جزای نقدی

در مجازاتاسلامی، برخی از اقدامات و عمل‌ها با عنوان انجام جرم شناخته شده و مجازاتهای منصفانه‌ای برای آن‌ها تعیین شده است.
مجموعه‌ای از مجازاتهای تعیین شده در قوانین به چهار دسته‌ی عمده تقسیم می‌شوند، از جمله: حد، قصاص، دیه و تعزیر.
یکی از نوع‌های مجازات تعزیری، پرداخت جریمه‌ی نقدی می‌باشد.

جرمانیت نقدی یک فرم از عقوبت است که به معنای آن فرد محکوم موظف است مبلغی که در قانون تعیین شده است را به دولت پرداخت کند.
این نوع مجازات در عمل به برخی ابهامات مبتلا است، به طوری که برخی فکر می‌کنند پرداخت جرمانیت باید به عنوان گناهان خیلی جزئی انجام شود.
همچنین، به دلیل عدم توانایی برخی از فرد محکومان در پرداخت جرمانیت نقدی، به تسهیلات و تقسیط پرداخت جرمانیت نقدی اهمیت داده می شود.

به مناسبت فوق، در این مقاله قصد داریم به بررسی چند سوال پردازیم.
ابتدا می‌خواهیم مفهوم "جزای نقدی در حق صندوق دولت" را بررسی کنیم و محدوده، شرایط و درجات آن را بیان کنیم.
سپس به سوالی که درباره میزان جزای نقدی وجود دارد، پاسخ خواهیم داد.
در ادامه، شرایط تخفیف، تعلیق، تقسیط و اعسار از پرداخت جزای نقدی را به طور کامل شرح خواهیم داد.

جزای نقدی در حق صندوق دولت چیست

اصل بندی قانونی جرم و مجازات نیازمند پیگیری اتهامات افراد بر اساس قوانین است.
در صورت اثبات جرم، مجازات قانونی بر آنان تحمیل می‌شود.
در سامانه قانونی اسلامی، برای برخی از جرایم، مجازات پرداختی نقدی مدنظر قرار می‌گیرد.
پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که به چه معناست که جرمانه نقدی وجود دارد و منظور از پرداخت جریمه نقدی به صندوق دولت چیست؟

۰۰۰وارد موضوع "تعریف جزای نقدی" می‌شویم.
جزای نقدی، بخشی از مجازات‌های قانونی بوده که برای بعضی از جرائم در قوانین مشخص شده است.
این نوع مجازات، جزء مجازات‌های تعزیری است و مقدار و اندازه آن در حقوق اسلامی معین نشده است.
بنابراین، پرداخت جزای نقدی یکی از راه‌های تنبیه قانونی در صورت ارتکاب برخی از جرائم است.

گاهی، برخی اشخاص باور می‌کنند که وضع مالی به عنوان جریمه نقدی باید بر اساس حکم دادگاه پرداخت شود، به این معنی که وی مجبور است مبلغ تعیین شده در حکم دادگاه را به صورت نقدی پرداخت کند و بصورت واقعی جرم خود را جبران کند.
اما این ادعا صحیح نیست؛ در حقیقت باید جریمه نقدی به صندوق دولت پرداخت شود.

به همین دلیل، در مورد مفهوم "جزای نقدی در حق صندوق دولت" باید گفت که در صورت صدور حکمی از سوی دادگاه که به پرداخت جزای نقدی منجر می‌شود، مبلغ مشخصی به عنوان جریمه باید به صندوق دولت پرداخت شود و نه به متهم.
این مفهوم با پرداخت خسارت یا دیه به متهم تفاوت دارد.
در ادامه، ما به توضیح موارد، شرایط و درجات این نوع جریمه خواهیم پرداخت.

