تاریخچه عید نوروز

عید نوروز یکی از باستانی‌ترین اعیاد در جهان و علی الخصوص ایران است.

هرساله از اواخر اسفند تا اوایل فروردین مردم در تکاپوی برگزاری این کهن آیین ایرانی می‌افتند.

در این مقاله شبکه استعلام با بررسی تاریخچه عید نوروز با ما همراه باشید.

نوروز روز اول سال خورشیدی و جشن آغاز سال نو می‌باشد.
این جشن، یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین فرهنگ‌های ایران باستان است.
همچنین، مردم مناطق مختلف فلات ایران و افغانستان نیز این جشن را جشن می‌گیرند.
نوروز نماد پیوند اقوام مختلف ایران است و هیچکس در مبارک بودن آن اختلاف نظری ندارد.
این جشن، میراثی باستانی و زیبا است که قدمتش در ایران هزاران سال است.
در این مقاله به تاریخچه و آداب و رسوم عید نوروز خواهیم پرداخت.
با شبکه استعلام همراه باشید.

شرح مطلب زیر را مشاهده می‌کنید

عناوین اصلی در ادامه آورده شده است:

برای دریافت اطلاعات بیشتر، لطفا به بخش مربوطه مراجعه فرمایید.

واژه شناسی نوروز

واژه "نوروز" ریشه در زبان فارسی میانه دارد و در اصل از زبان اوستایی برگرفته شده است.
در دوران هخامنشیان، مردم به سال نو را "نوسارد" و "نوسارجی" نیز می‌نامیدند.
در زبان لاتین، این کلمه به صورت "Nowruz" نوشته می‌شود و بر اساس تلفظ فارسی است.
همچنین در شهر لکنو در هند، هر سال این عید را جشن می‌گیرند و به آن "Nauroz" می‌گویند.
این تلفظ بیشتر به فارسی دری شباهت دارد.
این واژه نیز به فلسفه عید نوروز مربوط است که در ادامه به آن توضیح خواهیم داد.

داستان اساطیری پیدایش نوروز

منبع نوروز به ارکان ایرانیان، به معنای انسان‌هایی که در منطقه بین‌النهرین زندگی می‌کردند، منسوب می‌شود.
سیر تاریخی این روز جشنی از یک اسطوره آغاز می‌شود.

داستان الهه اینانا

فداکاری تموزی و فلسفه عید نوروز

تموزی (دموزی)، همسر اینانا بود.
او تصمیم گرفت برای نجات انسان‌ها فدا کاری کند.
تموزی خود را به جای گروگان به ارشکیگال تسلیم کرد.
از آن‌جایی که تموزی ایزد نباتات بود، عدم حضور او هم مساوی با مرگ زمین می‌شد.
پس ارشکیگال کمی دلرحمی به خرج می‌دهد و دموزی را فقط شش ماه در سال در جهان زیرین حبس می‌کند.

فلسفه عید نوروز بر اساس داستان اینانا

قطامیان ایرانی همواره عید نوروز را به عنوان آغاز سال از زمان‌های گذشته جشن می‌گرفتند.
این عید نوروز که در تاریخ مشخصی به مقدار شش ماه محدود می‌شد، با همه شور و نشاط در استقبال تموز می‌رفتند.
ماه‌های ابتدایی این سال نیز با رونق و شادابی در همه جای زمین پراکنده شده بود.
با گذشت شش ماه، تدریجی و در خلال مرگ زمین و رویش روزافزون سیاهی، همه چیز تباهی می‌پذیرد.
درختان خزانه زمین را محکما در بر می‌گیرند و گیاهان به خواب زمستانی فرو می‌روند.
تلاش بیهوده برای انتظار رویش تموزی بر روی زمین در این مدت، نشانه‌ای نیست بلکه گوشه‌ای از تیرگی است.

فلسفه چهارشنبه سوری بر اساس داستان اینانا

چهارشنبه سوری به ما حقایقی درباره عید نوروز می‌آموزد.
در تاریخچه عید نوروز در ایران، چهارشنبه سوری غروب آخرین سه‌شنبهٔ سال شمرده می‌شود.
در این شب، مرز بین دنیای مردگان و زمین باز می‌شود، زیرا تموزی قرار است به ما بازگردد.
به همین دلیل، در این شب از آتش روشن کردن و قاشق زدن استفاده می‌شود.
این رسوم، اگرچه امروزه به صورت یک سنت محسوب می‌شوند، اما در فلسفهٔ عید نوروز عملی برای دور کردن ارواح شرور و به سرورانیدن ارواح صالح به‌شمار می‌روند.

تاریخچه عید نوروز

منشا و پیدایش نوروز

توصیفات درباره عید نوروز و بنیان‌گذار آن در برخی از متون کهن مانند شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری آمده است.
جمشید در این متون به عنوان بنیان‌گذار جشن نوروز شناخته می‌شود.
شاهنامه از آن خبر می‌دهد که جمشید در حالی که از آذربایجان عبور می‌کرد، بر تخت شاهی نشسته بود.
با تابیدن اشعه خورشید بر تاج زرین وی، جهان به روشنایی درخشان فرا گرفت و مردم با شادی و خوشحالی تحت تأثیر این رویداد قرار گرفتند.
این روز را جمشید نوروز یا روز نو نامیده و همواره در هر سال، این جشن را جشن می‌گرفت و مردم در سرتاسر ایران به آن از طریق جشن و خوشحالی پاسخ می‌دادند.

