برای شکایت حقوقی به کجا مراجعه کنم

در ابتدا از قبل از گفتن آنکه اشخاص برای قراردادن شکایت حقوقی باید به کجا مراجعه کنند، بهتر است توضیحی در مورد عبارت "شکایت حقوقی" داده شود. در واقع دعاوی که اشخاص می‌توانند علیه دیگران مطرح کنند به دو نوع دعاوی حقوقی و دعاوی کیفری تقسیم می‌شود. بنابراین، موضوع شکایت حقوقی بخشی از این دعاوی حقوقی است که مردم می‌توانند برای حفظ حقوق و مطالبات خود اقدام کنند. در این حالت، افراد به مرجع مربوطه مثل دادگاه‌ها و نهادهای قضایی مراجعه کنند تا حقوقشان را مطالبه کنند.

«با این توصیف که دعاوی کیفری عبارتند از دعاوی‌ای که یک فرد به ارتکاب یک جرم مانند توهین، قتل، سرقت و ... متهم می‌شود و طرف مقابل با ارائه شکایت‌نامه به مراجع کیفری علیه او شکایت می‌کند و در پی این شکایت، دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی دارد. اگر جرم ثابت شود، متهم را براساس مجازات‌هایی که در قوانین مجازات اسلامی تعیین شده‌اند، محکوم می‌کند.»

دعاوی حقوقی به دعاوی اشاره دارند که به نقض حقوق افراد دیگر (نه لزوماً ارتکاب جرم) می‌پردازند و در دادگاه‌های حقوقی (نه دادگاه‌های کیفری) مطرح می‌شوند. در این نوع دعاوی، خواهان پس از ارائه دادخواست خود به دادگاه، دادگاه مربوطه رسیدگی می‌کند و ممکن است خواهان را به انجام تعهداتی که در قبال طرف مقابل دارد ملزم نماید. به عنوان مثال، دادگاه ممکن است حکمی صادر کند که شوهر مهریه را به همسر خود پرداخت کند.

بنابراین همانطور که ملاحظه می شود، قبل از اینکه بگوییم "برای شکایت حقوقی باید به کجا مراجعه کنیم"، باید تفکیک کرد که موضوع دعوا یک موضوع حقوقی است و یا عنوان جرم داشته و به تبع، موضوعی کیفری است. مرجع رسیدگی به دعاوی حقوقی و کیفری با هم تفاوت دارند و یکسان نیستند.

دعاوی حقوقی اغلب در دادگاه‌های حقوقی مورد بررسی قرار می‌گیرند. هرچند، شوراهای حل اختلاف نیز به‌طور قانونی صلاحیت بررسی تعدادی از دعاوی را دارند و تقریباً در صورتی که طرفین تمایل داشته باشند، دادگاه ها می‌توانند آن‌ها را به شوراهای حل اختلاف ارجاع دهند تا با همکاری طرفین، تعارضات حل و صلح و سازش ایجاد شود.

در عوض، در محاکم کیفری و دادگاه‌های کیفری، دعاوی کیفری مورد بررسی قرار می‌گیرند. به این صورت که هنگامی که از یک فرد شکایتی دریافت می‌شود، مراجع قضایی تحقیقات اولیه را درباره جرم مرتکب شده انجام می‌دهند و با تحقیق از مراجع دیگر نظیر پلیس، پرونده را تکمیل می‌کنند. در صورت تشخیص اینکه جرم ارتکاب شده و مجازات‌پذیر است، پرونده به دادگاه کیفری ارسال می‌شود. در ادامه، مراحل و روش بررسی شکایت توضیح داده خواهد شد.

مراحل شکایت حقوقی

تاکیدات قانونی و محاکم قانونی و محاکم کیفری، توجه به ادعاهای قضایی، وقوع دعاوی، مراحل رسیدگی به دعاوی قانونی و کیفری ، تحت صلاحیت مراکز قضایی قرار دارند. ما هدف داریم که به این سوال پاسخ دهیم که مراحل شکایت حقوقی و کیفری چیست؟ و زمانی که فرد قصد دارد خواسته قانونی یا ادعا را مطرح کند، چه مراحلی را باید دنبال کند؟

به طور کلی، برای ارائه شکایت حقوقی در حال حاضر نیازی به مراجعه حضوری به دادگاه و دادسرای مربوطه وجود ندارد. قوه قضاییه یک سامانه الکترونیکی با نام سامانه ثنا را طراحی کرده است. با استفاده از این سامانه، می توانید درخواست‌های حقوقی و شکایت‌های کیفری خود را ثبت و تمام اطلاعات مربوط به پرونده خود را از جمله ابلاغیه‌ها و اخطاریه‌های دادگاه را از طریق سامانه دریافت کنید. استفاده از این سامانه به شما این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به حضور حضوری، امور حقوقی خود را به صورت آنلاین انجام دهید.

برای این منظور، هر فردی که می خواهد شکایتی ارائه دهد، می تواند در مرحله ابتدا به جای رفتن به دادسرا، در سامانه ثنا ثبت نام کند. این ثبت نام به صورت کاملاً الکترونیکی و بدون نیاز به حضور فیزیکی در مکان خاصی توسط خود متقاضی انجام می شود. در این سامانه می توانید از برچسب شکایت و مرحله اول استفاده کنید تا اهمیت و وضوح بیشتری به متن خود ببخشید.

