انواع بیع

برگزاری مزایده از جمله قراردادهای معین و مهمی است که توسط قانون گذار تعریف و تنظیم شده است.
این قرارداد، طی آن حقوق و امتیازات متعددی از جمله انتقال مالکیت و تشکیل حقوق قانونی را به وجود می آورد.
قانونگذار در تعریف مزایده بیان می کند: "مزایده یکی از شیوه های حراجی است که در آن کالاها یا خدماتی عینی، مقابل پول یا مقابل مالی دیگری به فروش می رسد.
" بر اساس این تعریف، مزایده قراردادی است که در آن کالاها یا خدماتی عینی در مقابل پول یا مالی دیگر به فروش می رسند که به کالا مبادله و به پول معادل مقدار کالا ثمن گفته می شود.

قانون‌گذار، در این قرارداد با توجه به جنبه‌های مختلفی نظیر نحوه پرداخت و مبیع، همچنین روش اعلام قیمت، بر انواع مختلفی از قراردادهای مشخص تقسیم‌بندی کرده است.
هر یک از این اقسام بیع قواعد متفاوتی دارند و هرکدام اثرات و تبعات حقوقی منحصربه‌خود را به همراه می‌آورند.
بنابراین، آشنایی با انواع بیع و قواعد هر یک از اقسام آن ضروری است.

در اینجا قصد داریم درباره "مفهوم و انواع بیع" در این مقاله صحبت کنیم.
برای ارایه دقیق ترین توضیحات، انواع بیع را از چند جهت مختلف بررسی می‌کنیم، به عنوان مثال نحوه پرداخت ثمن و مبیع، اعلام مبیع و غیره.
همچنین در ادامه قوانین مربوط به بیع‌های سلف یا سلم و بیع‌های شرطی را در قانون مدنی توضیح می‌دهیم.
برای آشنایی بیشتر با این موضوع، با ما همراه باشید و مقاله را ادامه دهید.

انواع بیع چیست

قانونگذار در قانون مدنی، عقود را به دو دسته عقود معین و عقود نامعین تقسیم می‌کند.
عقود معین، عقودی هستند که دارای یک نام خاص هستند و برای انعقاد آن‌ها باید به علاوه شرایط صحت معامله‌ها، شرایط اختصاصی آن‌ها نیز موجود باشد.

یکی از قراردادهای معین رایج و پرکاربرد، قرارداد بیع است که توسط اکثر افراد استفاده می‌شود.
این قرارداد به این معناست که یک کالا یا مال منقول یا غیر منقول، به قیمتی مشخص و معلوم به فروش رسیده و به مالکیت خریدار منتقل می‌شود.
طرفین قرارداد بیع شامل فروشنده و خریدار هستند، که به طور حقوقی به عنوان بایع و مشتری شناخته می‌شوند.
همچنین کالا مورد فروش و پول یا مالی که جهت خریداری کالا پرداخت می‌شود، به ترتیب به عنوان مبیع و ثمن شناخته می‌شوند.
این عناصر اصلی قرارداد بیع هستند.

"توجه داشته باشید که در قوانین مدنی، قانونگذار انواع مختلف بیع را براساس شرع تعریف کرده است.
هر نوع بیع دارای آثار و قواعد خاص خود می‌باشد.
در این قسمت از مقاله، میخواهیم توضیح دهیم که بیع چیست و تعریف هر نوع بیع چیست و در ادامه مقاله، هر یک از انواع بیع را بر اساس معیارهای دسته‌بندی آنها توضیح دهیم.
انواع بیع عبارتند از:"از تگ های html میتوانید برای نمایش بخشی از متن با استفاده از تگ em استفاده کنید:"توجه داشته باشید که در قوانین مدنی، قانونگذار انواع مختلف بیع را براساس شرع تعریف کرده است.
هر نوع بیع دارای آثار و قواعد خاص خود می‌باشد.
در این قسمت از مقاله، میخواهیم توضیح دهیم که بیع چیست و تعریف هر نوع بیع چیست و در ادامه مقاله، هر یک از انواع بیع را بر اساس معیارهای دسته‌بندی آنها توضیح دهیم.
انواع بیع عبارتند از:"و همچنین برای نمایش بخشی از متن با استفاده از تگ strong میتوانید از این شکل استفاده کنید:"توجه داشته باشید که در قوانین مدنی، قانونگذار انواع مختلف بیع را براساس شرع تعریف کرده است.
هر نوع بیع دارای آثار و قواعد خاص خود می‌باشد.
در این قسمت از مقاله، میخواهیم توضیح دهیم که بیع چیست و تعریف هر نوع بیع چیست و در ادامه مقاله، هر یک از انواع بیع را بر اساس معیارهای دسته‌بندی آنها توضیح دهیم.
انواع بیع عبارتند از:"

