دیه چیست و در چه مواردی باید پرداخت شود

جسم و روح انسان در شرع مقدس و بنا بر آن در قوانین مجازات اسلامی، از حرمت برخوردارند.
هیچ فردی حق ندارد به بدن و جان دیگری تجاوز کند و آن را زیان برساند.
اهمیت حفظ جسم و روح افراد به حدی است که برای جرائمی که ممکن است به جسم و روح وارد شود، بدون توجه به ارتکاب عمد یا غیرعمد تعیین مجازات ورود شده است.

مطابق با آیین مقدس اسلام و قوانین جاری در کشور، هر فردی که به طور عمدی یا ناخواسته خسارتی به جان یا سلامتی دیگری وارد کند که منجر به آسیب مادی یا روحی دیگری شود، مسئول جبران خسارت ناشی از اقدام خود خواهد بود.
در رابطه با مقابله با آسیب‌های جسمانی، قوانین مربوط به "پرداخت دیه" و "ارش" به عنوان روش‌های جبران خسارت، به دقت بررسی شده و دارای قواعد و مقرراتی خاص بوده و گاهاً شامل مبالغ بسیار بالا می‌شود.

در این مقاله قصد داریم به موضوع "دیه" و تأثیرات آن در جامعه پرداخت کنیم و بررسی کنیم که این مفهوم چه معنا و کاربردی دارد و در چه شرایطی باید پرداخت شود.
همچنین، انواع مختلف دیه را نیز توضیح خواهیم داد.
برای کسب اطلاعات بیشتر، ما را همراهی کنید.

تعریف دیه چیست

برای پاسخ به این سؤال که "معنی دیه چیست؟"، ابتدا باید مفهوم دیه را در رویة قانون مجازات اسلامی تصریح کنیم.
سپس می‌توانیم به بررسی موارد پرداخت دیه بپردازیم.
در ماده 17 قانون مجازات اسلامی، تعریف دیه ذکر شده است.
بنابراین، دیه به معنی "جبران مالی" است که در حکم ارتکاب جرمی غیر عمدی علیه جان، بدن یا منافع یک فرد مشخص شده، و در صورتی که دستگاه قضایی از قصاص بهره‌مند نباشد، به تعویض و جبران خسارت می‌پردازد.

بر اساس تعریف دیه، در قانون فوق الذکر، می‌توان گفت که دیه به مبلغی اطلاق می‌شود که در جنایات غیر عمدی بر علیه جان و جسم فرد دیگری یا در جنایات عمدی، هنگامی که قصاص مرتکب ممکن نباشد، به مجنی‌علیه یا اولیای دم وی پرداخت می‌شود.
میزان و قیمت دیه ممکن است در قانون تعریف شده باشد و یا تعیین نشده باشد که در این مورد به آن "ارش" گفته می‌شود.

در قوانین ایران، به منظور تعیین جریمه یا کمک مالی برای خسارت‌های ناشی از جرائم، مفهوم "دیه" وجود دارد.
مبلغ دیه توسط قاضی، بر اساس توصیه‌های کارشناسان پزشکی و شرعی، تعیین می‌شود.
در این مقاله، انواع دیه و مواردی که دیه باید پرداخت شود، به تفصیل بررسی خواهند شد.

انواع دیه

در بخش‌های قبل توضیح دادیم که دیه چیست و بیان کردیم که دیه خسارت مالی است که در جرائم غیرعمدی علیه جان و بدن افراد، و در جرائم عمدی که قابل قصاص نیست یا وراث دم، بر دیه، توافق کرده اند، قابل پرداخت است.
در این قسمت، قصد داریم درباره انواع دیه، با توجه به قانون مجازات اسلامی، بحث کنیم.

مفهوم "دیه" را می‌توان از دو جنبه متفاوت تقسیم بندی کرد.
اولین جنبه، بر اساس این است که جنایتی به کسی وارد شود یا به عضویت و منافع بین افراد صورت گیرد.
دومین جنبه نیز بستگی به این دارد که مقدار دیه در قانون تعیین شده باشد یا خیر.
در این راستا، انواع مختلفی از دیه وجود دارد، که بسته به اینکه جنایت به جان فرد یا به عضویت و منافع وارد گردد، تعریف می‌شوند.
مثلا "قتل عمد"، "زخمی کردن افراد"، "تخریب اموال" و غیره.
در ضمن، تگ‌های HTML مانند و را از آنجا که روش نوشتاری فارسی دربرگیرنده تعیین عناصر تاکیدی و قوی است، می‌توان در جملات مورد استفاده قرار داد.

