با توجه به قانون مدنی و ماده ۱۰۸۲، پس از عقد نکاح، زن به عنوان مالک مهریه شناخته می‌شود و به تشخیص خود می‌تواند در هر زمان پس از عقد نکاح اقدام به دریافت مهریه مورد نیاز از همسر خود کند. اما معمولاً زنان در صورت جدایی از همسر، متوجه این حق خود از جانب شوهرشان می‌شوند و تلاش می‌کنند تا مهریه خود را از او دریافت کنند.

شرایط قانونی برای درخواست وصول مهریه از طرف مرد پس از عقد موجود است. به طور ممکن است در هنگام دریافت مهریه از مرد، او بتواند دادخواست اعسار از پرداخت آن را به دادگاه ارائه کند. در این صورت، می‌تواند درخواست تقسیط مهریه را به دادگاه ارائه نماید. همچنین درخواست تعدیل مهریه نیز یکی از مواردی است که زوجین می‌توانند در هنگام درخواست دریافت مهریه با آن مواجه شوند.

در گذشته، تکمیل مثلث به منظور رشد خوب نبود. اما امروزه با توجه به نرخ روز بازار، تکمیل مثلث بهبود یافته است و از نظر برخی افراد مثبت و از نظر برخی دیگر منفی است.

در این مقاله به تعریف مفصل مفهوم تعدیل مهریه پرداخته و سوال "تعدیل اقساط مهریه" را بررسی خواهیم کرد؛ همچنین به بررسی شرایط لازم برای تعدیل مهریه خواهیم پرداخت.

تعدیل مهریه چیست

تعدیل به معنای برقراری عدالت است. این واژه به منظور اصلاح و تعادل در موضوع مهریه استفاده می‌شود. تعدیل می‌تواند به معنای افزایش و کاهش مقدار مهریه باشد. هدف اصلی تعدیل، برقراری عدالت در پرداخت مهریه است. این تعدیل می‌تواند از دو جنبه مورد بحث قرار گیرد.

یکی از موضوع‌ها درباره مهریه، تعدیل مبلغ کلی آن است. مبلغ مهریه بر اساس قانون شامل نرخ روز و به‌اندازه تغییر شاخص قیمت سالانه در زمان پرداخت نسبت به سال اجرای قرارداد توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، محاسبه و پرداخت می‌شود. قانونگذار در راستای عدالت و حفظ حقوق زنان، تعدیل در این زمینه را به ماده 1082 افزوده است.

در مورد تعدیل مهریه، می‌توان به دو موضوع اشاره کرد. یکی این است که زمانی که دادخواست اعسار از پرداخت مهریه به توسط مرد پذیرفته می‌شود، مرد باید مقداری به عنوان پیش پرداخت و سایر مبالغ را ماهیانه به زن بپردازد تا کل مهریه را تسویه کند. در چنین مواقعی، مرد می‌تواند درخواست تعدیل و تقسیط مهریه را از دادگاه صادر کننده حکم درخواست کند و همچنین زن نیز می‌تواند از این درخواست استفاده کند.

نحوه دادخواست تعدیل در اقساط مهریه

در جهت تحقق عدالت و با توجه به شرایط اقتصادی ایران و افزایش هزینه‌ها، که هر روزه قیمت‌ها در آن نوسانات شدیدی را تجربه می‌کنند، مشروط بر پذیرش درخواست مرد، که به دلایل مالی نتواند مهریه را به صورت کامل پرداخت کند، مجبور است پس از تعیین تقسیط مهریه توسط دادگاه، اقساط مشخص شده را در یک تاریخ معین و قطعی به زن پرداخت نماید. در غیر این صورت، زن مجاز است درخواست صدور حکم توقیف مرد برای تاخیر در پرداخت اقساط یا عدم پرداخت اقساط را به دادگاه مطرح کند.