بیع مطلق یا قطعی، یک نوع قرارداد خریداری است که در آن، هیچ شرط و پیش‌شرطی درج نشده است و به عنوان یک قرارداد قطعی شناخته می‌شود.

بیع شرط یا بیع خواستاری، یکی از روش‌های بیع است که در آن طرفین قرارداد، هنگام انعقاد آن، مدتی خاص را برای فسخ قرارداد بر اساس شرایط مشخص، در نظر می‌گیرند.
به این صورت که مثلاً بر اساس توافق، اگر یکی از طرفین ظرف مدت مشخصی قرارداد را به نحوی معین رد کند، حق فسخ قرارداد و بازگرداندن مبلغ فروخته شده به طرف دیگر خواهد داشت.
ضرورت دارد که در بیع شرط، مدت مورد نظر برای اجرای شرایط فسخ و طرفی که حق فسخ را دارد، با دقت مشخص شود.

بیع موجل: بیع موجل یک قرارداد بیعی است که در آن، مباحثه دارای یک مدت زمانی است.
در این نوع تعامل، تسلیم کالا یا ثمن معامله به صورت فوری نمی‌باشد.
همچنین، تبادل ثمن یا کالا در جلسه‌ای که قرارداد انعقاد می‌شود صورت نمی‌گیرد.
این نوع تعاملات بسته به نوع ثمن، کالا یا هر دوی آن‌ها، می‌تواند به سه نوع بیع سلم (سلف)، بیع کالی به کالی و بیع نسیه تقسیم شود.
اما برخی از آن‌ها به لحاظ فقهی، باطل هستند، مانند بیع کالی به کالی.

بیع حال یا نقد: بیع حال یکی از انواع معاملات است.
در این نوع معامله، هم ثمن معامله و هم مبلغ فروش باید به طور فوری و نقدی پرداخت شود و هیچ تعهدی برای تعیین زمان پرداخت وجود ندارد.

«بیع کالی به کالی»: یکی از اقسام بیع است که در آن، هم تحویل مبیع و هم پرداخت ثمن، دارای اجل و زمان هستند و مبیع و ثمن نیز، هر دو، کلی می‌باشند و فقط، اوصاف آن‌ها، معین شده است اما، مصداق آن‌ها در دنیای خارج، تعیین نگردیده است؛ به عنوان مثال، گفته نشده این کیف یا این خانه، گفته شده است یک کیف یا یک خانه.
در این بیع، شرط می‌شود فروشنده، کالایی کلی، نظیر دو کیلو برنج را به مشتری بدهد و برابر قیمت آن، ثمن دریافت کند.
این بیع، از منظر فقه، باطل محسوب می‌گردد.

مصوبه قانونی مربوط به این معامله در قانون مدنی وجود دارد که در مورد آن سکوت می‌کند و مستقیما به آن اشاره نمی‌کند.
اما با توجه به قانون اساسی، اگر قانون سکوت کند، باید در کتاب‌ها، سنت‌ها و فقه بررسی شود و احکام آن را جستجو کنیم.
به دلیل نقض قوانین، می‌توان گفت که از منظر قانونی این معامله باطل است.
اما برخی از حقوق‌دانان با ارجاع به صحت قراردادها و با استناد به ماده ده قانون مدنی یا اصل صحت، این معامله را به عنوان معتبر شناخته‌اند.