موارد، شرایط و درجات جزای نقدی

در حوزه "تنبیهات تعزیری"، سه نوع مجازات شلاق، حبس و "جزای نقدی" در نظام قانونی پیش‌بینی شده است که بسته به شرایط هر پرونده، قاضی بعد از "تعقیب کیفری" و ارزیابی وضعیت، به صدور حکم می‌پردازد.
در این قسمت می‌خواهیم به سوال "جزای نقدی چیست" پاسخی را ارائه دهیم و همچنین "موارد و شرایط جزای نقدی" را تفصیل کنیم و درجات مختلف جزای نقدی بر اساس قوانین "مجازات اسلامی" را نیز ارائه دهیم.

موضوع مربوط به جرایم مالی و جرایم مالی نقدی است.
معمولاً دادگاه در دو شرایط مواردی را تنظیم می‌کند: اول، وقتی که قانون یک جرم را به عنوان موجب مجازات مالی نقدی تعیین کرده است (جریمه نقدی عمده)؛ و دوم، وقتی که دادگاه، متهم را به مجازات معین محکوم کرده است؛ با این حال، در موارد و شرایط ویژه، دادگاه ممکن است تصمیم بگیرد مجازات را به جریمه نقدی تبدیل کند (جریمه نقدی جانشین).

مطابق قوانین و مقررات، در صورت داشتن شرایط و تسهیلات لازم، مجرمان محکوم به مجازات شلاق می‌توانند پس از خرید حکم مربوطه، جریمه نقدی را جایگزین ضربات شلاق نمایند.
همچنین، در شرایط ویژه، قابلیت تبدیل مجازات حبس تعزیری به پرداخت جریمه نقدی نیز وجود دارد.

در رابطه با این موضوع، باید به این نکته اشاره کنیم که قانون مجازات اسلامی، به همراه بند 19 آن، شئونات پرداخت جریمه نقدی را تعیین کرده است.
بر اساس این قانون، مقادیر و شرایط پرداخت جریمه نقدی بسته به نوع جرم ارتکابی در دسته‌های جرایم تعزیری، متفاوت خواهند بود.
در واقع، میزان و مقدار جریمه نقدی بسته به شدت و خطاکاری جرم ارتکابی متفاوت خواهد بود.
بنابراین، درجات جریمه نقدی به شرح زیر است:- درجه اول: در صورت ارتکاب جرایم تعزیری سنگین و جدی، مقدار جریمه نقدی بالاتر خواهد بود.
- درجه دوم: در صورت ارتکاب جرایم تعزیری متوسط، مقدار جریمه نقدی متوسط خواهد بود.
- درجه سوم: در صورت ارتکاب جرایم تعزیری کمتر جدی، مقدار جریمه نقدی پایین‌تر خواهد بود.
از اینجا به بعد، اجرای این ماده قانونی بر عهده مقامات قضایی قرار دارد و طبق قضاوت و سنجش هر مورد، مقدار و نحوه پرداخت جریمه نقدی تعیین خواهد شد.

جریمه پولی ممکن است از یک میلیارد و پانصد میلیون ریال تا دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال باشد.

مبلغ جزای نقدی قابل پرداخت متناسب با مقدار تخلف در حدود پانصد میلیون تا یک میلیارد ریال است.

جزای نقدی در حدود 240 میلیون تا 500 میلیون ریال باید تحت پرداخت قرار گیرد.

جریمه نقدی از شصت میلیون ریال به دویست و چهل میلیون ریال با مبلغ قابل پرداخت برخوردار است.

جریمه نقدی برای مبلغ سی میلیون ریال تا شصت میلیون ریال قابل تحمل است.

همانطور که مشاهده می‌شود، می‌توانیم ‌مقادیر مالی جریمه را با شروع از جریمه خفیف‌ترین (‌درجه هشت از جریمه‌های مالی) و ادامه یافتن تا سنگین‌ترین آنها (درجه یک از جریمه‌های مالی) مشاهده کنیم، به گونه‌ای که حکم دادگاه می‌تواند مقدار جریمه مالی را در یکی از این درجات قرار دهد.

