"تعیین وراث، یکی از اصلی‌ترین مشکلات حقوقی است كه از گذشته تاکنون به خود اختصاص داده است. این مسئله به عنوان بخشی بسیار مهم در پرونده‌های دادگاهی و شورای حل اختلاف حقوقی مطرح می‌شود و در اکثر موارد باعث بروز اختلافات بین وراث می‌شود. به همین دلیل، قوانین حقوقی "انحصار وراثت" را تعیین کرده‌اند."

گواهی انحصار وراثت، یک سند است که به وسیله شورای حل اختلاف صادر می‌شود و براساس آن، در موارد استثنایی، چنانچه ورثه‌ای شرعی و قانونی مشخص نباشد، امکان تقسیم ارث وجود ندارد. برخی اشخاص بدون دریافت این گواهی، به تقسیم ارث می‌پردازند. بنابراین، ضروری است که مردم با موارد استثنایی و تبعات تقسیم ارث بدون انحصار وراثت آگاه باشند.

در این مقاله، قصد داریم به بررسی اجباری بودن یا نبودن "انحصار وراثت" بپردازیم. آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت یا بدون حضور همه وراث ممکن است؟ ما قصد داریم به این پرسش پاسخ داده و شرایط آن را توضیح دهیم.

آیا انحصار وراثت اجباری است

ارث، یک مؤسسه حقوقی است که در حقوق مدنی و نیز استناد به اسناد مقدس، بعد از درگذشت فرد، اعمال می شود. پس از درگذشت هر فرد، دارایی و میراث او، بین وارثان قانونی و مشروع او، براساس سهم ارث قانونی که در قوانین تعیین شده است، تقسیم می‌شود.

"اما، تقسیم ارث دارای قواعد خاص خود می‌باشد و بدون رعایت این قواعد، وراث با مشکلات حقوقی در این زمینه روبرو خواهند شد. یکی از مهم‌ترین مسایلی که در تقسیم ارث مطرح می‌شود و سوالات زیادی را برای وراث قانونی فوت کرده ایجاد می‌کند، مسئله انحصار وراثت و صدور گواهی در این باره است."

اغلب افراد پرسشی درباره‌ی اجباری بودن یا نبودن انحصار وراثت و اخذ گواهی آن دارند. همچنین، این سوال مطرح است که اگر تقسیم ارث بدون انحصار وراثت رخ دهد، چه تأثیری خواهد داشت. در این بخش، به بررسی اجباری بودن یا نبودن اخذ گواهی انحصار وراثت خواهیم پرداخت. اما قبل از آن، باید انحصار وراثت را از دیدگاه قانونی تعریف کنیم.

معنای "انحصار وراثت"، تعیین ورثه‌بری قانونی و شرعی فرد فوت کرده است. پس از مراحل مختلف "انحصار وراثت"، که شامل ثبت درخواست شهادت انحصار وراثت به وسیله دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، تهیه مدارک مورد نیاز و انجام ارزیابی‌های لازم از طرف شورای حل اختلاف می‌باشد، این امر قابل انجام خواهد بود.

در پایان، بعد از انجام همه مراحل انحصار وراثت و انجام بررسی های لازم، شورای حل اختلاف، گواهی نهایی را صادر خواهد کرد. این گواهی شامل تأیید انحصار وراثت، وارثان قانونی متوفی و تقسیم صحیح و قانونی سهم الارث هریک خواهد بود.

اخذ گواهی "انحصار وراثت" و انجام آن، فقط در شرایطی لازم است که فرد فوت کننده هیچ دارایی ناهمگونی نداشته باشد و وراثان قادر باشند آن را با توافق بین خود تقسیم کنند. این در مواردی که وراثان محجور یا غایب باشند یا توافقی نیافته باشند یا بخواهند دارایی های ناهمگون خود را به فرد دیگری منتقل کنند و خریدار درخواست سند رسمی داشته باشد، ضروری نیست. در همه حال، داشتن گواهی از انجام "انحصار وراثت" الزامی است.

آیا تقسیم ارث بدون انحصار وراثت امکان پذیر است

تقسیم ارث بدون انحصار وراثت و حکم شورای حل اختلاف، آیا امکان پذیر است؟ در اینجا، به بررسی این پرسش و تحلیل مراحل ضروری برای تقسیم ارث می‌پردازیم. مسئله ارث و تقسیم آن را باید با دقت و دانش مورد بررسی قرار داد. به عنوان مثال، آیا ممکن است ارث بدون انحصار وراثت تقسیم شود؟ آیا برای این کار باید حکم شورای حل اختلاف درخواست شود؟ در اینجا، به صورت دقیق و با جزئیات، این مسئله را بررسی خواهیم کرد. استفاده از تگ‌های HTML نیز در این متن بسیار مفید واقع می‌شود. اگر بخواهیم برخی از کلمات را برجسته کنیم، می‌توانیم از تگ های strong یا em استفاده کنیم. با استفاده از این تگ ها، می‌توانیم تاکید لازم را روی برخی از اصطلاحات و مفاهیم مطرح شده در این متن داشته باشیم.

در پاسخ به سؤال فوق، باید بیان کرد که هدف از تقسیم ارث عموماً این است که املاک و ممتلکات فرد فوت کرده با صورت سندی به وراثان شرعی و قانونی او منتقل شود تا آن‌ها بتوانند با استفاده از سندی مثبت از حقوق مالکیت خود در املاک و ممتلکات خود تصرفاتی از قبیل فروش، انتقال، اجاره و سایر امور مشابه را انجام دهند.