بیع سلم یا سلف، یکی از انواع قراردادهای تجاری است که در آن قیمت کالا یا خدمات در جلسه‌ای مشخص پرداخت می‌شود ولی تحویل آن در زمانی مشخص صورت می‌گیرد.
این نوع قرارداد توسط قوانین شرعی به منظور جلوگیری از ممکن بودن ریسک‌های مالی و معاملات تجاری نامشروع، تنظیم و پذیرفته می‌شود.

بیع نسیه یا فروش به صورت نسیه، یکی از انواع فروش فوری و غیر-اقساطی است که متفاوت از فروش بر اساس سلف است.
در این نوع فروش، کالا یا خدمت فورا و بدون تأخیر به مشتری تحویل داده می‌شود و مشتری مبلغ توافق شده را نیز بلافاصله پرداخت می‌کند تا این فروش موجل باشد.
در واقع، در بیع نسیه، مشتری به صورت سریع و غیرمعمول ثمن کالا یا خدمت را پرداخت می‌کند تا از آن بلافاصله بهره‌مند شود.

بیع معاوضه یا مضایقه، شکلی از معامله است که در آن، دو کالا تحت قرارداد بیع به هم معاوضه می‌شوند.
در این نوع معامله، کالایی با کالای دیگر جایگزین می‌شود و هر دو طرف توافق می‌کنند که مبادله کالاها صورت گیرد.
اگر هدف طرفین تنها تبادل کالاها باشد و نه خرید و فروش، این نوع قرارداد معاوضه نامیده می‌شود و مانند قرارداد بیع، دارای تأثیرات قانونی است.
اما در این نوع قرارداد، توسط طرفین امکان استفاده از خیاراتی همچون خیار حیوان وجود ندارد.

بیع معاطات یکی از انواع بیع است که در آن، حق تعیین قیمت و معیار مبادله بین دو طرف با ایجاب و قبول، به صورت عملی و بدون استفاده از کلمات صریح انجام می‌شود.
در این نوع بیع، اعمال و رفتارهای طرفین، مانند دادن و گرفتن، نمایانگر قصد و اراده و تأیید آنهاست.
این نوع بیع معمولاً با استفاده از تحرکات بدنی، حرکات ژستیکی و علائم بصری انجام می‌شود که نشاندهنده قرارداد و توافق طرفین است.

بیع غرری به معامله‌ای گفته می‌شود که یکی از طرفین آن، به دلیل ناآگاهی از جوانب مهم معامله، در آن دست می‌خورد و درنتیجه به اشتباه گرفتار می‌شود.
در بیع غرری، پیشخدمتی که معامله را در برمی‌گیرد، نسبت به جزئیات مورد معامله یا حقیقت آن بی‌اطلاع است و بخاطر این نادانی، قربانی تقلب و فریب می‌شود.
در نتیجه، این نوع معامله بطورمشخصی به عنوان بیع غرری شناخته می‌شود و قانوناً آن را نامعتبر می‌شمارند.

بیع صرف یک نوع عقد است که در آن یک طرف طلا را بفروشنده و طرف دیگر نقره را خریداری می‌کند.
در این نوع از بیع، شرط اصلی برقراری عقد، برابری و تعادل بین ارزش طلا و نقره است.
به طور دقیقتر، در این عملیات، طرفان طلا و نقره را به عنوان ارزش معامله می‌بینند و تفاوتی نمی‌کند که کدام طرف طلا را عرضه کرده و کدام طرف نقره را دریافت می‌کند.

