انواع مرخصی های کارمندان دولت

"بخشیدن مرخصی به کارمندان دولت یک فرآیند فلسفی است که به منظور استراحت و تجدید قوای ذهنی، روحی و بدنی کارمندان صورت می‌گیرد.
این امکان را به آن‌ها می‌دهد که در طول سال که با کار و فعالیت خود مشغول هستند، برخی از امور شخصی و خانوادگی خود را با آسودگی و آرامش ترتیب دهند.
همچنین، مرخصی استعلاجی نیز برای روزهایی که کارمندان بیمار هستند، مقرر شده است تا به منظور جبران خستگی‌های شغلی ناشی از بیماری، بسیار ضروری باشد.
"

در توجه به مقررات قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر قوانین مربوطه، انواع مختلف مرخصی‌ها مشخص شده‌اند که زیر شرایط خاصی قابل استفاده هستند و مدت زمان مشخصی دارند.
استفاده کارمندان دولت از این مرخصی‌ها آثار و تأثیرات مهمی را به همراه دارد.
به منظور بررسی اصلی‌ترین انواع مرخصی‌های کارمندان دولت که در قانون مدیریت خدمات کشوری تعیین شده است، در ادامه مقاله به بحث پرداخته خواهد شد.

مرخصی استحقاقی یا سالیانه

قانونگذار، علاوه بر تعیین شرایط انتقال کارمندان دولت، مقررات مربوط به مرخصی های آنها را نیز پیش‌بینی کرده است.
یکی از انواع رایج و مهم مرخصی های کارمندان دولت، مرخصی استحقاقی یا مرخصی سالیانه است.
طبق ماده ۸۴ قانون مدیریت خدمات کشوری، کارمندان دستگاه‌های اجرایی دولت می‌توانند به مدت سی روز در سال از حق مرخصی خود بهره ببرند و این نوع مرخصی را مرخصی سالانه یا مرخصی استحقاقی می‌نامند.
مدت مرخصی استحقاقی کارمندان، از ابتدای خدمت در دولت و به نسبت مدت زمان خدمت خود تعیین می‌شود.

یک نکته مهم درباره این نوع مرخصی وجود دارد که استفاده از مرخصی استحقاقی به تقاضای کتبی کارمند و با رضایت رئیس مربوطه صورت می‌پذیرد.
اگر رئیس کارمند که در آن اداره مشغول به کار است، موافقتی با تقاضای مرخصی سالیانه یا استحقاقی کارمند بر اساس مزایا و مقتضیات اداری نداشته باشد، می‌توان تعیین کرد که این مرخصی توسط کارمند به تاریخ دیگری موکول شود.
در هر صورت، این مدت نباید بیش از ۶ ماه باشد و اگر کارمند نتواند برای مدت ۶ ماه از این مرخصی استفاده کند، مرخصی مذکور ذخیره خواهد شد.

به طبق ماده قانونی شماره 84 در قانون مدیریت خدمات کشوری، هیچ کارمندی اجازه ندارد به طور اختیاری در سال بیش از ۱۵ روز از مرخصی استحقاقی یا سالانه خود را ذخیره کند.
اگر کارمند از سایر مرخصی‌های سالیانه خود به طور اختیاری استفاده نکند، مدت زمان بیشتر از پانزده روز ذخیره نشده را از دست می‌دهد.
همچنین، کارمند حداکثر چهار ماه را می‌تواند در یک سال از مرخصی استحقاقی و مرخصی ذخیره شده استفاده نماید.

اگر یک کارمند می‌خواهد از مرخصی استفاده کند، باید حداقل یک سال کامل خدمت کرده باشد.
باید توجه داشت که نگه‌داری از سمت شغلی کارمندی که در حال استفاده از مرخصی است، برای دولت الزامی است و در این زمان نمی‌توان سمت شغلی کارمند را به یک شخص دیگر منتقل کرد.

مرخصی بدون حقوق

با توجه به تبصره یک ماده 84 قانون مدیریت خدمات کشوری، کارکنان می‌توانند با درخواست موافقتی از دستگاه ذی‌ربط، تا سه سال بدون حقوق مرخصی بگیرند.
همچنین، در صورتی که دلیل مرخصی، ادامه تحصیلات عالی در رشته مربوط به شغل کارکنان باشد، مدت زمان مجاز برای این مرخصی تا دو سال دیگر قابل افزایش است.
لازم به ذکر است که مرخصی بدون حقوق، از نظر بازنشستگی به عنوان سابقه خدمت محاسبه نخواهد شد.

باید توجه داشت که حفظ موقعیت شغلی کارمند در طول مرخصی بدون حقوق، الزامی نیست.
در صورتی که پس از اتمام مرخصی بدون حقوق، موقعیت شغلی مناسب برای ارجاع کارمند مذکور موجود نباشد، او آماده به خدمت می‌شود.

به طبق تبصره چهارم ماده 49 قانون استخدام کشور، می‌توان از مرخصی بدون حقوق برای ادامه تحصیلات عالی و تخصصی در رشته‌های مود نیاز وزارتخانه یا موسسه مربوط استفاده کرد، با شرط اینکه منجر به دریافت مدرک تحصیلی شود.
این مدت مرخصی، با پرداخت کسور مربوط، در سابقه خدمت رسمی مستخدم محسوب می‌شود و تأثیری در بازنشستگی و وظیفه نیز دارد.

همچنین، زنانی که همسرشان در ماموریت سر میبردند، می‌توانند تا پایان مدت ماموریت حداکثر به مدت ۶ سال از مرخصی بدون حقوق استفاده کنند.
همچنین طبق ماده ۲۱ قانون مدیریت خدمات کشوری، برای کارمندان رسمی و ثابت دستگاه‌های اجرایی که بخشی از وظایف آنها به بخش غیردولتی واگذار شده است، اعطای مرخصی بدون حقوق به مدت سه تا پنج سال به عنوان یکی از روش‌های قابل اعمال مدنظر قرار دارد.

مرخصی استعلاجی

سطحی سوم از تعدادی از انواع مرخصی‌های کارمندان، که در قوانین و مقررات مجازی قرار گرفته‌اند، مرخصی استعلاجی است.
این نوع مرخصی در هنگام بروز بیماری برای کارمندان مورد توجه قرار می‌گیرد و با توجه به ضرورت استراحت در دوران بیماری‌ها، اهمیت فراوانی دارد.
این مرخصی می‌تواند به مدت چهار ماه با تأیید پزشک معتمد مورد استفاده قرار گیرد.
این نوع مرخصی در تبصره 2 ماده 84 قانون مدیریت خدمات کشوری به صورت زیر بیان شده است:

سومین دسته از تعدادی از انواع مرخصی‌های کارمندان که در قانون مورد پیش‌بینی قرار گرفته است، مرخصی استعلاجیاست که در مواقع بیمار شدن کارمند، مد نظر قرار می‌گیرد و به لحاظ ضرورتی که استراحت کارمندان در دوران بیماری‌های احتمالی دارد، اهمیتی فراوان یافته است که با تأیید پزشک معتمد به مدت 4 ماه قابل استفاده خواهد بود.
این نوع مرخصی در تبصره 2 ماده 84 قانون مدیریت خدمات کشوری به این صورت مورد پیش‌بینی قرار گرفته است: