جرم مشهود

در راستای حفظ امنیت و آزادی افراد، همچنین حفظ نظم عمومی، قوانین مجازات اسلامی و دستورات خاص، تحت تدابیر قانونی قرار گرفته‌اند و برای هر جرم و مخالفتی، تعیین‌کنندهٔ مجازات‌هایی خاص و قطعی وجود دارد.
قانون‌گذار براساس زوایای مختلف، این جرائم را دسته‌بندی می‌کند.

یکی از اقسام تقسیم‌بندی قانونگذاری، تفکیک جرم براساس وضعیت ارتکاب آن است که در این شرایط، جرم به دو بخش "جرم شاهد" و "جرم ناشاهد" تقسیم می‌شود.
جرم شاهد به کسانی اطلاق می‌شود که شواهد قطعی و محکمی در دسترس قرار دارند و قوانین خود را دارند که در قبال آن متهم جرم تحت تعقیب و پیگرد قرار می‌گیرد و منجر به آثار حقوقی متفاوتی می‌شود.
بنابراین ضروری است که از قوانین و مقررات مربوطه به جرم شاهد و همچنین انواع و نمونه‌های این جرم آگاهی کسب کنید.

معرفی تعریف جرم مشهود و نحوه رسیدگی به آن در قانون آیین دادرسی کیفریبرای بررسی تعریف جرم مشهود، انواع آن و نحوه رسیدگی به آن‌ها در قانون آیین دادرسی کیفری، در این مقاله تلاش می‌کنیم تا به آن پرداخت کنیم.
درصورت تمایل به دستیابی به اطلاعات بیشتر در این زمینه، تا انتهای مقاله، با مطالعه ما همراه شوید.

تعریف جرم مشهود چیست

قوانین در جرم‌شناسی، جرائم را بر اساس نظریات مختلف به دسته‌بندی‌های مختلف تقسیم می‌کنند.
یکی از این دسته‌بندی‌ها، تقسیم جرم به دو دسته‌ی «جرم مشهود» و «جرم غیر مشهود» است.
به دلیل اهمیت و تمایز ویژه‌ای که جرائم مشهود دارند، در این قسمت از مقاله قصد داریم پس از تعریف کردن مفهوم جرم، توضیح دهیم که جرم مشهود چه معنایی دارد و در ادامه با مراجعه به قانون آیین دادرسی کیفری جدید، انواع و مثال‌هایی از این نوع جرم را بیان کنیم.

از منظر قانون مجازات اسلامی، جرم یعنی هر رفتاری که در قانون، تحت مجازات قرار گرفته است و ممکن است شامل انجام یک عمل یا رها کردن آن باشد.
اگر فردی اعمالی یا رها کردنی در قانون مجازات اسلامی که تجازباتی برای آن تعیین شده است، انجام دهد، به عنوان مجرم شناخته می‌شود و مجازات‌های قانونی را تحمل می‌کند.

"به طور کلی، یک عمل مجرمانه می‌تواند در مکان‌های عمومی و در حضور مردم یا ضابطان دادگستری و قضایی، به طور آشکار یا در خفا و نهان اتفاق بیفتد.
در واقع، جرم مشهود بیانگر آن دسته از جرایم است که عمل مجرمانه در مکان عمومی رخ می‌دهد، و یا به طریقی باشد که افراد حاضر، از جمله نیروهای انتظامی و مردم، شاهد وقوع جرم باشند، و یا حتی وقوع جرم و هویت متهم به صورت واضح و آشکار باشد.
"

البته، مهم است که آنچه در بالا گفته شد، در برخی موارد رخ ندهد، اما قانونگذار آن را جزء جرائم قابل مشاهده قرار داده است.
به عنوان مثال، زمانی که فردی که خانه‌اش دزدی شده است، به سرعت از مأموران نیروی انتظامی کمک می‌طلبد.

در شرایط فوق، علیرغم عدم روی دادن جرم در مکان عمومی و همچنین عدم شاهدانی از مردم، نیروهای انتظامی و ضابطان دادگستری، اما هنوز جرم به صورت قطعی در نظر گرفته می‌شود.
بنابراین، برای تشخیص اینکه آیا یک جرم قطعی است یا نه، باید با آگاهی از انواع و مواردی که توسط قانونگذار برای جرم قطعی تعریف شده است، ادامه دهیم.
در ادامه، به شرح این انواع و موارد خواهیم پرداخت.

