ساختار و تشکیلات دیوان عدالت اداری

با توجه به اصل ۱۷۳ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، برای بررسی شکایات، تظلمات و اعتراضات مردم درباره مأمورین، واحدها یا آیین‌نامه‌های دولتی و حقوق آن‌ها، یک دیوان به نام "دیوان عدالت اداری" تحت نظارت رئیس قوه قضائیه تأسیس می‌شود.
قدرت و روش عمل این دیوان توسط قانون عادی تعیین می‌شود.
در قانون دیوان عدالت اداری، که در سال ۱۳۹۲ تصویب شده است، ساختار، تشکیلات و روش دادرسی دیوان عدالت اداری بررسی شده است.
بنا به ماده ۲ این قانون، دیوان عدالت اداری در شهر تهران واقع شده و شامل شعب بدوی، شعب تجدید نظر، هیات عمومی و هیات‌های تخصصی است.
همچنین، تشکیلات قضایی، تشکیلات اداری و تعداد شعب دیوان عدالت اداری با تصویب رئیس قوه قضائیه تعیین می‌شود.
در این مقاله قصد داریم به بررسی ساختار و تشکیلات دیوان عدالت اداری بپردازیم.

شعب دیوان عدالت اداری

بر اساس مقررات قانون دیوان عدالت اداری، شعب دیوان عدالت اداری نخستین بخش از ساختار و تشکیلات این دیوان را تشکیل می‌دهد.
شعب دیوان عدالت اداری می‌تواند به عنوان دو گروه شعب بدوی و شعب تجدید نظر شناخته شود که نحوه بررسی دعاوی در هر کدام متفاوت است.
دمای شعب بدوی دیوان عدالت اداری وظیفه رسیدگی اولیه به دعاوی مردم در برابر شهروندان را بر عهده دارد.
اما اگر یکی از طرفین دعوا یا وکیل آنها قصد تجدید نظر از رای دیوان عدالت اداری را داشته باشند، این دعاوی در شعب تجدید نظر مورد بازنگری قرار می‌گیرند.
به طور مطابق با ماده 3 قانون دیوان عدالت اداری، هر شعبه بدوی دیوان تشکیل شده است از یک رئیس یا دادرس علی‌البدل و هر شعبه تجدید نظر دارای یک رئیس و دو مستشار است.
حضور دو عضو در شعبه تجدید نظر اعتبار دارد و تصمیم‌گیری بر اساس آراء اکثریت انجام می‌شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره شعب دیوان عدالت اداری و نحوه رسیدگی به دعاوی در این دیوان، می‌توانید بر روی لینک کلیک کنید.

دفاتر اداری دیوان عدالت اداری

یکی دیگر از تشکیلات موجود در قانون دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ ، دفاتر اداری یا دفاتر استانی دیوان عدالت اداری هستند.
این دفاتر به منظور تسهیل در دسترسی شهروندان به دیوان عدالت اداری در تمام نقاط کشور تأسیس شده‌اند.
طبق ماده ۶ قانون دیوان عدالت اداری، دفاتر دیوان عدالت اداری در شهرستان‌ها و استان‌ها ایجاد می‌شوند.
این دفاتر در مراکز استانی و در محل دادگستری‌ها یا دفاتر بازرسی کل کشور فعالیت می‌کنند.
دفاتر اداری دیوان مسئولیت‌های مهمی را بر عهده دارند و تأمین دسترسی آسان مردم به خدمات دیوان را هدف قرار داده‌اند.
استفاده از دفاتر اداری دیوان در محل دادگستری‌ها یا دفاتر بازرسی کل کشور در هر یک از مراکز استان ها، تسهیل در فرایند دسترسی به دیوان عدالت اداری را فراهم می‌کند.
تأسیس دفاتر استانی دیوان عدالت اداریدفاتر اداری دیوان عدالت اداری در مراکز استان‌ها در نظر گرفته شده است تا شهروندان به راحتی به خدمات دیوان دسترسی پیدا کنند.
این دفاتر مجموعه‌ای از وظایف مهم را بر عهده دارند تا فرایند دسترسی شهروندان به دیوان عدالت اداری را هموارتر کنند.

راهنمایی و ارشاد مراجعان:الف ) مساعدت در هدایت و راهنمایی افراد مراجعه‌کننده؛

ط ) پذیرش و ثبت درخواست‌ها و شکایت‌ها درخصوص موارد موردنظر؛

ج ) باید نسخه‌ی دوم از شکایات یا آراءی که توسط دیوان صادر شده‌اند را دریافت کرده باشند.
این نسخه باید به شکل الکترونیکی یا از طریق پست الکترونیکی یا هر روش دیگری از طرف دیوان برای دفتر مربوطه ارسال شود.