دیه قتل: دیه قتل، زمانی پرداخت می‌شود که به دلیل ارتکاب جرمی عمدی یا غیرعمدی، جان یک فرد گرفته شده است.
مقدار دیه قتل، معادل مبلغ کامل و جبران‌کننده ارزش زندگی انسان است.
در ماه‌های غیرمرتبط با حرمت، میزان دیه قتل 600 میلیون تومان و در ماه حرام که تغلیظ دیه صورت می‌گیرد، 800 میلیون تومان است.
ضرورت به ذکر دارد که در جرایم عمدی که به قتل منجر می‌شوند، پرداخت دیه فقط در صورتی صورت می‌گیرد که خانواده قربانی، به جای اقدام به انتقام، به صورت صلح‌آمیز توافق روی دیه بیفتند.

«دیه اعضای بدن» یکی از انواع دیه‌هاست که پرداخت آن در صورتی انجام می‌شود که یک جنایت بر عضوی از بدن صورت گرفته باشد.
بسیاری از اعضای بدن، دارای دیه‌ای مقرر هستند، به این معنی که میزان دیه آنها در قوانین تعیین شده است.
اما برای اعضایی که دیه معین ندارند، یک ارش مشخص خواهد شد.

در صورتی که یک فرد جنایتی علیه دیگری ارتکاب کند و به‌وسیله آن، مجنی علیه منافعی که از برخی از اعضا حاصل می‌شود را از دست بدهد؛ بایستی به‌عنوان تنزیل و جبران، به دیه منافع آن اعضا پرداخت شود.
به‌عنوان مثال، اگر فرد مورد تجاوز قرار گرفته، توانایی شنیدن خود را از دست داده اما گوش او آسیب نبیند، بایستی مقدار دیه منافعی که پیش‌بینی شده است را برابر با میزان خسارت وارده به شنوایی او، پرداخت نمود.
این مسئله در قانون مجازات اسلامی تنظیم شده است.

چکیده: در صورتی که فردی، جنایتی علیه دیگری ارتکاب کند و این عمل باعث وقوع صدماتی نظیر خراش در سر و صورت، بدن یا بروز کبودی شود، وظیفه اوست که جریمه صدمه را پرداخت کند.
مقدار این جریمه بستگی به صدمات خاصی که در قوانین مشخص شده است نظیر سطح خطر، نیرومندی و .
.
.
دارد.
توضیحات: هرگاه فردی جنایتی بر دیگری مرتکب شود و نتیجتاً باعث وقوع آسیب‌های جسمی مثل خراش، کبودی و غیره‌ شود، باید مسئولیت پرداخت کمکهای آسیب‌دیدگان را بر عهده بگیرد.
مقدار این کمک‌ها بر اساس شرایط خاص و آسیب‌های مشخص شده در قوانین تعیین می‌شود، نظیر منظور، شدت و .
.
.

در رابطه با موضوع تقسیم بندی دیه و طبقه بندی مختلف آن، می توان این مسئله را با دو جنبه مشاهده کرد.
ابتدا می توان فهمید که آیا مبلغ دیه مشخص شده است یا خیر.
در جنبه دیگر، می توان بررسی کرد که جنایت به فرد مورد نظر یا به گروهی از افراد و منافع مربوط می شود.
انواع مختلف دیه همچنین، ممکن است با توجه به اینکه مقدار مشخص شده است یا خیر، طبقه بندی شوند.

دیه مقرر: هنگامی که میزان دیه برای عضو یا منفعتی در قانون تعیین شده باشد، آن را دیه مقرر می‌نامیم.

دیه غیر مقدر یا ارش: در صورتی که مقدار دیه عضو یا منفعت در قانون مشخص نشده باشد و قاضی بر اساس توصیه پزشکی قانونی آن را تعیین کند، به آن ارش یا دیه غیر مقدر گفته می‌شود.

پس از توضیح در مورد انواع دیه، در اینجا می خواهیم در مورد موارد پرداخت دیه چیست صحبت کنیم.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره دیه برابر زن و مرد، شما می توانید مقاله زیر را مطالعه کنید:در ادامه بخوانید

در چه مواردی باید دیه پرداخت شود

قبلاً در بخش‌های قبلی، توضیح داده شد که مفهوم دیه چیست و آمده است که دیه به دو نوع مقدر و غیرمقدر یا ارش تقسیم می‌شود.
پس از توضیح این موارد، در این بخش به پاسخ این سوال می‌پردازیم که بر اساس قانون چه مواردی برای پرداخت دیه در نظر گرفته می‌شوند؟ برای پاسخ به این سوال نیازمند مراجعه به قانون مجازات اسلامی هستیم.

ماده 17 قانون مجازات اسلامی، به مسئله "توضیح دیه" پاسخ داده و می‌فرماید: "دیه به معنای مالی است که در قانون اسلامی برای تغلیظ کارهای جنایی غیر عمدی به بازماندگان وارث‌ها، مصدر چشم‌اندازها، یا به قتل عمدی در مواردی که قصاص برقرار نشود، تعیین شده است.
"