زیان معنوی ناشی از جرم

به طور رایج، پس از ارتکاب جرم، معمولاً زیانی به بزه دیده وارد می شود.
این زیان ممکن است به جسم وی آسیب برساند، مانند آسیب های جسمی ناشی از جرح و ضرب، و یا به اموال و دارایی وی آسیب برساند، مانند زیان و ضرر ناشی از سرقت و کلاهبرداری.
اما ضرر و زیان ناشی از جرم همواره به شکل مادی نیست و گاهی اوقات به صورت غیرمادی است، مانند آسیب رساندن به احساسات و شرافت بزه دیده.
به این نوع از خسارت، زیان معنوی گفته می شود.
در چنین حالتی، برای تقاضای جبران ضرر و زیان از طریق دادگاه، بزه دیده باید با شرایط و روش های دریافت خسارت آشنا شود.
در این مقاله، ابتدا به سؤالی پاسخ خواهیم داد که آیا زیان معنوی ناشی از جرم قابل دریافت است یا خیر، و سپس شرایط و روش های دریافت خسارت و ضررهای معنوی ناشی از جرم را توضیح خواهیم داد.

آیا زیان معنوی ناشی از جرم قابل دریافت است

زمانی که یک جرم رخ می‌دهد، گاهی اوقات فقط انحراف از نرم‌افزار طبیعی اتفاق می‌افتد و به هیچ کس آسیب وارد نمی‌شود.
برای مثال، نگهداری مشروبات الکلی توسط فرد متهم در خانه شخصی او.
اما در بسیاری از موارد، ضرر و زیانی به افراد دیگر، بصورت مالی یا روحی، ناشی از جرم مرتکب شده و از این رو، این سؤالات مطرح می‌شود که آیا می‌توان از طریق دادرسی تأمین‌کننده جبران ضرر و زیان روحی ناشی از چنین جرمی را دریافت کرد؟ و اگر پاسخ مثبت باشد، چه شرایطی لازم است و چگونه می‌توان آن را دریافت کرد؟

در این قسمت، ابتدا به سؤال اول پاسخ می‌دهیم و قابلیت دریافت زیان معنوی را بررسی می‌کنیم.
در ادامه، شرایط و نحوه دریافت این نوع از زیان را توضیح می‌دهیم.
قبل از همه، بهتر است تعریف مفهوم زیان معنوی را بیان کنیم.
سپس پاسخی را برای سؤال مطرح شده ارائه می‌دهیم که آیا ضرر و زیان معنوی ناشی از جرم قابل دریافت است یا خیر؟

تعریفی برای "زیان معنوی" در تبصره ۱ ماده ۱۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ وجود دارد.
این مفهوم به صورت زیر تعریف شده است: "زیان معنوی به معنای صدماتی است که بر روح و روان فرد، شخصیت و شرافت او، خانواده او و جامعه اجتماعی وارد می‌شود.
.
.
"

به همین دلیل، علاوه بر خساراتی که می‌تواند به جان و اموال افراد بباراند، گاهی اوقات بر اثر ارتکاب یک جرم یا حتی یک عمل که به عنوان جرم شمرده نمی‌شود، صدماتی به روحیت فرد وارد می‌شود و یا حتی شرم و اعتبار شخصی، خانوادگی و اجتماعی او آسیب می‌بیند.
در چنین مواقعی، می‌توانیم از "زیان معنوی" یا "زیان روحی" سخن بگوییم.

از تلف شدن اعتبار یک کسب‌وکار مشهور، ناشی از جرم افترا، که افراد دروغ‌گو او را به اشتباه به جعل کلاهبرداری متهم کرده‌اند، تخریب خوشنامی یک خانم جوان است که فرد ناخواسته در یک محله پر رفت‌وآمد، با کلام‌های ناسزا، او را تحقیر کرده و آسیب‌های روحی جوانی را که ناشی از تجاوز جنسی بر او وارد شده، نمونه‌هایی از خسارت معنوی ناشی از جرم می‌باشد.

مفهوم زیان معنوی ناشی از جرم:
زمانی که با مفهومی که زیان معنوی ناشی از جرم را توضیح می‌دهد، آشنا می‌شویم، ممکن است سوال بوجود آید که آیا این نوع زیان قابل دریافت است یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال، می‌توانیم به ماده 14 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مراجعه کنیم که به وضوح می‌فرماید: "شاکی می‌تواند جبران تمام ضررها و زیان‌های مالی و معنوی و همچنین منافع ممکن الحصول ناشی از جرم را مطالبه کند.
"

لذا، بر اساس این ماده و قانون، شاکی می‌تواند از مرتکب جرم خسارت معنوی خود را مطالبه کند و در صورت ادعای صحت خسارت، دادگاه می‌تواند حکمی صادر کند.
اما، برای دریافت خسارت معنوی ناشی از جرم، باید به شرایط و رویه‌های خاصی پایبند باشیم.
در بخش‌های آینده به این سوالات پاسخ خواهیم داد.

