افراد همواره به دنبال راه حل‌هایی برای حفظ ارزش پول خود و بهره‌برداری از سود آن هستند. بانک‌ها و موسسات مالی نیز همواره به منظور رفع این نیازها، طرح‌های متنوعی از سرمایه‌گذاری برای متقاضیان خود ارائه می‌دهند. یکی از این طرح‌ها، خرید اوراق سپرده‌های سرمایه‌گذاری است.

اوراق گواهی سپرده با استفاده از نحوه خرید مخصوص، به لحاظ مهمی که دارند، از نرخ سود بالایی برخوردار هستند. این وجهه مهم آن است که سرمایه افراد را در مقابل خطر کاهش ارزش پول حفظ می‌کند. همچنین، در شرایطی که بانک‌ها در قبول ضامن معتبر دچار سختی می‌شوند، می‌تواند به عنوان ضامنی برای دریافت وام از بانک برای افراد عمل کند.

در این مقاله، به دلیل اهمیت بالای آن، مفاهیم و معنای اوراق گواهی سپرده و نرخ سود مربوطه به طور دقیق تبیین خواهند شد. علاوه بر این، مزایا و معایب این اوراق، تفاوت آنها با اوراق مشارکت و همچنین تفاوت سپرده با گواهی سپرده نیز مورد بررسی قرار خواهند گرفت.

اوراق گواهی سپرده چیست؟

در پاسخ به سؤالی که می‌پرسد "اوراق گواهی سپرده چیست"؟ باید توضیح داد که "اوراق گواهی سپرده" در واقع اسناد مالی هستند که موسسات مالی و بانک‌ها، پس از دریافت مجوز از بانک مرکزی، آن‌ها را منتشر می‌کنند تا شرایطی برای سرمایه‌گذاری افراد فراهم کنند. "اوراق گواهی سپرده" به دو نوع بلندمدت و کوتاهمدت ارائه می‌شوند و تاریخ سررسید آن‌ها می‌تواند یک یا چند ماهه، یا یک تا پنج سال از تاریخ انتشار آن‌ها باشد.

سود سپرده به صورت منظم، ماهانه یا هر سه ماه یکبار پرداخت می‌شود. این نوع سند سپرده دارای نرخ سود ثابت است. سند سپرده می‌تواند به صورت بی‌نام یا بانام صادر شود. بیشتر سند سپرده‌ها بی‌نام هستند؛ اما در نوع بانام، قابلیت انتقال ندارند و بنابراین احتمال سرقت و گم شدن آن‌ها وجود ندارد و از نظر امنیت بالایی برخوردارند. اوراق گواهی سپرده می‌توانند قبل از رسیدن به تاریخ سررسید (مهلت پرداخت)، قابل بازخرید باشند.

میان بانک‌هایی که پس از دریافت مجوز از بانک مرکزی، صادرات گواهی سپرده را انجام داده‌اند، می‌توان به بانک‌های ملی، ملت، صادرات، تجارت و مسکن اشاره کرد. قبل از دی ماه 1401 نرخ سود اوراق گواهی سپرده در این بانک‌ها برابر با 18% بود.

مزایا و معایب اوراق گواهی سپرده

"درباره مزایا و نقاط ضعفی که اوراق سپرده دارا هستند، میتوان گوشزد کرد، یکی از مزایای قابل توجه این اوراق، این است که به عنوان یک منبع اعتباری معتبر میتوان آن را استفاده کرد، بسیاری از افراد از دریافت وام به دلیل نداشتن ضامن مورد اعتماد بانک ها منصرف شده اند. اما استفاده از اوراق سپرده میتواند این مشکل را حل کند، زیرا افراد میتوانند با تحویل آن به بانک، روند دریافت وام خود را ساده‌تر و سریعتر کنند."

برای تأیید و قابلیت نقد، حتی بانک‌ها هم اوراق گواهی سپرده را به جای ضمانت‌ها می‌پذیرند. همچنین، زمانی که موسسات غیرقانونی با راهکارهای گوناگون به دنبال جذب سرمایه افراد هستند، اوراق گواهی سپرده می‌توانند به عنوان راه حلی امن برای سرمایه‌گذاری افراد مورد توجه قرار گیرند.

از مزیت‌هایی که با داشتن اوراق گواهی سپرده همراه است، این است که آنها به صورت مخصوص خریداران عرضه می‌شوند و سود ثابت و تضمین شده توسط بانک منتشر کننده این گواهی‌ها به دست می‌آید. این به این دلیل است که در این حالت، نگرانی از از دست دادن سرمایه و تحمل نوسانات بازار وجود ندارد. از جمله معایب اوراق گواهی سپرده می‌توان به سود ثابت آن اشاره کرد که بعضی ممکن است آن را یک نقطه ضعف بدانند. اما باید توجه داشت که این موضوع به میزان توانایی تحمل ریسک افراد بستگی دارد.

