حجم مبنا

در بازار بورس، همه روزه مقادیر بسیار زیادی از پول و سرمایه منتقل می‌شوند.
این وضعیت باعث می‌شود که استفاده از این بازار به شدت حساس باشد.
به دلیل وجود حساسیت‌های فراوان در بازار بورس، قوانین و مقرراتی وضع می‌شود که افراد را قادر می‌سازد با راحتی بیشتری در این بازار سرمایه خود را معامله کنند.

همیشه در بازارهای مالی، از جمله بازار بورس، افرادی سودجو وجود دارند که به دنبال منافع شخصی خود هستند و آماده هستند از خطوط قرمز بسیاری گذشت کنند.
به همین دلیل، یکی از قوانین مهمی که در بازار بورس وجود دارد، همان "حجم مبنا" است.

این قانون به طور خلاصه بیان می‌کند که آیا شرکت‌ها مجاز به ایجاد تغییرات قیمت برای تعیین قیمت روز بعد هستند یا خیر.
بنابراین می‌توان گفت که حجم مبنا نوعی تاثیرگذار است و در تعیین نهایی قیمت نمادهای بورسی نقش دارد.
در این مقاله، می‌خواهیم به صورت کامل به تعریف حجم مبنا، تاریخچه آن، کاربرد و نحوه محاسبه آن و همچنین روش مشاهده حجم مبنا بپردازیم.
لطفاً همراه ما باشید.

حجم مبنا چیست

همان طور که در ابتدای این نوشتار بیان شد، قانون حجم مبنا یکی از اصولی است که در بورس برای حفظ نظم و تعیین محدودیت‌هایی استفاده می‌شود.
با این قانون، افراد سودجو قادر به سوء استفاده از شرایط نمی‌باشند و هر فرد مکلف است معاملات خود را در چارچوب تعیین شده انجام دهد.

وارد این قسمت می شویم تا در کنار فواید و کاربردهایی که ابعاد تقاضا برای بازار بورس دارد، به بررسی مفهوم "ابعاد تقاضا چیست" و چگونگی استفاده از آن بپردازیم.

پاسخ به این سؤال کلی٬ "حجم مبنا" به تعداد سهام شرکتی اشاره دارد که باید در طول یک روز معاملاتی خرید و فروش شود تا این سهم قابلیت افزایش یا کاهش بر اساس نوسانات را داشته باشد.
این تعریف ساده‌ای از حجم مبنا در بازار بورس است.
در ادامه خواهیم دید که چگونه در این بازار مالی از این قانون استفاده می شود.

بنابراین، قوانین حجم مبنا یک نقش اساسی در کنترل نوسانات شدید قیمت سهام دارند.
وقتی حجم مبنا در روزی که معاملات صورت می‌گیرد، به کار برده می‌شود، قیمت پایانی سهم به عنوان میانگین وزنی قیمت‌های آن روز تعیین می‌شود.

برای تضمین اطمینان بیشتر افراد در معاملات خود در بازار بورس، تعیین "حجم مبنا" اهمیت دارد.
حجم مبنا به ما کمک می‌کند تا بفهمیم نوسانات قیمت سهام به دلیل خرید و فروش بیشتر این سهم‌ها اتفاق می‌افتد.
اگر حجم مبنا برای هر سهم درنظر گرفته نشود، حتی تعداد کمی خرید و فروش سهم‌های یک شرکت نیز می‌تواند قیمت آنها را تغییر داده و باعث به وجود آمدن قیمت‌های ناواقعی شود.

تاریخچه حجم مبنا

در بخش‌های قبلی این مقاله، به مفهوم و تعریف حجم مبنا پرداخته شد.
اما برای بهتر فهمیدن این مفهوم، می‌توان به تاریخچه حجم مبنا نیز اشاره کرد.
حجم مبنا، با استفاده از تگ strong، به میزان موادی اطلاق می‌شود که در یک جسم خاص وجود دارد.
همچنین با استفاده از تگ em قصد داریم تا بخشی از متن را برجسته کنیم و بهبودی در خوانایی و درک مطلب ایجاد کنیم.

