تعزیر چیست

مطابق ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲، مجازات‌ها در حقوق ایران به چهار دسته‌بندی کلی تقسیم می‌شوند که شامل حدود، قصاص، دیات و تعزیر می‌گردند.
تعزیر، به عنوان یک نوع از این مجازات‌هاست، در زمان نقض مقررات شرعی یا حکومتی مشخص اعمال می‌شود و به برقراری نظم و قانون در جامعه می‌پردازد.

با توجه به حائز اهمیت بودن این موضوع، قانون‌گذار در مواد مختلف قانون مجازات اسلامی، به تعریف و بیان ماهیت این نوع مجازات تمرکز داشته است.
همچنین، مجازات‌های تعزیری دارای انواع و درجات مختلفی می‌باشند و قاضی می‌تواند با در نظر گرفتن شدت جرم، حکم مجازات متناسب را اعمال کند.
این امر به ما اطلاعات دقیقتری درباره جزئیات مجازات‌های تعزیری ارایه می‌دهد.

در ادامه این مقاله، به تفصیل به مفهوم تعزیر و انواع مختلف آن خواهیم پرداخت.
همچنین، حکم مجازات تعزیر را تبیین نموده و نحوه شکایت و رسیدگی به این نوع مجازات را نیز توضیح خواهیم داد.
برای دریافت اطلاعات بیشتر، با ما همراه باشید.

معنی تعزیر یعنی چه

تعزیر یا مجازات تعزیری به نوعی از مجازات مشهور است که در شرایط خاص اعمال می‌شود.
تعزیر در لغت به معنای تادیب، منع و نکوهش می‌باشد ولی در حقوق، تعزیر به مجازاتی اشاره دارد که برای برخی جرایم خاص استفاده می‌شود و ویژگی‌های خاصی دارد.
به منظور روشن شدن این مفهوم، تعریف و ماهیت تعزیر و مجازات تعزیری را توضیح خواهیم داد.

قانون مجازات اسلامی در ماده 18 خود، به سؤال معنی تعزیر را به این صورت توضیح داده است: «تعزیر به معنای مجازاتی است که عنوان حد، قصاص یا دیه ندارد و در مواردی که محرمات شرعی یا مقررات حکومتی نقض شود، طبق قانون تعیین و اجرا می‌شود.
» بنابراین، در صورتی که شرع برای جرم موردنظر مجازاتی خاصی تعیین نکرده باشد، مجازات تعزیری به منظور حفظ نظم و عدالت در جامعه، توسط قانون تعیین و اجرا می‌شود.

نوع، مقدار، کیفیت اجراء و مقررات مربوط به تخفیف، تعلیق، سقوط و سایر احکام تعزیر، از طریق قوانین تعریف می‌شود و قاضی موظف است با توجه به نوع و شدت جرم، حکم مناسبی را صادر کند.
اما در هنگام صدور حکم، دادگاه باید موارد زیر را در نظر بگیرد:- اهمیت و ویژگی‌های جرم- تاثیر جرم بر اشخاص یا جامعه- سابقه قضایی متهم- ارتباط حاکمیتی و تناسب محکومیت با جرم- شرایط انسانی و اقتصادی متهم- عوامل زندگی شخصی متهم این عوامل به عنوان ملاک‌ها در تصمیم‌گیری و صدور حکم در نظر گرفته می‌شوند تا به عدل و انصاف رسیدگی شود.

