ازدواج، یکی از رویدادهایی است که در زندگی زوج ها پیش می‌آید. اما قبل از برقراری رابطه ازدواجی، مراحلی باید طی شود. اولین مرحله‌ای که پیش از عقد ازدواج بین زن و مرد انجام می‌گیرد، توافق نامزدی است. در این مرحله، دو طرف در مورد آینده‌ی زندگی مشترک خود تفاهم می‌کنند. اگرچه توافق نامزدی به صورت رسمی در قانون مدنی تعریف نشده، اما بعضی مقررات و قوانین درباره آن وجود دارد. یکی از اصول توافق نامزدی آن است که هر دو طرف حق دارند از این توافق صرفنظر کنند؛ زیرا هیچکس نمی‌تواند به زور دیگری را برای ازدواج وادار کند. به همین دلیل، قانونگذار هم این مسئله را در نظر گرفته و امکان استرداد هدایای نامزدی را فراهم کرده است. زیرا ممکن است در طول این توافق، هدایا و هدایای متعددی به صورت نظامی بین زوجین رد و بدل شده باشد. بنابراین، در این مقاله به بررسی استرداد هدایای نامزدی، هدایایی که مصرف شده‌اند و هدایای غیرمصرفی پرداخته می‌شود.

استرداد هدایای نامزدی

براساس ماده 1037 قانون مدنی، هریک از نامزدها می‌توانند در صورت هم‌خوردن وصلت منظور، هدایایی را که به طرف دیگر یا ابوین او برای وصلت منظور داده است، مطالبه کند. اگر عین هدایا موجود نباشد، مستحق قیمت هدایایی خواهد بود که عادتاً نگاه داشته می‌شود، مگر اینکه آن هدایا بدون تقصیر طرف دیگر تلف شده باشد. این ماده صرفاً در خصوص هدایایی است که بین مرحله خواستگاری و انعقاد عقد ازدواج داده می‌شود، به عبارتی هدایای دوره نامزدی. بنابراین، حکم آن شامل هدایای بعد از عقد و قبل از عقد نخواهد بود و پس گرفتن هدایای دوران عقد و پیش از عقد شامل احکام عقد هبه می‌شوند. همچنین این ماده تفکیکی بین اموال مصرفی و غیرمصرفی ارائه کرده است که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.

یک نکته حائز اهمیت این است که طرح "دعوای استرداد هدایای نامزدی" در حوزه "صلاحیت دادگاه خانواده" قرار دارد و از طریق "دادخواست استرداد هدایای نامزدی" اجرا می‌شود.

استرداد هدایای مصرف شدنی نامزدی

در صورتی که یکی از نامزدها هدایایی به دیگری اهدا میکند که این هدایا متعلق به دسته اموال مصرفی میباشند، قابل فهم است که این اموال به منظور مصرف و استفاده توسط طرف مقابل اهدا شده‌اند و به دلیل اینکه معمولاً این هدایا نگهداری نمیشوند و مصرف میشوند، بنابراین طبیعی است که قابلیت مطالبه هدایا یا قیمت آنها وجود ندارد. مانند شیرینی یا میوه و غیره. بنابراین، هیچ شرایطی وجود ندارد که هدایا مصرف شده نامزدی را درخواست کنید.

استرداد هدایای غیر مصرفی نامزدی

"هدایای غیر قابل استفاده در حقیقت اشیا هستند که برای نگهداری اند و با استفاده یکباره از بین نمی‌روند و به خاطر داشتن وجه ارزشمند دیگری نیز معروفند. اغلب این کالاها به منظور جذب شخص دیگر به ازدواج به او داده می‌شوند. اما اگر وعده ازدواج بر ضد اراده شخص دیگری خلاف شود، دیگر هیچ دلیلی برای نگهداری هدایا نیست و باید آن‌ها را به او بازگرداند، همانند حلقه ازدواج. بنابراین، مطابق این قانون می‌توان هدایا را بازگیری کرد."