انواع و مصادیق جرم مشهود

بعد از توضیح درباره‌ی "تعریف جرم مشهود"، در این قسمت از مقاله نیاز است که انواع و مثال‌هایی از "جرم مشهود" را بیان کنیم.
برای این منظور، باید ماده ۴۵ "قانون آیین دادرسی کیفری" را بررسی نماییم.
طبق این ماده، "مثال‌های جرم مشهود" به شرح زیر است:۱.
ترک کودک زیر ۷ سال به تنهایی بدون نظارت کسی که مسئولیت نگهداری او را برعهده دارد.
۲.
سوءاستفاده از عنف یا تهدید در مقام حمله مستقیم به جان یا بدن فرد، با طریقه‌ای که به آسیب جدی یا مرگ فرد منجر شود.
۳.
قتل عمد.
۴.
زورگیری و تجاوز جنسی بدون رضایت فرد مقابل.
۵.
دزدی با شدت و با استفاده از اسلحه.
۶.
تولید و فروش مواد مخدر.
۷.
ارتکاب کلاهبرداری و یا سوءاستفاده مالی به آسیب دیگران.
۸.
اغتصاب.
۹.
توزیع و نشر اطلاعات و محتویات غیراخلاقی و غیرقانونی.
با توجه به تعریف بالا، می‌توان گفت که "مصادیق جرم مشهود" شامل این موارد هستند.

اگر جرمی در مقابل دیدگان قوه قضائیه رخ دهد یا قوه قضائیه و نیروهای انفرادی به سرعت به محل وقوع جرم بروند و یا همین که نتایج جرم را بلافاصله پس از رویداد مشاهده کنند، بدین ترتیب جرم به صورت واضح قابل مشاهده خواهد بود.

اگر یک یا چند نفر بشدت به شاهد بودن یک جرم وقوع پذیرفته و در زمان رویداد جرم یا بلافاصله پس از وقوع آن، یک یا چند شخص مشخص را به عنوان متهم معرفی کنند، حادثه به عنوان جرم مشهود در نظر گرفته می‌شود.

در صورتی که به سرعت پس از اتفاق جرم، مواردی نظیر علائم و آثار واضح یا اسباب و ادله وقوع جرم در اختیار متهم قرار گیرد و یا بتوان اثبات کرد که متهم به اسباب و ادله مرتبط است، جرم به عنوان یک جرم قابل مشاهده در نظر گرفته خواهد شد.
این به این معنی است که اگر مجرم را در حال انجام جرم مشاهده کنید و یا اسناد و شواهد متعلق به جرم را بر روی مجرم بیابید، می توانید قانوناً او را متهم کنید.

اگر یک فرد به عنوان مظنون در پرونده‌ای دستگیر شود؛ در هنگام اتفاق افتادن جرم، در حال فرار باشد یا قصد فرار داشته باشد، این تلقی خواهد شد که فرد، با جرم مشهود متهم است.

اگر در زمان حادثه و جرم، فرد مقیم در منزل یا مکان اقامت خود باشد، می‌تواند فوراً یا به سرعت به مأموران درخواست ورود به منزل خود را داشته باشد.
همچنین، اگر متهم در همان لحظه بعد از وقوع جرم خودش را معرفی کند یا اگر او به دلیل سابقه‌ی بدخواهانه و ثبت شده خود در محل جرم، ایشان را به طور علنی بشناسند، جرم به سرعت تایید خواهد شد.

نحوه رسیدگی به جرایم مشهود در قانون آیین دادرسی کیفری

در بخش‌های قبلی، ما در مورد تعریف، انواع و مصادیق "جرم مشهود" بر اساس ماده ۴۵ قانون آیین دادرسی کیفری صحبت کرده‌ایم.
حال در این بخش از نوشتار، نیاز است تا درباره روش بررسی جرایم "مشهود" در قانون آیین دادرسی کیفری بحث کنیم.

در هنگام به نمایان نمودن جرمی، به دلیلی مشخص هست که متهم جرم را به صورت علنی انجام داده یا به این دلیل است که او به صورت شخصی به ارتکاب آن اعتراف کرده است یا در حین فرار و بلافاصله پس از وقوع جرم دستگیر شده است.
اثبات این اقدامات در دسترس و قابلیت اثبات بیشتری دارند و این موضوع باعث می شود که رسیدگی به این جرم، با رویکردی متفاوت نسبت به جرایم غیرقابل مشاهده انجام شود.