تاریخچه نوروز به زبان ساده:نوروز به عنوان یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایرانی و ایران‌زمینی، از دیرباز بعنوان جشنی از مهم‌ترین جشن‌های مردم ایران شناخته شده است.
در قدیم‌ها، در این روزها از جوانان این سرزمین برای مقابله با بارنامه‌ها و خصومانی‌ها روی تخت درآمد و مبارزه کردند و در صورت پیروزی، مردم فاتح را به سرکشی ملکی قرار می‌دادند و تا نوبت بعدی با او به حکمرانی ادامه می‌دادند.

نوروز پیش از اسلام

براساس بررسی‌ها، سنگ نوشته‌های باقیمانده از دوره هخامنشیان حاکی از سابقه‌ی قدمت عید نوروز در ایران است و نشان می‌دهد که مردم این دوره، عید نوروز را به عنوان یک جشن جشن می‌گرفتند.
برخی تاریخ شناسان آمده‌اند که در سال 538 پیش از میلاد، کورش کبیر به‌صورت رسمی نوروز را تشخیص داده است.
او در این روز به سربازان پیشکسوتی داده، مجرمان را عفو و بخشش کرده و دستور تمیزکاری خانه‌ها و اماکن عمومی ارائه داده بود.
برخی پژوهشگران مانند هرتسفلد و کرتفر ادعا کرده‌اند که در این دوره، مردم جشن نوروز را در تخت جمشید برگزار می‌کرده اند.

در دوران ساسانی، نوروز به عنوان جشنی مهم از تاریخ 21 اسفند تا 19 فروردین جشن گرفته می‌شد.
طبق پژوهش‌ها، در این مدت، مردم به فعالیت‌های متنوعی به منظور رقص و پایکوبی در جشن نوروز مشغول بودند.
در حقیقت، دوره ساسانیان شامل 25 روز قبل از آغاز بهار می‌بود و در این زمان، مردم بذر انواع حبوبات را می‌کاشتند.
با توجه به اینکه رشد موفقیت‌آمیز این حبوبات نماد خیر و برکت و سرسبزی در آن سال بود، این فعالیت برای آنان بسیار اهمیت داشت.

در دوران سلسله‌های اشکانی و ساسانی، جشن نوروز به دو بخش نوروز کوچک و نوروز بزرگ تقسیم می‌شد.
در نوروز کوچک یا همان نوروز عام که مدت آن پنج روز بود، پادشاه با صمیمیت جمعیت را به اختیار خویش می‌پذیرفت.
در این مجالس، مشکلات مردم شنیده می‌شد و به راهکارهای مناسبی جهت حل آنها می‌پرداخت.
پس از رفع کامل مشکلات واقعیت زندگی مردم، روز ششم نوروز بزرگ یا همان نوروز خاص آغاز می‌گشت.
در این روز، نزدیکان پادشاه نیز به اجازهٔ خویش حضور پیدا می‌کردند و جشن و شادی‌های نوروزی به طرز پرشوری آغاز می‌شد.

توجه داشته باشید که در زمان دوران هرمز از نور برخاستن همواره نمادی از روشنایی و پاکی بوده است.
مردم، در شب نوروز، آتش را روشن میکردند تا از نور و روشنایی برخوردار شوند.
همچنین در آغاز سال نو به همدیگر سکه می‌دادند و این رسم به عنوان عیدی دادن در میان مردمان جا افتاده است.
عید نوروز با استفاده از این رسوم و آداب مختلف شکل گرفته است.
با این حال، هنوز هم ما به طور دقیق نمی‌توانیم حقیقت اصلی و زمینه این عید را درک کنیم.

نوروز پس از اسلام

پس از ورود اسلام به ایران، بسیاری از جشن‌های محلی که به دلیل بی‌توجهی حکام به فراموشی سپرده شده بودند، به تدریج به یادگاری‌های گذشته تبدیل شدند، با این حال، عید نوروز توانست جایگاه خود را به عنوان یکی از مهمترین جشن‌های مردمی در ایران حفظ کند.
بنابراین، می‌توان گفت تاریخچه عید نوروز با فرهنگ و آیین ایران ارتباط عمیقی دارد، به گونه‌ای که می‌توان آن را به عنوان نماد و شاخص فرهنگی و آیینی ایران در نظر گرفت.

در زمانی که عرب‌ها به ایران حمله کرده و تا قبل از دوره عباسیان، پادشاهان تلاش می‌کردند با ممنوع کردن جشن‌ها و تحمیل مالیات سنگین بر برگزاری آن‌ها، این جشن باستانی را کمتر محبوس کنند، اما در این تلاش خود موفق نشدند.

در دوره سلجوقیان و به دستور جلال‌الدین ملک شاه سلجوقی، تعدادی از ستاره شناسان از جمله خیام گرد هم آمدند تا تقویم ایرانی را بهبود بخشند.
آن‌ها اول فروردین را آغاز سال نو ثبت کردند.
این گاه‌شمار از آن پس تقویم جلالی نامیده می‌شود.
هرچند که قدمت عید نوروز در ایران بیش از این‌ ها است.
اما در دوره صفویان هنر دوست نیز جشن نوروز به خوبی و با پررنگی هرچه تمام‌تر برگزار می‌شد.
شاه عباس صفوی مراسم سال نو را در نقش جهان اصفهان برگزار می‌کرد.
به دلیل زنده کردن دوباره نوروز در این دوره، آداب و رسوم عید نوروز در ایران باستان با تغییراتی نیز روبرو شد.
این امر بخاطر ادغام اسلام و ایران باستان بود.