بررسی حقوقی و قانونی عقد آریایی

نظام اساسی برای شکل‌گیری خانواده در همه جوامع بشری وجود دارد که به عقد ازدواج معروف است.
البته، این عقد متفاوت است و بسته به مذهب، سنت‌ها و فرهنگ هر کشور، متن خطبه و روش انجام آن تغییر می‌کند.
در کشور ما نیز، با توجه به رسمی بودن دین اسلام، عقد ازدواج با استفاده از الفاظی که در این دین قابل قبول هستند، انجام می‌شود.

در سال‌های اخیر، مفهومی جدید به نام "بند آریایی" در کشور ما مورد توجه قرار گرفته است.
این مفهوم یک نحوه جدید در انجام عقد نکاح است که در آن، متن خطبه و رسمیات عقد متفاوت با عقد اسلامی سنتی استفاده می‌شود.
با توجه به اهمیت و تأثیر قابل توجه عقد نکاح، به ویژه در قضاوت بر سر فرزندان ناشی از این عقد، لازم است متن خطبه این نوع عقد و جایگاه حقوقی و قانونی آن مورد بررسی قرار گیرد.

باتوجه به این دلیل، در این مقاله، بعد از پاسخ به سوال "عقد آریایی چیست؟"، به بررسی واقعیت موردنظر در خطبه و تأثیر عقد در حفظ حریم شخصی زن و مرد می‌پردازیم و در پایان، حقوق و قوانین عقد آریایی را در نظام حقوقی کشور موردبررسی قرار می‌دهیم.

عقد آریایی چیست

در سال‌های اخیر، علاوه بر ازدواج رسمی که با صیغه عربی آن عقد نامیده می‌شود، نوعی جدید از ازدواج با نام عقد آریایی نیز شیوع یافته است که همراه با متن خطبه‌ای خاص بوده است.
این نوع از عقد، همانند نکاح معاطاتی، مسائل حقوقی خاص خود را در بر دارد.
در این مقاله، به توضیح عقد آریایی پرداخته و سپس اعتبار متن خطبه این عقد را بررسی می‌کنیم و در انتها به بررسی جنبه‌های حقوقی و قانونی آن می‌پردازیم.
متن قبلی می‌تواند به صورت زیر نوشته شود:در سال‌های اخیر، در کنار عقد ازدواج رسمی که صیغه آن، به صورت عربی خوانده شده، نوع جدیدی از ازدواج، با نام عقد آریایی نیز رواج پیدا کرده که دارای متن خطبه مخصوص به خود می‌باشد.
از آنجا که این نوع از عقد، همچون نکاح معاطاتی، مسائل حقوقی خاص خود را به همراه داشته، در این بخش پاسخی به سوال عقد آریایی چیست ارائه خواهیم داد و سپس در ادامه، اعتبار متن خطبه این عقد را مورد بررسی قرار خواهیم داد و در پایان نیز به بررسی جنبه‌های حقوقی و قانونی عقد آریایی می‌پردازیم.

در پاسخ به این پرسش که چه مفهومی را به عقد آریایی نسبت می‌دهیم، باید بیان کنیم که عقد آریایی یک نوع از عقد ازدواج است که در ایران به تازگی شیوع یافته است.
در این نوع عقد معمولاً پس از صحبت کردن صیغه نکاح به زبان فارسی و تأیید آن توسط بازیگر نقش دار و داماد، متن خطبه نیز با رعایت مراسم تکرار می‌شود.
عادتاً زن و مرد برای تأیید این عقد نیز از عبارت "پذیرفته شد" یا "قبول می‌کنم" استفاده می‌کنند.

اما بر اساس تحقیقات صورت گرفته، عقد آریایی در واقع به عنوان یک مفهوم از فرهنگ ایران باستان استفاده نمی‌کند و به جای آن، یک نوع عقد جدید و متفاوت است که بر اساس ابتکارات و تلاش‌های انسان در دنیای امروز به وجود آمده است.
به همین دلیل، علاوه بر عدم شرعیت آن، اعتبار ملی این عقد نیز به شدت مورد تردید قرار می‌گیرد.

در عقد آیین آریایی، ابتدا هنگامی که خطبه‌ای درباره وفاداری به همسر و نقش پدری هوشمند برای فرزندان تلفظ می‌شود، شوهر مقدماتی را با یادکرد سوگند وفاداری ایراد می‌دهد.
سپس زن نیز از خود گذشته و سوگندی را درباره وفاداری می‌خورد.
در انتها، عاقد اشعاری را ترتیب می‌دهد و با این محتوا می‌خواند: "با نام بی‌نام یزدان، تو را از میان همهٔ نیکوان انتخاب کرده‌ام، با این کلام بر لب ایستاده‌ام که تو را وفادار خواهم ماند.
و با نام بی‌نام یزدان، دل به مهر تو داده‌ام و به همین الان در میان جمع‌ها این کلام را تکرار می‌کنم، وفادار تو خواهم ماند.
" سپس زن و شوهر بعد از عاقد، این اشعار را تکرار می‌کنند.