در سال 1382، سازمان بورس و اوراق بهادار تحت نظارت حسین عبده تبریزی به عنوان سردبیر، کار خود را آغاز کرد.
در مراحل اولیه شکل گیری قانون حجم مبنا، قرار بود که طبق آن، 15 درصد از کل سهام یک شرکت بورسی در بازه یک سال معامله شود.
همچنین، تعداد روزهای کاری در سال به 250 روز تعیین شد.
طبق این چارچوب، برای هر سهم حجم مبنای روزانه به اندازه 0.
0006 کل سهام یک شرکت در نظر گرفته شد، تا قیمت سهم به طور مستقل و در بازه زمانی مشخص، تغییرات خود را نشان دهد.

با این وجود، پس از گذشت یک سال در سال 1382، این قانون از 15 درصد به 20 درصد افزایش یافت و حجم مبنای روزانه سهم نیز به 0.
0008 رسید.
اما در سال 1393، این رقم دوباره کاهش یافت و به 10 درصد رسید و تا به امروز نیز قانون برای سهم ها در همان محدوده 10 درصد ثابت ماند.
به همین دلیل، حجم مبنای یک سهم به صورت روزانه به مقدار 0.
0004 کاهش یافت و در ابتدای هر هفته در صفحه نماد هر سهم نمایش داده خواهد شد.

با توجه به قوانین و مقررات تعیین شده، اکنون الزام شده است که حداقل ۱۰ درصد از کل سهام یک شرکت بورسی در یک سال معامله شود تا به قیمت نهایی خود برسد.
این قیمت ممکن است حداقل یا حداکثر مقدار سهام شرکت باشد.

کاربرد حجم مبنا

در بخش‌های قبلی این مقاله با قوانین مرتبط با حجم مبنا آشنا شدیم.
در این قسمت، ما به بررسی کاربردهای حجم مبنا در بازار بورس می‌پردازیم و دلایل استفاده از این قانون را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

یکی از دلایل بهبود عملکرد در بازار بورس، استفاده از قانون حجم مبنا است.
همواره شخصیت‌هایی وجود دارند که قصد دارند با تراشه‌زنی قواعد عرضه و تقاضا، مثلاً با خرید و فروش یک تعداد محدود از سهم به قیمت‌های پایین و بالا، به تغییرات ارزش سهم می‌پردازند و سود شخصی خود را ایجاد می‌کنند.

در شرایط فعلی، قوانین حجم مبنا اجرا می‌شود و مقداری معین از معاملات برای سهام تعیین می‌شود.
این محدوده حداقلی از معاملات سهام، جلوی فعالیت‌های نامتعارف در بازار را می‌گیرد و به هر سهم اجازه می‌دهد تا الگوی عادی خود را در نوسانات قیمتی تجربه کند.

یکی از کاربردهای دیگر قانون حجم مبنا در بازار بورس این است که افراد می‌توانند شرکت‌هایی که تعاملات کمی دارند را شناسایی کنند و با خرید آن‌ها ضرر نکنند.
زمانی که تقاضا برای یک سهم کم باشد، حجم معاملات نیز کاهش خواهد یافت.
به عبارت دیگر، هنگامی که تقاضا برای سهمی کاهش پیدا کند، فروش و خرید آن سهم کم خواهد بود و نیازی به افزایش قیمت سهم وجود ندارد.
در نتیجه، بازار سهم در حالتی بی‌حرکت قرار خواهد گرفت و خریداران قادر به کسب سود قابل توجهی از این نوع سهم‌ها نخواهند بود.

با توجه به دانش و تجربه افراد در زمینه بازار، آنها می توانند با استفاده از روش های مختلف، سود بیشتری به دست آورند.
در زمان‌هایی که بازار تقاضای کمی دارد اما هنوز پتانسیل رشد وجود دارد، این افراد می توانند سهام‌ها را خریداری کنند و منتظر افزایش تقاضا بمانند.
به همین دلیل، این دسته از معامله گران با بهره گیری از دانش درباره شرایط بازار و استفاده از تکنیک‌هایی مانند حجم مبنا می توانند سود قابل توجهی از بازار به دست آورند.

نحوه محاسبه حجم مبنا

نحوه محاسبه حجم مبنا در بورس به وسیله شرایط و ضوابط قانونی و یک فرمول مشخص قابل انجام است.
در مطالب قبلی، مفهوم حجم مبنا در بورس به طور کامل بازگو شد و نحوه استفاده از آن به شما آموزش داده شد.
با این حال، محاسبه حجم مبنا در بورس نکات مهم دیگری است که برای بسیاری از معامله‌گران مفید واقع می‌شود.

برای آشنایی با روش محاسبه حجم مبنا در بورس، یک شرکت با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال را در نظر بگیرید.
در ابتدا، تعداد سهام این شرکت را در عدد ۰.
۰۰۰۴ ضرب می‌کنیم.
حاصل ضرب بدست آمده، حجم مبنای شرکت را تعیین می‌کند.
اما باید مسائل و شرایطی را که در محاسبات باید مد نظر داشته باشیم نیز در نظر بگیریم.
عدد به دست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب کرده و در نتیجه چند حالت ممکن خواهد بود.

اگر در آخرین روز کاری هفته، مقداری بین پنجاه و صد میلیارد ریال بدست آمده باشد، حجم مبنا در روز شنبه، برابر با آن مقدار در ابتدای این بخش است.

اگر عددی که به دست می‌آید کمتر از 50 میلیارد ریال باشد، مقدار حجم مبنا در روز شنبه برابر با ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه قرار می‌گیرد.

اگر مقداری که به دست می‌آید بیش از 100 میلیارد ریال یا بیشتر باشد، حجم ارجاعی در روز یکشنبه برابر است با تقسیم 100 میلیارد ریال بر قیمت نهایی سهم در روز چهارشنبه.

همچنین، اگر تعداد سهام یک شرکت بیشتر از 20 هزار میلیارد ریال یا یک رقم بالاتر باشد، ارزش مبنا حداکثر تا 120 میلیارد ریال در نظر گرفته خواهد شد.

قانون حجم مبنا در بورس

همان‌طور که در بخش‌های قبلی این مقاله توضیح داده شده است، قوانین و فرمول‌های مختلفی به شکل قانون حجم مبنا در بورس پیروی می‌شوند.

در بخش قبلی به نحوه‌ی محاسبه قانون حجم مبنا در بازار سهام پرداختیم و دیدیم که برای هر شرکت براساس سهمی که در بازار دارد، روش متفاوتی برای محاسبه حجم مبنا استفاده می‌شود.
اما توجه داشته باشید که شرایط و قوانین محدودیتی که برای تمام سهام و شرکت‌ها وجود دارد یکسان هستند و تنها برخی از محاسبات ممکن است متفاوت باشند.

در کنار روش‌های محاسبه، شرایطی نیز وجود دارند که برای سهام شرکت‌ها باید به آن‌ها توجه کرد.
این شرایط برای تمامی شرکت‌های بورسی و فرابورسی به صورت زیر می‌باشند:1.
شرط یک: یکی از شرایط مهم، سابقه‌ی سوددهی است.
یعنی شرکت باید در سابقه‌ی خود قبل از سرمایه‌گذاری، سودده باشد.
2.
شرط دو: عامل دیگری که باید مد نظر قرار بگیرد، رونق بازار است.
به عبارت دیگر، اگر بازار سهام خوب نباشد، سوددهی شرکت‌ها به خوبی انجام نخواهد شد.
3.
شرط سه: عامل دیگری که برای بررسی سهام شرکت‌ها باید در نظر گرفته شود، مدیریت قوی است.
بدون وجود یک مدیریت قوی و کارآمد، استقرار سوددهی پایدار در شرکت‌ها دشوار خواهد بود.
4.
شرط چهار: از دیگر شرایطی که باید بررسی شود، ریسک سهام است.
بدین معنا که سهام شرکت تحت‌الشرط باید دارای ریسک قابل قبول باشد و سرمایه‌گذاران بتوانند با حساب و کتاب منطقی و آگاهانه به سهام شرکت سرمایه‌گذاری کنند.
این شرایط اساسی است که برای بررسی سهام شرکت‌ها و استقرار سوددهی پایدار در بازار بورس و فرابورس باید به آن‌ها توجه کرد.