شرایط گرفتن خسارت معنوی ناشی از جرم

ضرر و زیان معنوی ناشی از جرم، زمانی که شاکی و بزه‌دیده به آن خسارت می‌بینند، می‌تواند دریافت شود، اما به شرطی که شرایط قانونی برقرار باشد.
در این بخش، ما قصد داریم شرایط گرفتن خسارت معنوی از جرم را بررسی کنیم.
این شرایط به شرح زیر است:1.
وجود جرم: برای دریافت خسارت معنوی، لازم است جرمی مرتکب شده باشد.
2.
تاثیر معنوی منفی: شاکی باید از ضرر و زیان معنوی ناشی از جرم رنج ببرد.
3.
علت رابطه علّی: باید رابطه علّتی مستقیم بین جرم و ضرر معنوی وجود داشته باشد.
4.
عدم بازدارندگی: خسارت معنوی نباید به دلیل بازدارندگی قابل جبران باشد.
5.
قانونی بودن: خسارت معنوی باید مورد قبول قضایی و قوانین کشور باشد.

برای اینکه ضرر و زیان معنوی ناشی از یک جرم، قابل دریافت باشد، شخص مورد نظر باید متهم به ارتکاب جرم و عمل زیان بار باشد.
پس اگر ثابت شود شخص متهم، جرم مورد ادعا را ارتکاب نکرده است و این عمل توسط شخص دیگری انجام شده است، شاکی نمی‌تواند ضرر و زیان معنوی ناشی از جرم را از متهم مطالبه کند.

طبق مقررات قانونی، اگر عملی که منجر به زیان بار شده است، جرم نباشد و قرار منع تعقیبی برای متهم صادر شود، اما زیان فعلی که به شاکی وارد شده است، به وسیلهٔ متهم قابل اثبات باشد، شاکی می‌تواند تحت عنوان دعوای مسئولیت مدنی، خسارات ناشی از این فعل زیان‌بار را از دادگاه حقوقی مطالبه کند.

ورود به بزه دیده: یکی از شرایط برای دریافت زیان معنوی ناشی از جرم این است که حتماً ضرر معنوی به بزه دیده وارد شده باشد.
بر عهده بزه دیده و شاکی است که باید ورود خسارت معنوی ناشی از جرم را اثبات کند.
اثبات این خسارت در برخی موارد مانند تجاوز روحی ساده تر است، اما در برخی موارد دیگر مانند تضرر از لحاظ تجاری باید ادله کافی را به دادگاه ارائه داد.

مفهوم "رابطه علّتی بین جرم و خسارت معنوی" برای اینکه افرادی که از یک جرم آسیب دیده‌اند، بتوانند خسارت و ضررهای ناشی از آن را مطالبه کنند، لازم است اثبات کنند که این خسارت‌ها مستقیماً نتیجه انجام جرم شده است.
برای مثال، اگر فردی کلاهبرداری شده و ناراحتی روحی و روانی برده باشد، می‌توان از خسارت معنوی ناشی از جرم صحبت کرد.
اما تشخیص نهایی رابطه علّتی بین جرم و خسارت معنوی به عهده قاضی استرسیقوی پرونده است.

مطالبه خسارت معنوی ناشی از جرم:برای دریافت خسارت معنوی ناشی از جرم، فرد آسیب دیده یا نماینده قانونی او باید اقدامات لازم را انجام دهند.
ابتدا باید ضرر و زیان معنوی ناشی از جرم را ثبت کرده و دادخواست مربوطه را به دادگاه کیفری یا حقوقی ارائه نمایند.
در ادامه، درباره این شرایط به طور مفصل صحبت خواهیم کرد.

مراحل و نحوه دریافت زیان معنوی ناشی از جرم

یکی از مسائلی که باید درباره "زیان معنوی ناشی از جرم" تحقیق شود، مربوط به نحوه دریافت و مراحل این نوع ضرر و زیان است.
در این نوع از موارد، می‌توان از دادگاه‌های حقوقی یا کیفری استفاده کرد، اما با توجه به این‌که هریک از این دو دارای مراحل خاصی هستند، لازم است هر کدام را به طور جداگانه بررسی کنیم.

