رجوع از مهریه چیست

زن ممکن است به دلایل مختلف حق مالی خود یا همان مهریه را به شوهرش ببخشد. اما گاهی او ممکن است پشیمانی را تجربه کند و دنبال راهی برای بازگشت به مالکیت مهریه شود. در صورتی که زن قادر باشد دوباره مالک مهریه شود که قبلاً آن را بخشیده بود، این امر را به عنوان بازگشت به مهریه بخشیده شده می‌نامند.

به طور کلی، مهریه به سه روش مختلف به شوهر تعلق می‌گیرد که شامل موارد زیر است: 1. مهریه نقدی: مهریه ممکن است به صورت پرداخت نقدی به شوهر داده شود. در این صورت، مبلغی همراه با ازدواج به شوهر تعلق می‌گیرد. 2. مهریه ملکی: گاهی اوقات، ممکن است با توافق از قبل، به جای پرداخت نقدی، یک ملک از جانب خانواده عروس به شوهر داده شود. این ملک می‌تواند زمین، خانه یا هر دارایی دیگری باشد. 3. مهریه تجهیزات: در این حالت، خانواده عروس تجهیزات خانگی مورد نیاز برای زندگی مشترک را به شوهر هدیه می‌دهند. این تجهیزات می‌تواند شامل اشیایی مانند لوازم آشپزخانه، مبلمان، الکترونیک‌ها و غیره باشد. به طور کلی، مهریه یک نشانه‌ی محبت و حمایت از سوی خانواده عروس به شوهر است که به منظور راه‌اندازی زندگی مشترک و بهره‌برداری از منابع جدید تعیین می‌شود.

تسلیت خمینی

بخشیدن مهریه در قالب هبه معوض، به صورتی که به صراحت منظور از هبه بودن آن مورد تأکید قرار می‌گیرد.

بخشیدن مهریه با استفاده از تکنیک ابراء، یک عملی است که در جامعه ما رواج دارد. بخشیدن مهریه نشان از اهمیت و احترام به حقوق زنان و خانواده‌ها است. با مهریه، زوج متعهد می‌شود مالیاتی خاص را به همسر خود پرداخت کند. این عمل از طریق توافق و ابراء انجام می‌گیرد و جهت حفظ آرامش در زندگی زناشویی بسیار حائز اهمیت می‌باشد. با احترام و توجه به این مسئله، می‌توانیم ارتباط و روابط خانوادگی را بهبود بخشیم و نیز عدالت اجتماعی را تقویت کنیم.

"هبه غیرمعوض یعنی آنکه زن بدون دریافت هیچ چیزی و بدون درخواستی برای دادن مهریه، مهریه خود را به شوهرش بخشد. هبه معوض یعنی دادن مهریه در ازای چیزی که می‌تواند انجام یا عدم انجام کاری باشد، برای مثال همسر ممکن است در ازای توافق همسر برای طلاق، بخشی یا کل مهریه را بخشش دهد. خلع طلاق یکی از این نوع بخشش مهریه است."

در قراردادهای طلاق، زن می‌تواند در مقابل پرداخت مبلغی به شوهر، حق خود را برای دریافت طلاق به دست آورد. اما اگر شوهر در طول مدت معینی پشیمان شود، می‌تواند به مبلغی که به او داده شده برگردد و در عوض شوهر نیز حق بازگشت به زن را خواهد داشت. در اینجا، ابراء پذیرفتن زن به منزله انکار بدهی شوهر نسبت به مبلغی که به عنوان مهریه تعیین شده است، است و به این معناست که زن ادعا می‌کند حقی برای خود در ارتباط با مهریه ندارد و هرگونه ادعایی در این زمینه نخواهد داشت.

در چه صورت زن حق رجوع به مهریه را دارد

«اگر مهریه به عنوان یک دین محسوب شود (به طریقه‌ای که در بسیاری از موارد عموماً رایج است)، باید به صورت مقداری وجه نقد یا سکه باشد و قوانین ابراء را در بر بگیرد و نمی‌توان آن را به عنوان هبه محسوب کرد. در قانون مدنی، در بند 289، به واضحیت اعلام شده است که ابراء به صرفاً برای تسویه بدهی‌ها امکانپذیر است. بنابراین، اگر تمام یا بخشی از مهریه که به صورت سکه تعیین شده، توسط زن به شوهر بخشیده شود، زن دیگر قادر به واگذاری از این بخشش و برگشت آن نخواهد بود، حتی اگر در سند بخشش مهریه، از عبارت هبه استفاده شده باشد.»

در صورتی که تعداد سکه‌هایی که بخشیده شده است، قبل از پرداخت مهریه به زن، به او پرداخت نشده باشد، می‌توان آن را در مقررات ابراء دین نامشروع دانست. اما اگر مهریه به زن پرداخت شده باشد، به نظر می‌رسد دیگر نمی‌توان موضوع را در مقررات ابراء دانست، زیرا با پرداخت مهر، دین از سوی شوهر قابل استرداد نمی‌باشد. در این حالت، اگر شرایط دیگری که در قانون مدنی درباره هبه وجود دارد (مانند وجود خروج از اموال و تسلیم سکه‌ها به شوهر)، مراعات شود، زن می‌تواند از هبه خود منصرف شده و سکه‌های دریافتی را برگرداند.

در حق هبه غیر معوض، همیشه زن می‌تواند به آنچه که به شوهر واگذار کرده بازگردد. ولی اگر هبه معوض باشد و مقابل آن نیز چیزی واگذار شده باشد، طبق ماده ۸۰۳ قانون مدنی هبه، امکان بازگشت وجود ندارد، زیرا در این حالت، صلح معوض معنی می‌دهد. به عنوان مثال، به ازای مهریه ای که زن از شوهر خود دریافت کرده و شامل ۳۰۰ عدد سکه است، اگر زن به جای آن، شش دانگ منزل مسکونی که به نام او تنظیم شده است را واگذار کند.

اما هر زمان که هبه به عنوان پاداشی برای طلاق ارائه شود، اگر همسر در دوره پایانی از ازدواج به مهریه بازگردد، همچنان امکان بازگشت به ازدواج وجود دارد. به عبارت دیگر، طلاق ایراد شده تبدیل به طلاق رجعی خواهد شد. به طرف مقابل، اگر بخشیدن مهریه به عنوان پاداشی برای طلاق ارائه شود ولی طلاق نهایی نشود، مانند اینکه زن به منظور جلب رضایت شوهر مهریه را بخشید، اما بعدها شوهر او را طلاق ندهد، این امر به عنوان برآورده نشدن شرط محسوب نمی‌شود و به عنوان هبه‌ای قابل بازگشت تلقی می‌شود. در مورد حالت آخر (ابراء) نیز، به دلیل اینکه تمام تعهدات از بین می‌رود، به طور کلی قابل بازگشت نیست. زیرا ابراء یکی از عوامل سقوط التزام است.