درباره اهمیت وجود تمامی شروط برای تشکیل سرقت مستوجب حد صحبت کنیم و اشاره کنیم که اگر یکی از شرایط موجود در ماده 268 قانون مجازات اسلامی فاقد بود، عواقب آن چیست؟

به همان اندازه که در عنوان "شرایط سرقت حدی" اشاره شد، قانونگذار در ماده 268 قانون مجازات اسلامی جدید، 14 شرط را برای تحقق "سرقت حدی" ضروری و لازم می‌داند. با توجه به اینکه مجازات برای این نوع سرقت، قطع عضو و در بعضی موارد اعدام است، قانونگذار بر لزوم وجود تمامی شرایط ماده 268 برای تحقق جرم "سرقت حدی" تاکید می‌کند.

اهمیت این موضوع به قدری است که طبق قانون، در صورت عدم وجود حتی یکی از شرایط مورد نظر قانونگذار در ماده ۲۶۸ قانون مجازات اسلامی جدید، سرقت مجازات حد نخواهد داشت و به جای آن مورد تعزیر قرار میگیرد. در ادامه مقاله، به این سوال متداول پاسخ خواهیم داد که معنای "مجازات حد سرقت" چیست؟

حد سرقت یعنی چی؟

یکی از مسائلی که در حوزه سرقت بحث می‌شود، پرسش می‌شود که سرقت حدی به چه معناست و چه مجازاتی برای آن وجود دارد؟ در این قسمت از مقاله، با استناد به قانون مجازات اسلامی، به بررسی حد سرقت حدی خواهیم پرداخت. حد سرقت حدی در این قانون به شرح زیر تعیین شده است، بسته به اینکه چندین بار فرد مرتکب سرقت حدی شده باشد: حد سرقت حدی: - اگر برای بار اول سرقت حدی انجام دهد، مجازاتی محکوم خواهد شد. - در صورت مرتکب شدن سرقت حدی برای دومین بار، مجازات سنگین‌تری در نظر گرفته می‌شود. - اگر برای سومین بار سرقت حدی انجام دهد، مجازات به شدت افزایش خواهد یافت. - تکرار سرقت حدی بیش از سه بار منجر به مجازات سنگین‌تری خواهد شد. در نتیجه، قانون مجازات اسلامی مقرر می‌کند که با تکرار سرقت حدی، مجازات فرد مرتکب به شدت افزایش یابد.

یک جرم جدی استفاده‌کننده حد سرقت است. در این جنایت وحشتناک، مجرم یک سرقت حدی مرتکب می‌شود و به طرزی وحشتناک، چهار انگشت دست راستش قطع می‌شود، به طوری که تنها انگشت شست و کف دست جا می‌ماند.

به روزی هنوز بر سر پا می‌ایستد و میراث‌های سرقت خود را دوباره به یاد می‌آورد. او نمادی از دومین سرقتی است که انجام داده است، جرمی با استفاده از حیله و فریب. در این سرقت حدی، قدمی که از محل مسح باقی می‌ماند به صورت پا و انگشتان پای چپ او قرار دارد، همان مکانی که از آنجا به بالا برآمده است. تکرار پدیده‌ای تکان دهنده است که نصف قدم آن در یاد همیشگی جرمی که مرتکب شده، باقی می‌ماند.

سرقت حدا در رده سوم جرم‌هایی است که شخص مرتکب می‌شود و مجازات آن حبس ابد است.