قبل از بررسی مراحل و روش‌های دریافت خسارت معنوی ناشی از جرم، لازم است اشاره کنیم که برای دسترسی به مطالب درباره ضرر و خسارت معنوی، ابتدا باید به یکی از منابع زیر مراجعه کنید:۱.
سامانه ثبت وجه التزام: برای ثبت نام و دریافت حساب کاربری، باید به سامانه ثنا به آدرس sana.
adliran.
ir یا یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید.
۲.
سامانه احراز هویت ثنا: برای ثبت نام و دریافت حساب کاربری، باید بزه دیده شده و بعد از آن به سامانه احراز هویت ثنا مراجعه کنید.
می‌توانید از سامانه ثبت وجه التزام یا دفاتر خدمات الکترونیک قضایی استفاده کنید.
با استفاده از این مراجع، می‌توانید اقدامات مورد نیاز برای گرفتن خسارت معنوی را به طور قانونی انجام دهید.

در ابتدا، برای ثبت شکایت خود و ارجاع آن به دستگاه قضایی، باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کنید.
در این مرحله شاکی می‌تواند شکواییه خود را ثبت کرده و به دادسرا تحویل دهد.
دادسرا با استناد به ادعاها و ارائه ادله موجود، تحقیقات مقدماتی را آغاز می‌کند.
در صورتی که ادله کافی برای ثابت شدن تخلف متهم وجود نداشته باشد، قرار منع تعقیب برای متهم صادر می‌شود.
اما اگر ادله تخلف قابل قبول باشد، دادسرا پرونده را به دادگاه ارجاع می‌دهد و قرار جلب برای متهم صادر می‌گردد.
پس از صدور کیفرخواست توسط دادستان، پرونده برای رسیدگی و صدور حکم نهایی به دادگاه کیفری ارسال می‌شود.

حال، افراد شاکی می‌توانند با مراجعه مجدد به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، درخواست خود برای "مطالبه زیان معنوی ناشی از جرم" را با پرداخت هزینه دادرسی ثبت کنند.
این هزینه بر اساس تعرفه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و هزینه‌های دعاوی مدنی و خدمات دفاتر محاسبه می‌شود.
درخواست ثبت شده با ارایه شماره پرونده کیفری و شعبه مربوطه، به دادگاه کیفری مربوطه جهت بررسی و رسیدگی ارسال می‌شود.

دادگاه کیفری، همواره در هنگام بررسی جرم، به درخواست‌هایی که مربوط به مطالبه ضرر و زیان معنوی ناشی از جرم هستند، پاسخ می‌دهد.
حتی در صورت امکان، به منظور سهولت و کاهش هزینه‌ها، در یک حکم واحد، به هر دو درخواست پاسخ خواهد داد.
اما اگر درخواست خسارت معنوی به دلیل جنبه‌های کیفری آن با تأخیر مواجه شود، مدعی می‌تواند درخواست مطالبه زیان معنوی را لغو کرده و درخواست خود را به دادگاه حقوقی ارجاع دهد.
این اقدام می‌تواند منجر به عدم نیاز به پرداخت هزینه‌های مجدد دادرسی شود.

در نخستین مرحله از فرایند دریافت زیان معنوی به دلیل جرم، شاکی باید پس از ثبت شکواییه در دادگاه حقوقی، به یکی از مراکز ارائه خدمات قضایی الکترونیکی مراجعه کرده و درخواست خود را برای ثبت ضرر و خسارت معنوی به دلیل جرم، با استفاده از تگ شدت‌بخش (strong) ثبت کند.
سپس درخواست خود را به دادگاه حقوقی ارسال نماید.

دادگاه حقوقی به محض دریافت درخواست قضایی، پرونده را تشکیل می‌دهد و زمان جلسه دادرسی را به شاکی و متهم ابلاغ می‌کند.
در صورتی که وارد شدن ضرر و زیان غیرمالی ناشی از جرم تثبیت شود، دادگاه مصمم به تقاضای تعویض خسارت خواهد بود.
این موضوع بر اساس ماده ۱۸ قانون روال دادستانی جرمی است که می‌گوید: "هرگاه صدور حکم قطعی در جهت حقوقی یا خسارت زا باشد، باید به دادگاهی که درباره امر حقوقی یا ضرر و زیان در حال بررسی است، احترام گذاشت.
"