گفتن "عدم اعمال مؤثر قوانین به جوانب گذشته" به این معنی است که در صورتی که حکم قانون درباره یک موضوع تغییر کند و عملی را که در قانون قبلی یا قوانین گذشته غیرقانونی تلقی نمی‌شد ، در قانون جدید غیرقانونی اعلام کند ، این حکم تنها نسبت به افرادی که در زمان اجرای قانون جدید اقدام به ارتکاب آن کردند، اجرا خواهد شد و نمی‌توان افرادی که در زمان اعمال قانون قدیمی آن عمل را انجام دادند را مورد پیگرد قرار داد. بنابراین ، گفتن "عدم اعمال مؤثر قوانین به جوانب آینده" به معنای اثرگذاری قوانین در آینده است. "عدم اعمال مؤثر قوانین به جوانب کیفری" نیز قابل اعمال است اما به طور کاملاً قطعی نیست و استثناءهایی دارد. به همین دلیل ، در این مقاله ابتدا به بررسی "عدم اعمال مؤثر قوانین کیفری" و سپس "استثناءهای عدم اعمال مؤثر قوانین کیفری" پرداخته می‌شود.