زمانی که یک فرد جرمی مرتکب می‌شود، در واقع مسئول عمل خود است و بر اساس قوانین، هر عمل یا امتناع از عمل که به عنوان جرم شناخته می‌شود، مجازاتی در پی دارد. افراد باید از ارتکاب جرم خودداری کنند و در صورت ارتکاب، بر اساس قوانین، مجازات خواهند شد. با این حال، برخی افراد مسئولیت کیفری ندارند و به عبارت دیگر، برخی ویژگی‌ها باعث می‌شوند که از مسئولیت کیفری معاف شوند. این افراد ممکن است کودکان، دیوانه‌ها، مستان، فردانه و غیره باشند و اگر فرد مرتکب یکی از این ویژگی‌ها باشد، ممکن است منجر به توقف دادرسی یا تخفیف مجازات او شود. با این حال، به دلیل اینکه ممکن است یک فرد در فرایند دادرسی کاملاً بهنگام و سالم عقلانی باشد، اما در هر مرحله از روند، دیوانه و مجنون شود، جایی که قوانین مشخص می‌کنند که در هر مرحله از دادرسی زمانی که شیوع جنون رخ دهد، چه تصمیماتی باید گرفته شود. به همین دلیل، در این مقاله به بررسی موضوعی مبنی بر "جنون پس از صدور حکم قطعی" و "جنون در حین اجرای مجازات" خواهیم پرداخت.

تاثیر جنون مرتکب پس از صدور حکم قطعی

قبلاً با شنیدن حکم قاطع درباره‌ی یک متهم، موارد مختلفی از جنون پس از صدور حکم قطعی را می‌توان متمایز کرد. این موارد شامل: جنون تحقیقاتی: بعد از صدور حکم قطعی، متهم به طور ناگهانی درگیر خلق و خوی عجیب و غریبی می‌شود. او ازواقعیت‌ها جدا شده و به نقض قوانین عادی زندگی می‌پردازد. جنون اجتماعی: در این حالت، متهم پس از اعلام حکم قطعی نسبت به محیط اجتماعی خود عصبانی و پرخاش تر می‌شود. او ممکن است به دیگران حمله کند، تهدید کند یا خشونت آمیز عمل کند. جنون خیالی: در این حالت، متهم پس از صدور حکم قطعی بر اساس ایده‌ها و خیالات غلط خود عمل می‌کند. واقعیت و خیال را از یکدیگر تفکیک نمی‌کند و به عقاید خیالی خود پایبند است. به‌طور کلی، جنون متهم پس از صدور حکم قطعی می‌تواند تحت تأثیر شرایط مختلف قرار بگیرد و بسته به موارد فوق گوناگون است. این امر لازمه احتیاط و رسیدگی به خوبی است تا به جلوگیری از وقوع اتفاقات ناخوشایند کمک شود.

- در مواردی که یک فرد پس از صدور حکم قطعی برای یک جرم خاص که مجازات آن حد است، دچار جنون می‌شود، طبق تبصره 1 ماده 150 قانون مجازات اسلامی، حد مجازات از بین نمی‌رود. این تبصره به صورت زیر تعریف می‌شود: هرگاه کسی پس از صدور حکم قطعی برای یکی از جرایمی که مجازات آن حد است، به جنون مبتلا شود، حد مجازات از بین نمی‌رود.

- تأثیر اجرای قطعی حکم در جنون اگر بعد از صدور حکم قطعی، در بیماران روانی اجرای مجازات باعث تشدید بیماری یا تأخیر در بهبودی آنها شود، بر اساس ماده ۵۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، قاضی مسئول اجرای مجازات با دریافت نظر پزشک قانونی می تواند اجرای مجازات را تا زمان بهبودی بیمار تعلیق کند.

وجود مشکلات روانی بعد از صدور حکم قطعی، در افراد محکوم به جرایم تعزیری که امیدی به بهبود وضعیت آنها وجود ندارد، مطابق با ماده 502 قانون آیین دادرسی کیفری، می‌تواند باعث تأخیر در اجرای مجازات شود. قاضی پس از تایید بیماری متهم و اثبات عدم قابلیت تحمل مجازات بر اساس دلایل پرونده، پرونده را به مرجع صادرکننده حکم نهایی برای تغییر مجازات مناسب دیگر با توجه به نوع بیماری و جرم ارسال می‌کند.

- در صورتی که پس از صدور حکم قطعی در جرایم مستوجب تعزیر، افراد به جنون مبتلا شوند، اجرای حکم تا زمان بهبود وضعیت روانی آنها به تعویق خواهد افتاد. در این موارد، مجازات های مالی از اموال محکومان برداشت می شود. ماده ۵۰۳ قانون آیین دادرسی کیفری بیان می کند: اگر فردی بعد از صدور حکم قطعی دادگاه به جرم تعزیری محکوم شود، اما به جنون مبتلا شود، اجرای حکم تا زمان بهبود وضعیت روانی آن فرد به تعویق خواهد افتاد، به استثناء مواردی که مجازات مالی از اموال شخص محکوم برداشت می شود.