بیع کلی یکی از انواع بیع است که در آن مبیع مشخص شده و وصف آن واضح است.
به عنوان مثال، می‌توان گفت که یک صد کیلو برنج هاشمی خریداری شده است.
اما در عالم خارج، جزئیات بیشتری مشخص نشده و می‌تواند به مصادیق مختلفی مربوط شود.

در بیع محاباتی، تفاوت قیمت فروش و خرید به شدت بالاست و در واقع تعادلی در ارزش معامله وجود ندارد.
هر دو طرف با این عدم تعادل آشنا هستند و به صورت آگاهانه و با دانش و اطلاع کافی، به انجام معامله می‌پردازند.
بنابراین، در این نوع بیع، اتهام غبن کاملا بی‌معنی است.

بیع تولیدی: یکی از اشکال بیع، بیع تولیدی نام دارد که در آن فروشنده به همراه هزینه‌هایی که برای تولید کالا صرف کرده است، قیمت اصلی کالا را از مشتری پس می‌گیرد.
این یعنی قیمت نهایی کالا شامل قیمت تمام شده آن به همراه هزینه‌های تولید صورت می‌گیرد و مشتری نیز قصد دارد این مبلغ را به فروشنده پرداخت کند.

بیع متقابل یا "معاملات دوجانبه"، که به عنوان Buy Back در حوزه بین المللی نیز شناخته می‌شود، یک قرارداد نامعین است که توسط طرفین برای مصالحه به اثر می‌رسد.
در این نوع تعهد، یک طرف متعهد می‌شود تجهیزات و سرمایه لازم را برای یک پروژه فراهم کند و طرف مقابل هم به جهت بازپرداخت، با نقدی کردن یا واگذاری بخشی از تولیدات پروژه متعهد می‌شود.
این نوع معامله با استفاده از تگ‌های قوی و تاکیدکننده نشان داده می‌شود.

بیع مساومه، یک نوع معامله است که در آن فروشنده قیمت نهایی کالا را به مشتری اعلام نمی کند.
در این حالت، بیع و فروشنده به توافق خود، قیمت و هزینه قابل پرداخت برای خریدار را تعیین می کنند.
از این روش برای انجام تامین و تبادل کالاها و خدمات استفاده می شود.

بیع المرابحه: بیع المرابحه به فروشی گفته می‌شود که فروشنده یا بایع با اطلاع رساندن به خریدار قیمتی را اعلام می‌کند که خودش برای کالا پرداخت کرده است، اما آن را به خریدار با قیمتی بالاتر از قیمت اصلی می‌فروشد.

بیع مقامات: چنین بیعی، در مقابل بیع مرابحه، نوعی بیع است که فروشندهٔ کالا با اعلام قیمت اصلی آن به خریدار، آن را با قیمتی کمتر از قیمت اصلی که او برای خود در زمان خرید پرداخت کرده است، به او می‌فروشد.
می‌توان گفت در این نوع معاملات که به صورت قرارداد بیع انجام می‌شود، فروشنده کالا را با تخفیفی از قیمت خود به خریدار فروش می‌کند.
این نوع بیع، به عنوان بیع مقامات شناخته میشود.

انواع بیع از نظر نحوه پرداخت ثمن و مبیع

در بخش قبل، در کل به توضیح انواع بیع پرداختیم.
اما در اینجا، در این قسمت از مقاله، می‌خواهیم انواع بیع را بر اساس موجل بودن یا نبودن آن، از جهت زمان و نحوه پرداخت ثمن و مبیع، مورد بررسی قرار دهیم.
به طور کلی انواع بیع، از جهت موجل بودن یا نبودن به چهار دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از:

بیع نقد، یکی از اصناف بیع در حقوق مدنی است که در آن هر دو مبیع و ثمن معامله، فوری و در همان زمان صورت می‌گیرند و نیازی به تعیین زمان پرداخت ثمن نیست.
با انعقاد قرارداد بیع، کالا یا مالکیت مورد نظر به خریدار تحویل داده می‌شود و همزمان ثمن معامله پرداخت می‌شود.