میزان جزای نقدی چقدر است

پرداخت جریمه نقدی به عنوان یکی از عقوبت‌های تعزیری، در کنار شلاق و زندان تعزیری، به‌عنوان یکی از مجازات‌های توجه قانونگذار قرار گرفته است.
در قوانین مجازات اسلامی و آیین دادرسی کیفری، جزئیات و ضوابط مربوط به پرداخت جریمه نقدی به صورت کامل ذکر شده است.
یکی از سوالات مهمی که درباره جزای نقدی مطرح می‌شود، مربوط به مقدار و میزان دقیق جریمه نقدی است.

درباره میزان جریمه نقدی باید توضیح داد که در قوانین مجازات اسلامی، برخی از جرائم، مانند توهین، مشمول پرداخت جریمه نقدی به صندوق دولت هستند.
اما هر جرم ممکن است میزان و مقدار جریمه نقدی آن با جرائم دیگر متفاوت باشد.
از این رو، نمی‌توان به صورت دقیق به این سوال پاسخ داد که میزان جریمه نقدی چقدر است.

اما به عنوان یک اصل کلی و راهنما، باید در نظر داشت که طبق معیارهای تقسیم بندی درجات مجازات تعزیری،مجازات های تعزیری در نظام حقوقی ایران به 8 دسته تقسیم می شوند.
این دسته بندی شامل مجازات های تعزیری از مقدار کمترین (درجه 8) تا بیشترین شدت آنها (درجه یک) می باشد.
هر یک از این دسته ها شرایط مخصوص خود برای تعلیق مجازات دارد.

یکی از مواد قانون آیین دادرسی کیفری، ماده ۵۲۹، به شرح زیر است:در هر حالتی، اگر فردی به دستور قاضی به پرداخت جریمه نقدی محکوم شود و مبلغ موضوعه را پرداخت نکند، اموال وی توقیف و با رعایت ضوابط اسلامی، جریمه نقدی اجرا می‌شود.
در شرایطی که اموال وی وجود ندارد یا شناسایی نمی‌شود، مجری حکم مجاز است بخشی از حقوق وی را توقیف کند یا با درآمد وی، جریمه نقدی را اجرا کند.

توجه: ماده فوق حاکمیت قانونی در مورد اجرای جریمه نقدی است و در صورت نقض آن، تدابیر قانونی گرفته می‌شود.

تخفیف جزای نقدی

آیا می‌توان مبلغ جزای نقدی پرداخت شده را تخفیف داد؟تعیین میزان جریمه نقدی توسط قاضی در دادگاه ممکن است برای متهم بسیار بالا باشد.
به همین دلیل، پیش می‌آید که آیا امکان کاستن از مبلغ جزای نقدی وجود دارد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، شرایط احتمالی تخفیف جزای نقدی چیست و در چه شرایطی می‌توان درخواست تخفیف را داد؟

به پرسش مطرح شده پاسخ می‌دهم.
طبق قوانین مجازات اسلامی، در صورت بروز یکی از شرایط تخفیف مجازات، دادگاه می‌تواند اقدام به کاهش جریمه نقدی نماید.
این شروط شامل مواردی مانند مدت زمان گذشته از اقدام شاکی یا خصوصی مدعی، همکاری متهم در شناسایی همدستان تخلف یا کشف دارایی‌های حاصل از جرم، اراده نداشتن تکرار جرم، وضعیت قبلی خوب متهم و تلاش برای جبران خسارت‌های ایجاد شده اشاره می‌کند.

یکی از روش‌های دیگر برای اعمال تخفیف جزای نقدی، استفاده از ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری است.
بر اساس این ماده، اگر فرد متهم محکوم به مجازات تعزیری باشد، می‌تواند قبل از پایان مهلت تجدید نظر، با مراجعه به دادگاهی که حکم را صادر کرده، حق تجدید نظر خود را لغو کند یا درخواست تجدید نظر خود را لغو کرده و درخواست تخفیف مجازات دهد.
در این صورت، دادگاه می‌تواند تا یک چهارم مجازات را کاهش دهد.

علاوه بر این، در ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری، تبصره 3 آمده است که هرگاه متهم، در ظرف ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ احضاریه قاضی اجرای احکام، مبلغ جزای نقدی را پرداخت نماید، قاضی می‌تواند بیست درصد از جزای نقدی را از پرداخت آزاد کند.
این شرط و موردی است که به عنوان تخفیف جزای نقدی لحاظ می‌شود.

تعلیق جزای نقدی

یکی از مفاد قانونی در حقوق کیفری اسلامی، تعلیق اجرای مجازات است که به این معنا است که در شرایط خاص، دادگاه می‌تواند اجرای مجازات را برای مدت یک تا پنج سال معلق کند.
تعلیق در مجازات و صدور حکم تعلیقی معمولا مربوط به جرایم تعزیری است.
در این حالت، دادگاه توانایی تعلیق اجرای مجازات را دارد که به وجود شرایط خاصی نیاز دارد.

سؤال مطرح شده: آیا پرداخت جزای نقدی قابل تعلیق است؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، شرایط تعلیق جزای نقدی چیست و در چه موارد و شرایطی، دادگاه می‌تواند حکم به تعلیق مجازات پرداخت جزای نقدی صادر نماید؟ نکاتی که باید به آنها توجه کنیم این است که شرایط تعلیق جزای نقدی چیست و براساس ماده 46 قانون مجازات اسلامی، از جمله شرایط تعلیق جزای نقدی، موارد زیر را می‌توان نام برد:

وجود یکی از شرایطی برای اعطای تخفیف در مجازات، به طور مثال شامل اظهار ندامت متهم، همکاری او در شناسایی همدستان جرم، شرایط خاص ناظر بر ارتکاب جرم، و سایر مواردی که در ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی ذکر شده است، و همچنین مواردی از قبیل عدم داشتن سابقه کیفری توسط متهم، جبران خسارت و زیان شاکی یا پرداخت آن، پیش بینی قابلیت ترمیم متهم جرم و غیره، می‌تواند باعث شود قاضی بتواند حکم جزای نقدی را به تعویق بیندازد.

در پاسخ به این سؤال، باید بگوییم که تعیین حکم پرداخت جزای نقدی، بستگی به میزان جزای نقدی دارد و در یکی از هشت درجه مجازاتهای تعزیری قرار می‌گیرد که در بخش‌های قبل، توضیح داده شده است.
اما دادگاه مجاز است فقط جزای نقدی درجه ۳ تا ۸ را معلق نماید.
به همین دلیل حکم پرداخت میزان جزای نقدی بیش از یک میلیارد و پانصد میلیون ریال، قابل تعلیق نخواهد بود.

"پرداخت جزای نقدی یکی از تنبیهات تعزیری است که اگر شخص متخلف همین مبلغ را سریعاً پرداخت کند، باعث کاهش مجازات می شود.
با این حال، اگر پرداخت جزای نقدی به صورتی صورت نگیرد، پس از مصادره اموال محکوم، حکم پرداخت جزای نقدی اجرا می‌شود.
"

این موضوع خود را مطرح می‌کند که آیا ممکن است جرائم نقدی هم تاخیری بخشیده شوند؟ به طور دقیق‌تر، آیا در دعاوی کیفری نیز متهم می‌تواند اظهار دفاع کرده و درخواست تأخیری کردن پرداخت جریمه نقدی را داشته باشد؟ اگر پاسخ مثبت باشد، شرایط اظهار دفاع و تأخیری کردن پرداخت جریمه نقدی چیست؟

در پاسخ به این پرسش، لازم است توجه کنیم که طبق ماده 529 آیین دادرسی کیفری، در صورتی که فرد متهم، تقاضای تسهیل در پرداخت جریمه نقدی را داشته باشد و دادگاه هم توانایی وی در پرداخت این جریمه ها را تأیید کند، دادگاه می‌تواند با دریافت تضمین مناسب از متهم، فرمانی برای تسهیل در پرداخت جریمه های نقدی صادر کند و اجرای این فرمان تحت نظارت وی صورت گیرد.