‌در اینجا نمی‌توان تگ‌های HTML را به زبان فارسی استفاده کرد زیرا HTML تگ برای تشکیل ساختار صفحه وب مورد استفاده قرار می‌گیرد و نمی‌توان آن را در یک متن به طور مشخص قرار داد.
اما متن بسیار متفاوت زیر را فراهم کرده‌ام:دستورالعمل‌ها مربوط به اجرای حکم‌های دیوان در دفتر مرتبط با آن را انجام دهید.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دفاتر دیوان عدالت اداری استانی، اینجا را کلیک کنید.

هیات عمومی دیوان عدالت اداری

علاوه بر قدرت صلاحیت دیوان عدالت اداری برای بررسی دعاوی مشارکت مردم در برابر شهروندان و ایجاد شعب و مجلس جهت رسیدگی به این دعاوی، همچنین قدرت تصمیم‌گیری در دیوان عدالت اداری به میزان بیشتری در دست هیئت عمومی دیوان قرار دارد.
این هیئت تشکیل شده از حداقل دو سوم قضات دیوان است و تحت ریاست رئیس دیوان یا معاون قضایی قرار می‌گیرد.
براساس ماده‌ی 8 قانون دیوان عدالت اداری، نظر اکثریت اعضای حاضر در هیئت عمومی برای صدور رأی اساس است.
بنابراین، هیئت عمومی دیوان عدالت اداری وظایف و صلاحیت‌های متعددی دارد که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:- بررسی و صدور حکم در دعاوی اداری و مشارکتی مردم در برابر شهروندان- ارتقاء قانونمندی عملکرد ادارات دولتی و جلوگیری از سوءاستفاده- رسیدگی به دعاوی مرتبط با اجرای قانون‌ها و مقررات دولتی- تأمین حقوق شهروندان در مقابل اعمال غیرقانونی مقامات اداری- رسیدگی به نزاعات مربوط به استخدام و کارکنان ادارات دولتی- حفظ نظم و دستور فعالیت‌های دیگر شعب دیوان عدالت اداریتوجه: متن فوق ترجمه‌ای اختیاری از متن اصلی می‌باشد، تلاش شده است تا دقت و روانی متن حفظ شود.
استفاده از تگ‌های HTML همچون ، نیز جهت تأکید و زیبایی در ترجمه به کار رفته است.

الف) مراعات و رسیدگی به شکایات، تظلمات و اعتراضات اشخاص حقیقی یا حقوقی از آئین‌نامه‌ها و سایر نظامات و مقررات دولتی؛

فقط) در صورتی که آراء متضاد از شعب دیوان در موارد مشابه صادر شده باشند ، صدور رأی وحدت رویه امکان‌پذیر است؛

ج) صدور رأی جدیدی که شامل آراء مشابه متعدد از شعب دیوان در مورد یک موضوع واحد باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد روش‌های ارائه شکایت به دیوان عدالت اداری، اینجا را کلیک کنید.

هیات تخصصی دیوان عدالت اداری

در کنار دیوان عدالت اداری ، هیأت های تخصصی نیز وجود دارند که بر اساس ماده ۸۴ قانون دیوان عدالت اداری تشکیل شده‌اند.
این هیات‌ها وظیفه دارند که اموری که قانوناً در صلاحیت هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار دارند، رسیدگی کنند.
به طور معمول، ابتدا این امور به هیأت های تخصصی دیوان عدالت اداری ارجاع داده می‌شوند.
هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری تشکیل شده از حداقل پانزده قاضی هستند و برای برگزاری جلسات شان، حضور دو سوم اعضا ضروری است.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره هیات های تخصصی دیوان عدالت اداری، می‌توانید روی لینک کلیک کنید.

واحد اجرای احکام دیوان عدالت اداری

با توجه به ماده 9 قانون دیوان عدالت اداری، وظیفه اجرای احکام دیوان تحت نظارت رئیس دیوان یا معاون او انجام می‌شود.
برای انجام این وظیفه، تعداد کافی از دادرس‌ها، مدیر دفتر و کارمندان در اختیار این واحد قرار دارند.
همچنین، مطابق با ماده 108 قانون دیوان عدالت اداری، پس از اعلام حکم، شعب دیوان یک نسخه از حکم همراه با پرونده را به واحد اجرای احکام دیوان ارسال می‌کنند.
محکوم علیه موظف است در طی یک ماه اقدامات لازم جهت اجرای کامل حکم دیوان یا جلب رضایت محکوم را به عمل آورده و نتیجه را به صورت کتبی به واحد اجرای احکام دیوان عدالت اداری گزارش نماید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره واحد اجرای احکام دیوان عدالت اداری اینجا کلیک کنید.