در قسمت بعد، دربارهٔ "تحلیل اعتبار متن خطبهٔ عقد آریایی در احکام ازدواج" وارد جزئیات بیشتری خواهیم شد و بررسی خواهیم کرد که آیا خطبهٔ عقد آریایی موجب محرمیت می شود یا خیر.
همچنین تحلیل‌های حقوقی و قانونی مربوط به عقد آریایی را نیز ارائه خواهیم کرد.

تحلیل اعتبار متن خطبه عقد آریایی در احکام ازدواج

برای درک بهتر جایگاه حقوقی و قانونی عقد آریایی و بررسی تأثیر آن بر محرمیت، لازم است به تحلیل متن خطبه عقد آریایی بپردازیم.
تحلیل اعتبار متن خطبه عقد آریایی در احکام ازدواج امری اساسی است که بدون آن، امکان بحث در مورد بررسی حقوقی و قانونی عقد آریایی وجود ندارد.
در این متن، با استفاده از تگهای HTML مانند و ، به تفصیل به تحلیل متن خطبه عقد آریایی و تأثیر آن بر ازدواج خواهیم پرداخت.

"برای تحلیل تاثیر متن خطبه عقد آریایی در احکام ازدواج، لازم است به قوانین مدنی و احکام شرعی مربوط به عقد نکاح یا همان ازدواج مراجعه کنیم.
طبق ماده 1062 قانون مدنی، درباره اثر متن خطبه عقد نکاح بر جایگاه حقوقی و قانونی این عقد، بیان شده است: 'نکاح به ایجاب و قبول و با استفاده از الفاظی که صراحتًا به قصد ازدواج اشاره کند، صورت می‌گیرد.
'"

از اینرو، همانطور که ملاحظه می‌شود، در قانون مدنی، درباره "اعتبار متن خطبه عقد نکاح"، سخت‌گیری نمی‌شود و در صورتی که الفاظ مورد استفاده، صراحتاً به قصد ازدواج اشاره داشته باشد، "عقد نکاح" صورت می‌گیرد.
در نتیجه، در قانون مدنی، نکاح به عنوان یک "عقد رضایی" در نظر گرفته می‌شود و در مقابل طلاق که یک فرآیند حقوقی فرمالیته دارد، "عقد تشریفاتی" محسوب نمی‌گردد.

با این حال، حائز اهمیت است که نکاح یک عقد با شرعیت است و در صورت ناسازگاری، به دلیل ارتباط و رابطه جنسی بین زن و مرد، دستآوردهایی که بعضاً غیرقابل تعویض است بر آینده آنها تأثیر خواهد گذاشت.
از اینرو، برای تفسیر این ماده، نیاز است به فقه و شرع اسلام مراجعه کنیم.

در حقوق اسلامی, نظر مورد توافق درباره اعتبار خطبه عقد نکاح بین مشاهیر حقوق دینی متفاوت است.
برخی از این علما، در تعریف شرایط ایجاب و قبول در عقد نکاح، لازم است از عبارات عربی برای اعمال قانون ازدواج استفاده کرد.
آنها باور دارند که برای انعقاد عقد نکاح, زن باید به صورت قطعی بگوید: "زوجتک نفسی علی الصداق المعلوم" به معنای "من خودم را در مقابل مهریه تعیین شده به عروسی تو می‌دهم".
سپس مرد بلافاصله بعد از آن باید عبارت "قبلت التزویج" به معنای "من ازدواج را قبول می‌کنم" را بگوید.
اما بسیاری از علمای دیگر این موضوع را به سختی می‌پذیرند.
آنها معتقدند که این عبارات عربی برای قوانین ازدواج لازم نیست و اعتقاد دارند که می‌توان با استفاده از عبارات فارسی معادل، نیت ازدواج را اعلام کرد.

اما، برخی دیگر معتقدند که خواندن متن خطبه عقد به زبان عربی الزامی نیست و اینکه این عبارت با زبانی مانند فارسی بین زوجین اعلام شود، کافی است تا عقد نکاح به درستی انجام شده و اثرات شرعی آن نیز به راه می‌افتد.
با این حال، برخی از فقها نیز توصیه کرده‌اند که صیغه به زبان عربی خوانده شود.

بله، معنای خطبه عقد آریایی چیست؟ در عقد آریایی، در ابتدا، همسر آینده می‌پرسد: "آیا به طراوت بهاران سوگند می‌دهی که همواره آنچه را که بر خویشتن خوشایند می‌داری، برای همسرت نیز خوشایند باشد و آنچه را که بر خود نمی‌پسندی، برای او نیز نپسندی؟ آیا وفادار و در داد و ستد با همسرت باشی و برای فرزندانت پدری خردمند و مرشد باشی؟".
سپس شوهر به همسر خود سوگند می‌دهد که وفادار باشد.