تنها در صورتی که فرد متوفی مورد نظر، وراث تحت تعقیب یا غائب باشد و همچنین اسناد بانکی و تجاری یا دارایی های مالی و املاک و مستغلاتی که با سند رسمی مالکیت مستند نشده باشند، و تمامی وراث توافق یا توافق کتبی برای تقسیم میراث داشته باشند، صرفا برای استفاده از دارایی های حاصل از ارث مانند زمین های کشاورزی یا ملک متوفی، نیازی به گواهی انحصار وراثت وجود ندارد. با این حال، به دلیل مشکلاتی که ممکن است از تقسیم میراث بدون انحصار وراثت به وجود آید، بهتر است وراثان اقدام به دریافت این گواهی نمایند.

آیا تقسیم ارث بدون حضور همه وراث امکان دارد

پس از مطالعه و تبیین ممکنات "تقسیم ارث بدون انحصار وراثت"، در این بخش قصد داریم به مسئله "حضور وراث در تقسیم ارث" پرداخته و به این پرسش پاسخ دهیم که آیا ممکن است تقسیم ارث بدون حضور تمام وراث انجام شود یا برای تقسیم ارث و تعیین سهم هر ورث حتما باید تمامی وراث حضور داشته باشند؟ برای پاسخ به این پرسش، بایستی دو فرض را مورد بررسی قرار دهیم: زمانی که دادگاه به صدور حکم تقسیم ترکه می‌پردازد و زمانی که وراث در نظر دارند بدون مراجعه به دادگاه و به توافق، اقدام به تقسیم ارث نمایند.

در مواقعی که افراد وراث، گواهی حصر وراثت را به دست آورده و یکی از آن‌ها به عنوان وکیل برای بقیه ورثه انتخاب شده باشد و همه وراث موافق تقسیم ارث باشند، امکان تقسیم وراثت بدون حضور تمامی ورثه وجود خواهد داشت.

در صورت وجود وراث متوفی که یکی از آن‌ها محجور یا غایب مفقود الاثر باشد، قانون اجازه تقسیم ارث بدون حضور تمام ورثان را نمی‌دهد. در این حالت، لازم است به دادگاه مراجعه کرده و یکی از وراث درخواست کند تا موضوع تقسیم ارث بررسی شود. با درخواست وراث، دادگاه مسئله تقسیم ارث را بررسی و تصمیم مناسبی را اتخاذ خواهد کرد.

در هنگام انجام تقسیم میراث توسط دادگاه، اگر بین وراث، ورثهای غایب، مفقود الاثر یا محجور وجود داشته یا وراث برای توافق در تقسیم میراث به اتفاق نرسیده باشند، حضور همه وراث ضروری نخواهد بود و امکان تقسیم میراث بدون حضور همه وراث فراهم است.

در این ضرب المثل، احتمالاً یکی از وراث یا همه آنها، از طریق سامانه الکترونیکی قوه قضائیه، درخواستی برای تفکیک ارث را ثبت نموده و از دادگاه خواستار صدور حکم مورد نیاز در این امر شده‌اند. دادگاه درخواست جلسه را به همه وراث یا قیم و نماینده‌های قانونی آنها ابلاغ می‌کند و حتی اگر آنها در زمان مقرر حاضر نشوند، جلسه را تشکیل می‌دهد و حکم لازم را صادر می‌نماید. اما به غایبان فرصت اعتراض و تجدیدنظر را می‌دهد تا بتوانند در مورد رای غیابی اعتراض کنند.

مستند توضیح زیر در مورد ماده ۹۵ قانون آیین دادرسی مدنی است که در تعامل با عدم حضور طرفان دعوا با همان شیوه و دقتی که در صورت حضورشان به کار می‌روید، باید برخورده شود. قضات باید در تصمیم‌گیری خود، سعی کنند و دریافت توضیحات از طَرفان، حاضر یا حاضرین باشند. در صورتی که در نتیجه احضاریه‌های صادر شده هیچ‌یک از اصحاب دعوا و یا وکیل آنها در جلسه حاضر نشوند، قاعدتاً جلسه ادامه نخواهد یافت و باید روند رسیدگی متوقف شده و زمان جلسه جدیدی قرار داده شود. همچنین، در صورت اضطرار تقاضای طَرفان با در نظر گرفتن حقوق هر یک، می‌توان جلسه را به تاریخ دیگری موکول کرد. اما باید توضیح دهم که این معامله فقط باید به شرایط اضطراری محدود شود و فشار بیش از اندازه به یک طَرف ممنوع است.

بر اساس بند 95 قانون آیین دادرسی مدنی، به اطلاع دادگاه برسانده شده است که با توجه به ارائه گواهی حصر وراثت، تمام وراثان قانونی و شرعی فقید اطلاع دارند. همچنین، با توجه به ماده 862 قانون مدنی که نشان می‌دهد کسر ارث هر ورثه در تقسیم ترک از طریق دادگاه و صدور حکم آن صورت می‌پذیرد، حضور همه ورثان در این مرحله لازم نیست.

تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث

در قسمت‌های قبل، در صحبت درباره اجباری بودن یا نبودن "انحصار وراثت"، امکان "تقسیم ارث بدون حضور همه وراث" و امکان "تقسیم ارث بدون داشتن گواهی انحصار وراثت" توضیح داده شد. حالا، قصد داریم بررسی کنیم که آیا ممکن است "تقسیم ارث بدون حضور یکی از وراث" رخ دهد.