بیع کالی به کالی یک نوع معامله زمان‌دار و موجل است که در آن، مبیع و ثمن هر دو دارای مدت زمان تحویل هستند.
این نوع معامله در فقه باطل شناخته شده است.

بیع سلم یا سلف یک نوع معامله است که در آن، پرداخت همان لحظه به فروشنده انجام می‌شود.
در این نوع معامله، کالا یا خدمات به مشتری عرضه می‌شود اما پرداخت آن به صورت فوری و در لحظه‌ای صورت می‌گیرد.
بنابراین، در بیع سلم، همه پرداخت و تسویه حساب در لحظه خرید اتفاق می‌افتد و معامله به صورت نقدی انجام می‌شود.

بیع نسیه یا فروش نقدی، یک روش معامله است که به طور کامل، برخلاف بیع سلم یا فروش اعتباری، انجام می‌شود.
در این روش، کالا به طور فوری و به محض انعقاد قرارداد فروش، تحویل می‌شود.
اما مبلغ معامله توسط خریدار به صورت تعجیلی و پرداخت به صورت اقساطی به فروشنده انجام می‌پذیرد.
بیع نسیه در معاملات امروزی بسیار رواج دارد و یکی از روش‌های قابل اتکاء برای خرید و فروش محصولات است.

انواع بیع از جهت اعلام ثمن

هنگامی که یک مشتری برنامه‌ریزی می‌کند تا قرارداد خرید را با فروشنده ببندد و قصد دارد تا به وسیله این قرارداد یک مال را از فروشنده خریداری کند، او باید مبلغ تجارت را به فروشنده پرداخت کند.
یکی از اساسهای تقسیم و طبقه‌بندی انواع خرید بر اساس نحوه و روش اعلام و تعیین مبلغ، از سوی فروشنده است که منجر به شکل‌گیری چهار قرارداد زیر می‌شود که به شرح زیر می‌باشد:اولا: قرارداد خرید نقدی که در آن مبلغ مورد نظر به صورت نقدی و در زمان انعقاد قرارداد پرداخت می‌شود.
ثانیا: قرارداد خرید اقساطی که مبلغ از طریق پرداخت‌های متواتر و در بازه‌های زمانی تعیین شده پرداخت می‌شود.
سوما: قرارداد خرید به تسویه تناوبی که در آن مبلغ به شکل اقساط متوالی و در بازه‌های زمانی مشخص پرداخت می‌شود.
چهارما: قرارداد خرید به تسویه اجل که مبلغ به صورت اقساط منظم و در تاریخ‌های تعیین شده توسط طرفین قرارداد پرداخت می‌شود.

«توافق و مذاکره: هنگامی که فروشنده با مشتری خود به توافق می‌رسند و میزان قیمتی که مشتری برای خرید کالا پرداخت خواهد کرد را تعیین می‌کنند و هر دو طرف هماهنگی و قبول خود را در قرارداد فروش اعلام می‌کنند و فروشنده، قیمتی که برای تهیه کالا پرداخت کرده است را به مشتری نمی‌گوید، این نوع قرارداد به عنوان «فروش با مذاکره» شناخته می‌شود.
»

مرابحه: به بیعی گفته می‌شود که در آن، فروشنده ، علی رغم اعلام قیمت پرداختی برای مبیع، به مشتری، آن را با قیمتی گران‌تر از آنچه خود خریده است، به مشتری می‌فروشد.

مفهوم: بیع موازی، عبارت است از وضعیتی که در آن فروشنده محصول را با قیمتی کمتر از قیمت اصلی به مشتری می‌فروشد، در حالی که خود قیمت اصلی را برای خودش حفظ می‌کند.
توضیحات: بیع موازی یک ایده ارزشمند است که در آن می‌توان به صورت مرابحه، کسب و کار را بین فروشنده و مشتری انجام داد.
در این حالت، به جای اینکه فروشنده کالا را با قیمت اصلی به مشتری بفروشد، فروشنده برای خودش به صورت مخفیانه قیمت کمتری تعیین می‌کند و کالا را با قیمتی کمتر از قیمت اصلی به مشتری می‌فروشد.
بنابراین، بیع موازی در واقع فعلیتی نقل مالکیت از فروشنده به مشتری با استفاده از قیمتی کمتر از قیمت اصلی است.