حقیقتا، برای تمام شرکت‌های حاضر در بازارهای بورس بازار اول و دوم فرابورس، ارزش مبنا حداقل باید به مقدار ۵۰ میلیارد ریال باشد.
این امر بهوشیاری و اطمینان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند که قادر به سرمایه‌گذاری در شرکت‌های با ارزش و پتانسیل دارایی هستند.
این مقدار به عنوان یک ضابطه مالی حیاتی در نظام بورس در نظر گرفته شده است و برای حفظ پایداری و اعتماد سرمایه‌گذاران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

حداقل ارزش مبنا در بازار، پایه زرد، برابر با 20 میلیارد ریال است.

حداقل ارزش مبنا در بازار پایه نارنجی حدود 10 میلیارد ریال است.

حداقل ارزش مبنا در بازار پایه قرمز، برابر با پنج میلیارد ریال است.

حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بالاتر، 120 میلیارد ریال است.

برای شرکت‌هایی که سرمایه آن‌ها کمتر از 20 هزار میلیارد ریال است، مبلغ 100 میلیارد ریال تعیین شده است.

با در نظر گرفتن مجموعه ای از معاملات بورسی، می‌توانیم با حجم مبنا تأثیر مهمی در تعاملات بازار سهام مشاهده کنیم.
اهمیت اصلی حجم مبنا در اینجا این است که برنامه‌ریزی شده بودن این قانون باعث می‌شود شیب تندی تغییرات قیمت در سهام رخ ندهد.
ارزش سهام شرکت‌ها یک سلسله مراتب نمایانگر چرخه رو به بالا یا رو به پایین است که باید در طول زمان طی شود.
به همین دلیل، قیمت‌های نادرست و نامعقول در بازار کمتر دیده می‌شوند.
بنابراین، به واسطه ویژگی اساسی حجم مبنا، بازار کنترل و عملکرد بازار متعادلتر خواهد بود.

سرمایه‌گذارانی که در بازارهای مالی فعالیت می‌کنند، همواره اهمیت قیمت‌گذاری بر اساس عرضه و تقاضا را تأیید کرده‌اند.
به همین دلیل، در اکثر بازارهای جهانی، ارزش سهم‌ها بر اساس این عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و نه بر اساس ارزش اصلی کالا یا خدماتی که ارائه می‌شوند.
این رویکرد اصولی را زیر سؤال نمی‌برد و وجود قوانینی مانند حجم مبنا باعث ایجاد محدودیت‌هایی در بازار شده است که ممکن است سرمایه‌گذاران را با این نوع تفکر راضی نکند.

یک لیست را به عنوان مثال در نظر بگیرید که برای خرید و فروش سهم‌ها استفاده می‌شود.
در این صورت، مقدار زیادی سرمایه متوقف می‌شود و نوسانات قیمتی در سهم‌ها کاهش می‌یابد.
قانون حجم مبنا در بازار سرمایه و همچنین محدودیت‌های دامنه نوسان قیمت امکان کاهش حرکت‌های بیشتر را در بازه‌های تعیین شده به سهم می‌دهد.
به عبارتی دیگر، سهمی که به حداکثر یا حداقل خود برسد، قادر به حرکت بیشتری نیست.

با این وجود، راه حل‌هایی برای مواجهه با این شرایط وجود دارد.
به عنوان مثال، در صورتی که سازمان بورس با این موقعیت مواجه شود، می‌تواند برای مدت کوتاهی سهم را بدون در نظر گرفتن قانون حجم مبنا در بازار معاملاتی قرار دهد.
به این ترتیب، بازار معاملاتی دوباره فعال می‌شود و قیمت سهم بر اساس تقاضا و عرضه تعیین می‌گردد.

در قسمت‌های قبلی این مقاله، به طور کامل و تفصیلی به تعریف حجم مبنا در معاملات پرداختیم.
همچنین توضیح دادیم که حجم مبنا به چه معناست.
به طور کلی، مقدار حجم مبنا توسط سامانه معاملات به طور خودکار اندازه‌گیری می‌شود و معامله‌گران نیز تأثیری در محاسبه آن ندارند.

با توجه به این مسئله، افراد با آسانی می توانند از طریق سایت های معاملاتی با چشم به جزئیات مهم اطلاعات لازم را دریافت کنند.
برای این منظور، طبق مراحل زیر در راهنمای مشاهده تفصیلی توجه به موارد زیر را داشته باشید.