دلایلی که ممکن است باعث انگیزه فردی برای ارتکاب جرم شود، می‌تواند به بهبود نشانه‌های روانی و وضعیت ذهنی او در زمان ارتکاب جرم برگردد.
این شامل عواملی مانند استفاده از مواد مخدر و الکل، داشتن تاریخچه‌ی جنایی قبلی، فشارهای اجتماعی و روابط نامناسب، مشکلات مالی و اقتصادی، نداشتن پشتوانه‌های خانوادگی و اجتماعی، عوامل فردی مانند ناتوانی در کنترل خشم و عدم توانایی در انتخاب درست و اشتباه و همچنین انحرافات شخصیتی می‌باشد.
اهمیت عوامل روانی و ذهنی افراد در زمان ارتکاب جرم وضعیتی است که باعث تغییر در عملکرد شخص می‌شود.
برخی از این عوامل شامل نداشتن کنترل حسی- حرکتی، ناتوانی در تصمیم‌گیری منطقی، خلق و خو سوء و قلدری و همچنین ندانستن تبعات عمل جنایی می‌باشد.
به طور کلی، این عوامل می‌توانند به وضعیت ذهنی فرد تأثیر گذارند و باعث تضعیف قابلیتهای شناختی و تفکری او شوند.
بنابراین، نقش تغذیه‌ی مناسب، تمرین روزانه، مشاوره روانشناسی و درمان‌های دارویی و روان‌درمانی در بهبود این وضعیت و کاهش انگیزه‌ی مرتکب جرم می‌تواند بسیار مهم و مؤثر باشد.

روش ارتکاب جرم یکی از موضوعات مهم حوزه حقوق جزا است.
هر جرمی دارای یک روش خاص ارتکاب است که شامل فعالیت‌ها و رفتارهایی است که در نهاد قانون تعریف شده‌اند.
روش ارتکاب جرم به این معناست که چگونه جرمی مرتکب می‌شود و از چه راه‌هایی نتیجه می‌شود.
گستره نقض وظیفه یکی دیگر از مفاهیم مرتبط با حقوق است.
نقض وظیفه به معنای عدم انجام یا انجام نادرست یک وظیفه حقوقی است.
گستردگی این نقض وظیفه به وابستگی از اهمیت و واجب بودن آن وظیفه است.
نتایج زیان بار نتیجه‌هایی هستند که از ترکیب روش ارتکاب جرم و گستره نقض وظیفه به وجود می‌آیند.
این نتایج می‌توانند زیان‌هایی برای جامعه، افراد یا دولت ایجاد کنند.
به عنوان مثال، شامل تلفات مالی، مادی، جانی و حقوقی می‌شوند.
استفاده از تگ های HTML به منظور تاکید بر عبارات مهم و برجسته مورد استفاده قرار گرفته است.
از تگ strong برای ایجاد تأکید و تگ em برای نشان دادن کلمات مهم استفاده شده است.

اقداماتی که فرد متهم پس از ارتکاب جرم انجام داده است شامل موارد زیر می‌شود:1.
پنهان کردن شواهد جرم: این اقدام شامل تخریب و نابودی دلایل و شواهد مرتبط با جرم است.
فرد ممکن است سعی کند اثبات‌ها، مدارک یا شواهد را از بین ببرد یا آنها را به طور غیرقانونی پنهان کند.
2.
فرار: در بعضی موارد، فرد متهم می‌تواند پس از ارتکاب جرم از محل وقوع فرار کرده و از دستگاه‌های قضایی و انتظامی فرار نماید.
این شامل پنهانی در مکان‌های مختلف، استفاده از هویت مجازی یا تغییر هویت است.
3.
تقلب و تزویر: فرد ممکن است اقدام به تقلب و تزویر در اسناد و مدارک مربوط به جرم خود نماید.
این اقدام شامل تغییر اطلاعات شخصی، ایجاد اسناد جعلی یا تغییر اسناد و مدارک قانونی است.
4.
پرداخت وام: برخی از افراد پس از ارتکاب جرم ممکن است سعی کنند با پرداخت وام‌ها و بدهی‌های خود، منابع غیرقانونی را پنهان کنند.
این اقدام هدفش ایجاد یک سیاست جعلی و پوشش فعالیت‌های غیرقانونی است.
توجه: لطفاً قبل از استفاده از این اطلاعات، به قوانین و مقررات مربوط به جرایم و اقدامات غیرقانونی در کشور خود مراجعه کنید.

تجربه و وضعیت شخصی، خانوادگی و اجتماعی فردی که جرمی ارتکاب کرده، و تأثیرات تعزیر بر روی او.

بنابراین، اگر متهم در هنگام ارتکاب جرم وضعیت روانی سالمی نداشته باشد (مانند بیماری ذهنی خاصی داشته باشد) یا پس از جرم، تلاش کند به زیان دیده کمک کند و اقداماتی در این خصوص انجام دهد، این می‌تواند تأثیر قابل توجهی در میزان مجازات او داشته باشد و شدت مجازات را کاهش دهد.

انواع تعزیر چیست

در بخش قبل، درباره تعریف و ماهیت تعزیر توضیح داده شد و بیان شد که تعزیر در واقع یک مجازات است که میزان و نوع آن در قوانین مشخص نشده و به تشخیص حاکم و قاضی بستگی دارد.
اکنون ممکن است برخی از افراد بپرسند که انواع تعزیر چیست و چه تفاوتی بین آنها وجود دارد.
در این بخش از مقاله، به شرح اقسام و انواع مختلف تعزیر می‌پردازیم.

جرائم تعزیری، بر اساس شدت مجازات آن، به هشت درجه مختلف تقسیم می‌شوند.
طبق ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ و اصلاحات بعدی، مجازات تعزیری درجه یک بیشترین سختی و تنوع را دارد.
با افزایش درجات، مجازات کاهش می‌یابد، لذا مجازات تعزیری درجه هشت کمترین میزان تنبیه را داراست.

علاوه بر تقسیم بندی فوق، می‌توان براساس نوع جرم، تعزیر را به دو دسته‌ی تعزیر شرعی و تعزیر حکومتی تقسیم کرد.
تعزیر شرعی، شامل مجازات‌هایی است که برای خلافکاران واجب شده است و در بین آن‌ها می‌توان به هتک حرمت و دشنام دادن اشاره کرد.
از طرفی، تعزیر حکومتی شامل مجازات‌هایی است که مقامات و نهادهای حکومتی برای خلافکاران قوانین و مقررات حکومت مانند احتکار و افزایش قیمت تعیین کرده‌اند.

حکم مجازات تعزیر چیست

همان‌طور که پیشتر اشاره شد، می‌توان جرائم تعزیری را بر اساس شدت مجازات آن‌ها به هشت گروه مختلف تقسیم‌بندی کرد.
این مجازات‌ها اغلب شامل حبس، پرداخت جریمه‌های نقدی و شلاق تعزیری می‌شوند.
یکی از سوالات رایج در این زمینه این است که حکم مجازات تعزیر چیست و مقدار و کیفیت آن برای انواع مختلف جرائم تعزیر چگونه تعیین می‌شود؟

در پاسخ به این سؤال باید بیان کنیم که قانون مجازات اسلامی در ماده 19 خود، مجازات‌های تعزیری را به هشت درجه مختلف تقسیم کرده و حکم و مجازات آن را، برای هر یک، به طور جداگانه بیان کرده است.
مطابق با ماده، حکم مجازات تعزیری به شرح زیر است:

حکم مجازات تعزیری درجه اول: مجازات تعزیری، یکی از درجات حکم‌های قانونی است که برای خلافکاران و جنایتکاران در نظام قضایی اعمال می‌شود.
این نوع مجازات، جرائم را که می‌توان در حد خطرناکی متوسط قرار داد، متوقف نمی‌سازد، اما برای پیشگیری از جرائم مشابه در آینده تاثیر قابل ملاحظه‌ای دارد.
درجه یک مجازات تعزیری، به عنوان یک راهکار جزایی در پرونده‌های جنایی مورد استفاده قرار می‌گیرد تا به متخلفان عبرت بدهد و امید داشته باشد که از ارتکاب جرائم جدید دست بردارند.

حکم به حبس بیش از ۲۵ سال، جریمه پنجاه میلیون تومانی، صدور حکم توقیف تمام اموال و لغو شخصیت حقوقی صادر شد.

حکم تنبیهی اصلاحی درجه دو:

حکم حبس ممکن است برای مدت بین پانزده تا بیست و پنج سال تعیین شود و همچنین جریمه نقدی بین یک میلیارد و پانصد میلیون ریال تا دو میلیارد و هشتصد میلیون ریال نیز ممکن است تعلق بگیرد.

حکم مجازات تعزیری سطح سه:

حکم مجازات تعزیری سطح سه به مجازاتی اشاره دارد که در حقیقت از مجازات های سنگین تعزیری به حساب می آید.