تولیه یک نوع بیعی است که در آن فروشنده، پس از اعلام قیمت اصلی کالا به مشتری، هزینه‌های مرتبط با نقل و انتقال، رنگ آمیزی و سایر اقلام را نیز به وی اعلام می‌کند.
به این ترتیب، قیمت نهایی محصول بیش از قیمت اصلی آن شده و فروشنده مبلغ اضافی را از خریدار دریافت می‌کند.

بیع سلف چیست

یکی از اقسام خرید و فروش، بیع سلف یا سلم نام دارد.
در این نوع از تعاملات، ثمن کالا به فروشنده پرداخت شده و کالا برای خریدار تحویل داده می‌شود.
قوانین مربوط به این نوع خرید و فروش از دیدگاه قانون مدنی و شرع بیان می‌شود.
بر اساس توضیحاتی که در بخش‌های قبلی مطلب درباره انواع خرید و فروش و نحوه پرداخت ثمن و تحویل کالا داده شد، توضیحات این نوع خرید و فروش به شرح زیر است:یکی از اقسام بیع، بیع سلف یا سلم نام دارد.
در این نوع تعاملات، ثمن به فروشنده پرداخت می‌شود و کالا به خریدار تحویل داده می‌شود.
این نوع بیع تحت قوانین قانون مدنی و شرع بررسی می‌شود.

بیع سلم یکی از انواع بیع‌های معاوضه‌ای است که در آن فروشنده، کالا یا خدمات را به خریدار تحویل می‌دهد و مقدار مبلغ معامله را به صورت نقدی تسویه می‌کند.
در این نوع معامله، طرفین به توافق قبلی برسده و همزمان از شرایط مذاکره شده پیروی می‌کنند.
استفاده از بیع سلم معمولاً در معاملات با ارزش بالا، مانند خرید خودرو یا خانه، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در بیع سلم، هر دو طرف نقش مهمی دارند.
فروشنده ملزم است کالا را به موقع و به شکل مشخصی تحویل دهد، در حالی که خریدار ملزم است مبلغ معامله را به صورت نقدی و در زمان تعیین شده پرداخت کند.
بیع سلم می‌تواند مزایای زیادی داشته باشد، از جمله حذف ریسک قرض دادن و یا ارائه ضمانت‌نامه، سرعت در تسویه حساب و کاهش هزینه‌های مرتبط با اجاره و یا سود بانکی، و البته حفظ حقوق طرفین در صورت بروز اختلافات.
بنابراین، استفاده از بیع سلم می‌تواند به عنوان یک روش موثر در معاملات تجاری و مالی مورد استفاده قرار گیرد.

هم فقه و هم قانون مدنی، این نوع از معامله را جایز و قابل قبول می دانند.
برای مثال، فرض کنید فردی مبلغ یک میلیون تومان را به عنوان قیمت یک یخچال به فروشنده پرداخت کند و فروشنده تعهد کند که پس از سه ماه، یخچال را به او تحویل دهد.
این نوع معامله را اصطلاحاً "پیش فروش" نامیده می شود.

بیع شرط چیست

در بخش‌های قبلی، توضیح داده شد که انواع بیع چیست و به چه صورتی می‌توان آن‌ها را تقسیم بندی کرد.
یکی از این انواع و اقسام بیع، بیع شرط یا بیع خیاری است.
در این قسمت از مقاله، نیاز است که توضیح داده شود که بیع شرط چیست و چگونه تأثیری بر مشتری دارد.
با توجه به رواج این نوع بیع، در ادامه به توضیح دلایل و اثرات آن پرداخته خواهد شد.