«دیه» به عنوان یک جریمه، براساس قوانین شرعی و قانونی، برای جنایات ساده و عمدی که قصاص در آن ها ممکن نیست و یا طرفین دعاوی، با پرداخت «دیه»، قصاص را تسویه می کنند. این جریمه در قتل، بی اعضا شدن، زخمی کردن و تخریب منفعت اعضا، در مواردی به متهم یا ولی دم او پرداخت می شود.

از جمله جنایاتی که به طور قانونی عدم امکان قصاص در آن وجود دارد، می‌توان به زوال عقل یا دیه نقصان عقلی اشاره کرد. اما با توجه به اینکه این قوانین در موارد مختلفی از جمله زوال یا نقصان عقل، قوانین متفاوتی دارند و با بازیابی عقل، شرایط جداگانه‌ای اعمال می‌شود، ضروری است که با این مسئله بیشتر آشنا شویم.

در این مقاله، در راستای همین هدف، تصمیم داریم ابتدا در مورد مفهوم "دیه" و "زوال یا نقصان عقل" سال ۱۴۰۲ شرحی بیان کنیم. سپس، قصاص و مجازات کسانی را که چنین جرمی مرتکب شده‌اند، و دیه و مجازات بازگشت عقل پس از زوال آن و همچنین دیه و مجازات زوال و نقصان حافظه را در سال ۱۴۰۲ توضیح دهیم. برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه، ما را همراهی کنید. فیضان : این جا بنده فیضان بودم، لطف کنید تغییر ندهید.

دیه زوال یا نقصان عقل 1402

مطابقی که بر اساس قانون مجازات اسلامی وجود دارد، دیه در سال ۱۴۰۲ شامل منفعت اعضا می‌شود. یکی از منافع اعضا، عقل است که زوال یا نقصان آن ممکن است باعث ارش و تعیین دیه عقل شود. زوال عقل به معنای کامل از دست دادن عقل توسط انسان است، و نقصان عقل به معنای کارکرد غیرطبیعی و ناصحیح عقل انسان است که در برخی موارد ممکن است نقصان یابد.

دیه نقصان عقلی و دیه زوال عقل بر اساس ماده ۱۴۰۲ قانون مجازات اسلامی تعیین شده است. طبق ماده ۶۷۵ این قانون، زائل کردن عقل و ایجاد نقص در آن باعث خسارت کامل شده و جرم محسوب می‌گردد، بدون توجه به اینکه این خسارت به دلیل ضربه و زخم یا ترساندن و مشابه آن باشد. بنابراین، دیه نقصان عقلی و دیه زوال عقل به شرح زیر خواهد بود.

"ایستادن در برابر تنزل عقل، منجر به تنزل کامل انسان، به معنای 900 میلیون تومان است."

خسارت عقلی، می‌تواند منجر به ارش شود. ارش به معنای این است که قاضی، مقدار دیه را براساس نظر پزشکی قانونی تعیین کند.

در حالی که در دسترسی به عقل از بین رفته، باید توجه داشت که عامل اصلی که عقل را نابود یا ناکام کرده است، بدون هیچ تمایزی باشد، به خوف انداختن، تصادف، ضربه یا هر عامل دیگری. در واقع، تنها عاملی که باعث تضرر و از بین رفتن عقل شده است، نتیجه ای از عوارض عمل دیگری است که باعث شده است.

زوال یا نقصان عقل بر اثر حادثه ۱۴۰۲

در بخش قبل، مجازات فقدان یا کاهش عقلی را شرح داده و نحوه تعیین مبلغ دیه یا خسارت آنها را بررسی کرده بودیم. اما سؤالی که در این قسمت مطرح می‌شود این است که چگونه دیه فقدان یا کاهش عقلی پس از وقوع حادثه، محاسبه می‌شود. در این قسمت، به تحلیل این موضوع خواهیم پرداخت.

اگر بر اثر یک حادثه مانند ضربه به سر یا صورت و سایر اتفاقات مشابه، عقل انسان کم شود یا از بین برود، نرخ دیه سال ۱۴۰۲ یا میزان از دست دادن عقل به صورت جداگانه از دیه حادثه محاسبه می‌گردد. به عنوان مثال، در صورتی که ضربه به سر باعث کاهش عقل شود، دیه ضربه به سر و دیه نقص در عقل به صورت جداگانه محاسبه و پرداخت خواهد شد. جهت مطالعه درباره دیه ضربه به سر سال ۱۴۰۲، لطفاً مقاله زیر را مطالعه نمایید.

قصاص مرتکب

در قسمت‌های قبلی، تأثیر جرمانه ناشی از عقلانیت ۱۴۰۲ و روش بررسی آن را مورد بررسی قرار دادیم. اما در این قسمت، سؤالی مطرح می‌شود که چگونه تنبیه کننده های مرتکب جرایم مرتبط با نقصان عقل را اجرا می‌کنند.

ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی بیان می‌کند: "جرمی که باعث ضرر یا کاهش عقل شود، هرچند عمدی باشد، بستگی به مورد، باعث پرداخت دیه یا خسارت مالی می‌شود و مرتکب آن مجازات قصاص نمی‌شود." بنابراین، فردی که به گونه‌ای عمل کرده که منجر به کاهش یا از بین رفتن عقل شخص دیگری شده است، مجازات قصاص نمی‌شود و مسئول پرداخت دیه تنها متعهد به پرداخت دیه عقل است.

مفهومی که از این متن بدست می‌آید این است که هرگاه کسی یک عملی انجام دهد که سبب کاهش‌ یا از بین رفتن عقل شخص دیگری شود، در هیچ شرایطی مجاز به انتقام جانی نخواهد بود و بلکه تنها باید به تعهدی براساس مفاد فوق بپردازد که شامل پرداخت کردن دیه فقدان عقل می‌شود.

دیه و مجازات بازگشت عقل پس از زوال آن

در بخش های قبل، دیه زوال عقل یا دیه نقصان عقلی در سال ۱۴۰۲، عواقب حادثه برای از دست دادن حافظه کوتاه مدت و روش مجازات مرتکبان این نوع جنایت‌ها را بررسی کردیم. در این بخش، توضیح خواهیم داد که در صورتی که شخص مجروح پس از زوال عقل قدرت ذهنی خود را بهبود بخشید، چه تأثیری روی پرداخت دیه دارد.

بر اساس بند 679 قانون مجازات اسلامی، در صورتی که در پی ارتکاب یک جنایت، شخصی نتواند از عقل و تفکر صحیح خود استفاده کند و پس از پرداخت کامل دیه، عقل او بهبود یابد، مبلغ دیه پرداخت شده به فرد متضرر برگشت داده می شود و به جای آن، ارشی پرداخت می‌شود. همانند آنچه ذکر شد، محاسبه و تعیین مقدار ارش نیز با توجه به نظر کارشناس انجام می‌شود.

دیه و مجازات زوال و نقصان حافظه

در قسمت‌های قبل، به بررسی مفهوم دیه زوال عقل یا دیه نقصان عقلی ۱۴۰۲ پرداخته و اینکه چطور محاسبه می‌شود را بررسی کردیم. همچنین، به موردی که در اثر یک حادثه ایجاد می‌شود و دیه از دست دادن حافظه کوتاه مدت، نحوه مجازات شخص مقصر در این‌گونه جنایات و همچنین دیه و مجازات بازگشت عقل پس از زوال آن پرداختیم. در اینجا به سوالی که پرسیده شد، پاسخ می‌دهیم که دیه و مجازات زوال و نقصان حافظه چگونه محاسبه می‌شود.