محاسبه نرخ سود اوراق گواهی سپرده

در مورد محاسبه نرخ سود گواهی سپرده لازم به ذکر است که قبل از تاریخ ۴ دی ماه ۱۴۰۱، در بانک‌های ملی، ملت، صادرات، تجارت، و مسکن نرخ سود ۱۸٪ و نرخ شکست ۱۰٪ مورد استفاده قرار می گرفت. نرخ شکست به معنای این است که در صورتی که شخص بخواهد، پول خود را قبل از تاریخ سررسید بردارد، به او سودی پرداخت خواهد شد. به عبارت دیگر، او دریافت کنندهٔ درصد کمتری از سود خواهد بود.

در تصمیم جدید بانک مرکزی در ماه دی سال 1401، بانک‌ها به موجب مجوزی مجاز به انتشار اسناد سپرده با مدت معین با نرخ ۲۳ درصد برای سرمایه‌گذاری عمومی شدند. این اسناد دارای مدت یک سال هستند، اما این اجازه برای بانک‌ها صادر شده است تا در کمتر از یک سال هم این اسناد را منتشر کنند. نرخ شکست این گواهی‌ها ۱۰ درصد است و افراد بالای ۱۸ سال مجازند آن را تهیه کنند. این اسناد قابلیت انتقال ندارند و مانند سایر اسناد بانک مرکزی از معافیت مالیاتی برخوردارند.

تفاوت اوراق گواهی سپرده با اوراق مشارکت

اوراق مشارکت، اوراقی هستند که برای تأمین نیازهای مالی پروژه‌های دولتی و خصوصی، صادر می‌شوند. این اوراق، مانند اوراق گواهی سپرده ، دارای شیوه‌ای خاص برای خرید هستند و دوره اعتباری‌ای دارند که به طور معینی صادر می‌شوند. در هر دو نوع اوراق، در زمان مشخصی، سودی مشخص به صاحب آن پرداخت می‌شود. این گواهی‌ها ممکن است به صورت نامبرده یا با نامی صادر شوند. در صورتی که گواهی بانام بیفتد و یا سرقت شود، سپرده و سود آن به فردی غیر از صاحب گواهی تعلق نخواهد گرفت.

سود پرداختی در اوراق مشارکت به صورت علی الحساب می‌باشد، به این معنا که سود این اوراق به حساب دارنده واریز می‌شود و در زمان سررسید، منتشرکننده اوراق مشارکت موظف است، تفاوت سود قطعی و علی الحساب را محاسبه کرده و به حساب دارنده اوراق واریز نماید.

در صورتی که در اوراق گواهی سپرده، سودی ثابت به تاریخ مشخصی واریز می‌شود. تفاوت اصلی در این است که اوراق گواهی سپرده به موجب مجوز بانک مرکزی از طرف بانک‌ها صادر می‌شوند ولی اوراق مشارکت عموماً برای تأمین نیازهای مالی پروژه‌های دولتی به کار می‌روند.

فرق سپرده با گواهی سپرده چیست؟

در زمینه‌های مختلفی درباره سوالات مربوط به "اوراق گواهی سپرده"، "محاسبه نرخ سود"، مزایا و معایب و تفاوت آنها با "اوراق مشارکت" صحبت شد. اکنون به سوالی می‌پردازیم که چه تفاوتی بین "سپرده" و "گواهی سپرده" وجود دارد.

از تفاوت‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که سود سپرده در اوراق گواهی سپرده به طور قابل توجهی بیشتر از سپرده‌های بانکی است. بخصوص با تصویب جدید بانک مرکزی در دی ماه 1401، که نرخ سود اوراق سپرده را به 23 درصد افزایش داده است.

معاملات با گواهی‌های سپرده بانکی و سپرده‌های بانکی با هم تفاوت‌هایی دارند. نرخ سود اوراق گواهی سپرده بالاتر از سپرده‌های بانکی است و به همین دلیل، نرخ شکست آن‌ها نیز بیشتر است. علاوه بر این، گواهی‌های سپرده می‌توانند به صورت بانام یا با نام دارنده معامله شوند و در بازارهای ثانویه قابل خرید و فروش هستند. اما در مقابل، سپرده‌های بانکی باید با نام دارنده حساب افتتاح شده و سپرده‌های بی‌نام در این حوزه وجود ندارند. از دیگر تفاوت‌ها می‌توان به این نکته اشاره کرد که گواهی‌های سپرده در اخذ وام‌ها به عنوان وثیقه قابل استفاده هستند.