مجازات های اصلی به چهار دسته تقسیم می‌شوند: مجازات حدی، مجازات تعزیری، قصاص و دیه. هر یک از این دسته‌بندی‌ها، شرایط و مقررات خاص خود را دارند و با یکدیگر تفاوت دارند. به‌طور کلی، دیه یک نوع جریمه نقدی است که برای جرایم عمدی و غیرعمدی در نظر گرفته می‌شود. مقدار کامل دیه هر سال، توسط رییس قوه قضاییه اعلام می‌شود.

با این وجود، در بعضی شرایط، ممکن است قیمت دیه برای یک جرم، بیشتر از میزان عادی تعیین شده باشد. این موضوع به خاطر قرارگیری در ماه‌های حرام مورد توجه قرار می‌گیرد و با نام تغلیظ دیه شناخته می‌شود. به همین مناسبت، در این مقاله به بررسی معنی تغلیظ دیه، موارد تغلیظ دیه، مقدار تغلیظ دیه و شرایط کلی تغلیظ دیه پرداخته می‌شود.

معنی تغلیظ دیه

همه افرادی که با مفهوم دیه آشنایی دارند، ممکن است به تغلیظ دیه توجه کرده باشند. اکنون قصد داریم به بررسی معنای این عبارت بپردازیم. تغلیظ به معنی افزایش شدت است و دیه به معنای جبران خون است. بنابراین، تغلیظ دیه به معنای افزایش جبران خون است؛ این عمل تنها برای جرم قتل انجام می‌شود و برای جراحات هرگز تغلیظ دیه لحاظ نمی‌شود.

باید یادآوری کرد که تنها در شرایط و موارد خاصی که در قانون مشخص شده است، تغییر دیه ممکن است و به صرف این موارد می توان مبلغ جریمه را افزایش داد. در ادامه، به بررسی مواردی که تغییر دیه ممکن است، خواهیم پرداخت.

موارد تغلیظ دیه

توضیحاتی در قانون مربوط به دیه وجود دارد که تغلیظ آن را بررسی می‌کند. اعمال تغلیظ دیه در دو حالت رخ می‌دهد: قتل در ماه مقدس و قتل در مکان مقدس. در ادامه به تحلیل هر یک از این حالات می‌پردازیم.

بخش الف) قتل در ماه حرام ۱ - ابتدا برای اعمال تغلیظ دیه در ماه حرام، باید جنایت در یکی از ماه‌های حرمتی چون "محرم، رجب، ذی القعده و ذی الحجه" رخ داده باشد. ۲ - شرط دوم از شرایط تغلیظ دیه در ماه حرام، فوت قربانی جنایت نیز در یکی از ماه‌های حرمتی باید رخ داده باشد. بنابراین برای اعمال تغلیظ دیه، هر دو عمل قتل و فوت باید در ماه حرام باشند.

با توجه به اصل "ثبات دیه" در حقوق اسلامی ، مقامات شرعی می‌گویند که در صورتی که قتل در نزدیکی مکه‌المکرمه روی دهد، مجازات دیه نفس تغلیظ خواهد شد و همچنین افزایش خواهد یافت، اما قوانین در مورد سایر مکان‌های متبرک و مقدس، این تغییرات را نخواهند داشت.

مقدار تغلیظ دیه

می‌بایست آنچه راجع به مقدار تغلیظ دیه بدانیم را بشناسیم. در هر دو مورد، به معنای تغلیظ دیه در ماه‌های حرام و هم در مکان‌های حرام، مقدار دیه به میزان یک سوم افزایش می‌یابد. برای مثال، مرد با توجه به نرخ دیه سال ۹۷، به جز ماه‌های حرام، مبلغ ۲۳۱ میلیون تومان را به عنوان دیه به سالیانه می‌پردازد.

حال زمانی که یک فرد در یکی از ماه‌های حرم، مانند ماه ذی القعده، به قتل رسید، یک سوم از دیه‌اش به میزان ٧٧ میلیون به ٢٣١ میلیون اضافه خواهد شد. به این معنی که مقدار دیه‌اش به دلیل قتل در ماه حرم برابر با ٣٠٨ میلیون میشود. این مسئله به عنوان تغلیظ دیه شناخته میشود.

شرایط کلی تغلیظ دیه

برای اجرای تغلیظ دیه، مجموعه‌ای از قوانین و شرایط عمومی لازم است که شامل شرایط زیر است: شرایط عمومی تغلیظ دیه:

۱ - در حقیقت، در تعیین دیه برای قتل نسبت به جنسیت و سن فرد شاهد هیچ تفاوتی نیست. به عبارتی دیگر، نه مهم است که فرد قاتل یک کودک یا یک بزرگسال باشد، در هر صورت دیه قتل‌شده باید تشدید شود.

۲ - در حکم تغلیظ دیه تفاوتی بین زن و مرد وجود ندارد. به عبارت دیگر، ندارد اهمیتی که فرد قتل شده زن یا مرد باشد. مقدار دیه قتل، به هر مقداری که باشد، یک سوم به آن افزوده می‌شود.