بسیاری اوقات پرداخت "مهریه به صورت اقساطی" ممکن است به مدت چندین سال انجام شود. در این حالت، هر زن و مرد ممکن است تغییراتی در شرایط زندگی خود را تجربه کنند. در "تعدیل مهریه" نیز باید توجه داشت که تغییراتی در آینده زوجین تأثیر مستقیمی بر تعهدات مالی خود خواهد داشت. زیرا ممکن است وضعیت مالی هر فرد در آینده تغییر کند، در نتیجه در دادگاه، "قسط‌بندی مهریه" بر اساس شرایط آینده زوجین در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، شخصی که امروز معسر است، ممکن است در آینده به دلیل شرایطی که بروز می‌کند، قادر به پرداخت بدهی خود شود.

بنابر همین دلیل آنچه می‌گوییم این است که شرایط آینده تأثیر قابل توجهی بر حکم داشته باشند. در آینده، تغییر شرایط مرد می‌تواند شروعی برای ارائه درخواست "تعدیل مهریه" از طرف زن به جای آید. به طور کلی، درخواست تعدیل مهریه دارای دو جنبه است. جنبه منفی آن کاهش مبلغ مهریه است و جنبه مثبت آن افزایش مبلغ مهریه است. به عنوان مثال: شرایط زن در آینده ممکن است تغییر کند، این تغییرات می‌تواند باعث کاهش مهریه شود. تعدیل مهریه با توجه به این تغییرات، زن می‌تواند درخواست افزایش مهریه را ارائه دهد.

جنبه مثبت دادخواست تعدیل اقساط مهریه این است که، زوج پس از صدور اعسار حق وراثت داشته باشد و یا حقوق ماهیانه‌اش افزایش یابد. بنابراین، زن می‌تواند با توجه به تغییراتی که در وضعیت مالی مرد بوجود آمده است، اقدام به تغییر روش پرداخت مهریه نماید و درخواست تعدیل اقساط مهریه را به دادگاه ارائه دهد.

با توجه به شرایط و بررسی وضعیت، دادگاه به تصمیمی جدید دربارهٔ تخفیف مهریه خواهد رسید که این تصمیم دارای اثرات مثبتی برای همسر خواهد بود. لازم به ذکر است که فقط در صورت تغییر و تحولات مالی همسر، با مراجعه به دادگاهی که تصمیم اعسار را صادر کرده است، تصمیم و نظر جدید دادگاه صادر می‌شود.

جنبه منفی دادخواست بروز می‌دهد وقتی که در برخی مواقع مرد به دلیل بیکاری، بیماری یا شرایطی نمی‌تواند اقساط تعیین شده مهریه را برای زن خود در تاریخ معین پرداخت کند. به منظور حل این مشکل، مرد می‌تواند با مراجعه به دادگاه و تقدیم دادخواست تعدیل اقساط مهریه، درخواست تغییر در قسط‌های مهریه را ارائه دهد. این شرایط به عنوان جنبه منفی تعدیل مهریه شناخته می‌شود.

شرایط تعدیل مهریه

زمانی که درخواست اعسار مرد در دادگاه پذیرفته می‌شود و توافق می‌شود که مهریه به صورت اقساط به زن پرداخت شود، قانونگذار برای ایجاد عدالت بین زن و مرد، حقّی را تعیین می‌کند که اگر وضعیت مالی و اقتصادی هر یک از آن‌ها تحت تأثیر شرایط اقتصادی جامعه تغییر کند، می‌توانند درخواست تعدیل اقساط مهریه را از دادگاه درخواست کنند.

شرایطی که با وجود آن می توان درخواست تغییر در قسط های مهریه را ارائه داد، عبارتند از:

در صورتی که دادگاه صادرکننده حکم محکومیت مرد، درخواست اعسار او درباره پرداخت مهریه را قبول کرده باشد، زوج موظف است تا بدهی خود را با تقسیط ماهیانه و با استفاده از قسط بندی مهریه به زوجه خود پرداخت کند.