حبس مدتی بین ده تا پانزده سال و پرداخت جریمه‌ای میلیارد ریال تا یک و نیم میلیارد ریال.

"حکم تعزیری درجه چهار"

حبس بیش از پنج تا ده سال، جزای نقدی پانصد میلیون ریال تا یک میلیارد ریال

حکم مجازات تعزیری در دسته‌بندی پنج ارائه می‌گردد، که دارای حائز اهمیت بالایی است.

حبس تعزیری مدت دو تا پنج سال، جریمه‌ی نقدی بین ۲۴۰ میلیون تا ۵۰۰ میلیون ریال، سلب حقوق اجتماعی بین پنج تا پانزده سال، ممنوعیت دائم از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی، ممنوعیت دائم از دعوت عمومی برای جذب سرمایه‌ی اشخاص حقوقی.

تعزیرات درجه شش اینگونه تعیین می‌شوند: حکم مجازات تعزیری.

تنبیه‌های متعددی برای جرایم منافی عفت تعیین شده است که شامل موارد زیر است:- حبس بیش از 6 ماه تا 2 سال- جریمه نقدی از 60 میلیون تا 240 میلیون ریال- شلاق زدن از 31 تا 74 ضربه- محرومیت از حقوق اجتماعی بیش از 6 ماه تا 5 سال- انتشار حکم قطعی در رسانه‌ها- ممنوعیت انجام یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی برای اشخاص حقوقی به مدت حداکثر 5 سال- ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه برای اشخاص حقوقی به مدت حداکثر 5 سال- ممنوعیت از صادر کردن برخی از اسناد تجاری توسط اشخاص حقوقی به مدت حداکثر 5 سال.

حکم تعزیری مجازات درجه هفت:

حکمان پاسخ به این جرم می‌تواند شامل جریمه نقدی بین سی میلیون تا شصت میلیون ریال، حبس از نود و یک روز تا شش ماه، شلاق زدن از یازده تا سی ضربه، و محرومیت از حقوق اجتماعی تا شش ماه باشد.

حکم مجازات تعزیری در دسته‌بندی هشتم:حکم مجازات تعزیری یکی از مجازات‌های قانونی است که برای متخلفانی که جرمی را درجه هشت از سطح جرم‌شان ارتکاب کرده‌اند، تعیین می‌شود.
این نوع مجازات برای مرتکبان جرائمی با خطور از حد مجازات معمول مقرر می‌شود.
البته میزان و نیز نحوه اعمال این حکم مجازاتی بسته به نوع جرم، قوانین و مقررات هر کشور ممکن است متفاوت باشد.

"مجازات برای این جرم شامل حبس تا سه ماه، جریمه نقدی بالغ بر سی میلیون ریال و همچنین مجازات شلاق با ده ضربه است.
"

موردی که باید به آن توجه کنیم این است که در صورتی که تعدادی مجازات وجود داشته باشند، مجازات سخت‌تر به عنوان معیار در نظر گرفته می‌شود.
اگر تشخیص داده نشود که کدام مجازات سخت‌تر است، جریمه حبس به عنوان معیار در نظر گرفته می‌شود.
همچنین، در مواردی که هیچ یک از بندهای هشت گانه با مجازات مطابقت ندارد، مجازات درجه هفت در نظر گرفته می‌شود.

نحوه شکایت و رسیدگی به تعزیر

در گذشته در مورد سؤال "معنی تعزیر چیست"، "انواع تعزیر" و "حکم مجازات" هر یک توضیحاتی ارائه شد و بیان شد که نوع و سطح مجازات تعزیری بستگی به تشخیص قاضی در دادگاه صالح دارد.
بعضی افراد ممکن است بخواهند شکایتی را در این زمینه مطرح کنند و خواستار رسیدگی به آن در مراجع صلاحیت‌مند باشند، اما اطلاعاتی درباره نحوه شکایت و رسیدگی به تعزیر ندارند.
به همین دلیل، در این قسمت از مقاله به روش‌های شکایت و رسیدگی به جرائم تعزیری پرداخته شده است.