در مرحله دوم از برنامه‌ریزی شکایت حقوقی، شما باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و درخواست حقوقی یا شکایت کیفری خود را مطرح کنید تا در سامانه‌ی ثبت شکایات به ثبت برسد. البته، شما می‌توانید همچنین مراحل شکایت در کلانتری را دنبال کنید. در این مرحله، ممکن است شما به یک وکیل نیاز داشته باشید که او مدارک لازم را تهیه و تکمیل می‌کند؛ در غیر این صورت، شما باید مدارک مورد نیاز را تهیه و ارائه کنید تا با توجه به آن‌ها، دادخواست یا شکایت تکمیل گردد.

بنابراین، همانطوری که ملاحظه می‌شود، برای طرح شکایت کیفری به کلانتری مراجعه کردن کافی نیست. در این نوع موارد، کلانتری به شاکی توصیه می‌کند که به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و شکواییه را تنظیم کند، تا در دادسرا مورد بررسی قرار گیرد. همچنین، دادسرا اگر لازم ببیند، برای انجام تحقیقات از کلانتری استعلام می‌کند.

حضور نمایندگان حقوقی در فرآیند شکایات قانونی بسیار حائز اهمیت است. نمایندگان حقوقی می‌توانند شواهد قابل ملاحظه‌ای مانند ضرب و جرح را مشاهده کنند و امکان دارد که اقدامات جرمی را تشخیص دهند. با این حال، نمایندگان حقوقی در کلیت خود صلاحیت بررسی و رسیدگی به شکایات حقوقی و جنایی را ندارند.

در مرحله بعد، درخواست یا شکایت به مرجع صلاحیت دار اعم از حقوقی و کیفری ارسال می‌شود و پس از تعیین وقت رسیدگی، طرفین امکان ارائه اسناد و مدارک خود را دارند. آنها می‌توانند درباره شکایت یا ادعاهای خود به دادگاه توضیح دهند و در نهایت، حکم مقتضی صادر می‌شود.

نحوه رسیدگی به شکایت حقوقی

همانطور که گفته شد، برای شکایت حقوقی می‌توانید به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و دادخواست یا شکواییه را به ثبت برسانید و نحوه اطلاع از شکایت نیز از طریق خود سامانه قابل دسترسی است. اما سؤال این است که نحوه رسیدگی به شکایت حقوقی چگونه است و دادگاه‌های حقوقی، دادسراها و دادگاه‌های کیفری به دعاوی حقوقی و یا دعاوی کیفری برخورد می‌کنند؟

ابتدا باید بگوییم که در "دادسرا" جرایم به صورت مقدماتی مورد بررسی قرار می‌گیرند و "دادسرا" موظف به کشف جرم و انجام تحقیقات مقدماتی است. در طول بررسی، "دادسرا" می‌تواند از "کلانتری" یا پلیس استعلام بگیرد و اگر "شاکی" قبلاً گزارشی درباره جرم قابل تشخیصی به "پلیس 110" داده باشد، آن گزارش را اطلاعاتی کند و ممکن است "شاکی" را به "کلانتری" مراجعه دهد تا رسیدگی جرمی انجام شود.

البته در این رابطه وجود انواع مختلفی از "دادسراها" وجود دارد که برخی از آن‌ها صرفاً به جرائم خاصی می‌پردازند. به عنوان مثال، دادسرای "ارشاد"، دادسرای "اطفال و نوجوانان" و دادسرای "روحانیت" و...

در صورتی که نظر "سازمان" درباره وقوع یک جرم بیان شود، با رعایت قوانین و مقررات مربوط به روند قضایی کیفری، پرونده به "دادگاه کیفری" منتقل می‌شود تا به صورت رسمی و با صدور "حکم کیفری"، رسیدگی به پرونده صورت پذیرد. در غیر این صورت، به عبارت دیگر، اگر اقدام جرمی صورت نگیرد یا اگر دلایل کافی برای اثبات تهمت در برابر "متهم" یا "مظنون" وجود نداشته باشد، تصمیم به قرار دادن منع تعقیب صادر می‌شود.

"رویکردی کلی برای پیگیری ادعاها یا شکایت‌های حقوقی وجود دارد. در ابتدا، تمام ادعاها و موارد حقوقی و همچنین ادعاهای مربوط به جرایمی که می‌توان قابل بخشش بدان نگریست و جنبه‌های شخصی جرایمی که قابل بخشش نیستند، به شورای حل اختلاف ارجاع می‌شوند. این شورا باید برای دستیابی به توافق بین طرفین تلاش کند و در صورت توافق، گزارشی درست کند و پرونده به پایان برساند. اما اگر توافق اتفاق نیفتد، پرونده به دادگاه حقوقی یا دادسرا ارجاع داده می‌شود."

مساله حل اختلاف، توانایی رسیدگی و صدور حکم را دارد، اما شورای حل اختلاف همچنین قدرتی برای این کار دارد. اگر شکایت یا دعاوی حقوقی به دادگاه‌های حقوقی ارجاع شوند، دادگاه حقوقی مجلسی را برگزار کرده و با رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی به داوری و رسیدگی به ادعا می‌پردازد. هر خواهان و خوانده می‌توانند با ارائه اسناد و مدارک مورد نیاز، ادعای خود را در دادگاه ثابت کنند.