سپس، به زن نیز پرسیده می‌شود که آیا در انجمن از سر سبزی و باروری تابستان سخن می‌گویید؟ آیا به همسر مهربان و همدل خود تعهد می‌کنید که همواره احترام و غرور او را محفوظ نگه دارید؟ آیا آماده‌اید همدست و همراه همسر خود باشید و نیازهای او را به عنوان نیازهای خودتان در نظر بگیرید، بدون تاب‌وتب‌ها و بی‌طلبی به خوبی و هماهنگی؟

بنابراین، به طور آشکار، از نظر شرع و فقه، متن خطبه عقد نکاح باید حداقل شامل دو عبارت باشد که زن بگوید "خودم را به عقد تو درآوردم" و مرد بگوید "ازدواج را قبول کردم".
این عبارات به هر زبانی قابل خواندن است.
با توجه به خطبه عقد آریایی که ارائه شده است، متن خطبه عقد آریایی اعتباری ندارد.
در ادامه، جهت تحلیل و بررسی حقوقی و قانونی عقد آریایی، به این سؤال نیز پاسخ خواهیم داد که آیا عقد آریایی به محرمیت منجر می‌شود یا خیر؟

آیا عقد آریایی موجب محرمیت می شود

یکی از مسائلی که برای بررسی حقوقی و قانونی عقد آریایی باید مورد توجه قرار گیرد، محفوظ بودن اطلاعات شخصی ناشی از این نوع قرارداد است.
در اینجا به سوالی که آیا عقد آریایی می‌تواند اطلاعات را محفوظ نگه دارد یا خیر، پاسخی خواهیم داد.

برای پاسخ به این سوال، باید توجه کنیم که اعتبار متن خطبه عقد آریایی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
اگر متن خطبه این عقد، دارای ارزش حقوقی و قانونی، و همچنین شرعی باشد، عقد آریایی نیز باعث محرمیت می‌شود و در نتیجه مشکلی در این زمینه وجود نخواهد داشت.

اما، با مشاهده متن خطبه عقد آریایی، می‌توان متوجه شد که در آن، علاوه بر اینکه به صورت عربی نوشته نشده است، کلمات عقد و نکاح در اسلام را به خوبی بیان نمی‌کند.
زیرا در اسلام، برای برقراری ازدواج، زن باید بگوید: "من خودم را به نکاح شما می‌دهم" و مرد نیز باید جواب دهد: "پذیرفتم که ازدواج کنم".
بنابراین، این خطبه به تنهایی قدرت محرمیت را ندارد.

با وجود اینکه متن خطبه عقد به زبان آریایی واژه‌ها و معانی مورد نیاز را شامل نمی‌شود و با عدم اعتبار متن خطبه عقد، همچنین عدم اعتبار آن، این موضوع مطرح می‌شود که آیا عقد به زبان آریایی باعث بروز محرمیت می‌شود یا خیر، می‌توان گفت که این عقد هیچگونه محرمیتی را بین زن و مرد ایجاد نمی‌کند.

بررسی حقوقی و قانونی عقد آریایی

پس از دادن پاسخ به این پرسش که "عقد آریایی چیست؟"، می‌خواهیم در این قسمت به بررسی اعتبار متن خطبه این عقد، همچنین پاسخ دادن به سوال آیا این عقد منجر به محرمیت می‌شود می‌پردازیم.
همچنین، قصد داریم به بررسی حقوقی و قانونی عقد آریایی بپردازیم.

تحلیل حقوقی و قانونی از جهت عقد آریایی بایستی در نظر گرفته شود که ماده 1062 قانون مدنی، هیچ حاکمیتی بر عبری بودن کلمات ایجاب و قبول نکاح ندارد و حتی به تعیین کلمه‌ای به عنوان ایجاب و قبول این عقد اشاره نمی‌کند.
با این حال، با توجه به اینکه شاخص اصلی حقوق و به ویژه قانون مدنی در کشور ما، شرع اسلام و فقه است، لازم است برای بررسی روش انعقاد عقد ازدواج، به این منابع مراجعه شود.

با توجه به بررسی فقهی مشخص می شود که عربی بودن کلمات الزامی و قبول عقد ازدواج را مشخص می کند، اگرچه در این خصوص نظرات فقها متفاوت است، اما اکثریت آنها به این باورند که برای اعتبار خطبه عقد، حداقل باید عبارتی که زن و مرد در آن استفاده می کنند، دارای این مفهوم باشد که ابتدا زن بگوید: "خودم را به عقد ازدواج با تو متصل کردم" و سپس مرد بگوید: "عقد ازدواج را پذیرفتم".

بنابراین، به سؤالی که درباره "جایگاه حقوقی و قانونی عقد آریایی" مطرح شده است، باید گفت که این نوع عقد، شامل "عقد آریایی" و "ازدواج سفید"، در سازمان قانون اسلام و قانون مدنی جایگاهی ندارد و نمی‌تواند زن و مرد را وارد رابطه زوجیتی کند.
بنابراین، اگر این نوع عقد بدون عقد شرعی انجام شود، تبعاتی مانند اعتبار حقوقی نکاح در این ازدواج بوجود نخواهد آمد.
به طور مثال، فرزندانی که از این نوع ازدواج به دنیا می‌آیند، حقوقی به عنوان فرزندان شرعی نخواهند داشت (em tag).