ازدواج در زمان عده

فهم و احترام به ارزش‌های خانواده، از جمله عقد نکاح و حفظ جایگاه خانواده، در قوانین و فقه به شدت مورد توجه قرار می‌گیرد.
به همین دلیل، بسیاری از ضوابط و قوانین در راستای حفظ قدسیت خانواده وضع شده است.
یکی از مقررات مهم در حوزه خانواده و از ضوابط اسلامی، این است که زنان پس از جدایی از شوهر یا در صورت فوت همسر، تحت شرایط خاص و در یک بازه زمانی معین باید عده را رعایت کنند و پس از اتمام این بازه، مجاز به ازدواج مجدد می‌شوند.

فلسفه نگهداشتن "عده"، جلوگیری از اختلاط نسل، حفظ حرمت جایگاه خانواده و در نظر گرفتن زمانی برای رجوع و حفظ پایداری کانون خانواده است.
با این حال، در مدت "عده"، نمی‌توان با مردی غیر از شوهر ازدواج کرد.
ازدواج در این مدت، تضمین اجرا و آثار حقوقی و کیفری مهمی دارد.
این شامل حفظ حرمت ابدی زن و مرد و مجازات آنها می‌شود.
به همین دلیل، آشنایی با احکام مربوط به ازدواج در زمان عده ضروری است.

بنابراین، پس از پاسخ به سؤال "آیا ازدواج در زمان عده امکان پذیر است"، به بررسی "حکم ازدواج در زمان عده" و نیز "مجازات و آثار حقوقی آن" می‌پردازیم و در پاسخ به سؤال دیگری که می‌پرسد "آیا در زمان عده می‌توان صیغه شد یا خیر" نیز تشریح خواهیم کرد.

آیا ازدواج در زمان عده امکان پذیر است

در قوانین مدنی، تاکید بر حقوق زنان شده است.
براساس این قوانین، سه نوع موقعیت برای زنان در نظر گرفته شده است.
در نوع اول، زن بعد از درگذشت همسر، باید برای مدت چهار ماه و ده روز عده (مدتی که باید بعد از مرگ همسر گذر کند) را رعایت کند.
در نوع دوم، در صورت طلاق زن و شوهر در عقد دائم، زن باید عده طلاق را رعایت کند.
در نوع سوم، زن باید تا پایان مدت معینی یا با بخشیدن مدت صیغه، عده مدت را رعایت کند و سپس در صورت تمایل، می‌تواند با مرد دیگری عقد نکاح ببندد.

به طور کلی، زمانی که زنان در حال طلاق یا عقد موقت هستند، مدت زمانی که به آنها اختصاص داده می‌شود ممکن است متفاوت باشد.
بنابراین آگاهی از مقررات و قوانین مربوط به هر کدام از این موارد بسیار ضروری است.
اما چیزی که برای هر دو حالت مشترک است، این است که زن در طول این دوران مجاز به ازدواج با مرد دیگری نیست و در صورتی که طلاق از نوع رجعی باشد، مرد می‌تواند در طول مدت عده رجوع کرده و با همسر سابق خود زندگی کند.

بنا بر این، باید بگوییم که زناشویی در زمان عده ممکن نیست.
ازدواج در زمانی که همسر قبلی هنوز در دوره عده است، همسر فوت کرده است، در دوره برداشت مؤنث بوده یا مدت قرارداد ازدواج مؤقت منتهی نشده است، امکان پذیر نیست.
علاوه بر این، به دلیل این که ازدواج در زمان عده، باطل است و ممکن است به وجود حرمت دائمی بین زوج‌ها منجر شود، در قسمت‌های بعدی به تحلیل تاثیرات و ضمانت‌های اجرایی این موضوع به‌طور دقیق خواهیم پرداخت.

حکم ازدواج در زمان عده

موضوع "ازدواج در طول عده" یک موضوع پیچیده است که به منظور جلوگیری از اختلاط نسل و حفظ حرمت شوهر فوت شده، غیرممکن است.
این مسئله باعث ایجاد حق اولویت برای شوهر در مورد بازگشت از طلاق می‌شود.
در طول مدت "عده طلاق"، زن مجبور است از ازدواج با مرد دیگر خودداری کند.
به همین دلیل، زنان در این دوران به عنوان همسر شوهر فوت شده در نظام حقوقی شمرده می‌شوند.
در نتیجه، نفقه زن در این روزها به عهده شوهر سابق قرار می‌گیرد و همچنین در طول مدت "عده وفات شوهر"، زن به نفقه مستحق خود دسترسی دارد.

تمامی مراحلی که در این قسمت بررسی می‌شود، همگی به بررسی حکم ازدواج در زمان عده مربوط است.
به سوالی که می‌پردازیم این است: آیا این کار درست و مجاز است یا خیر؟ به عبارت دیگر، آیا مجاز است که زنی که هنوز در دوره عده طلاق، عده وفات شوهر یا عده عقد موقت قرار دارد، با انجام عقد ازدواج با مرد دیگر، قانونا و شرعا صحیح باشد یا خیر؟

در پاسخ به این پرسش، باید بگوییم که به منظور جلوگیری از ازدواج زن در طول مدت عده، در فلسفه وضع عده و نیز بر اساس الگوی قاعده الهی، طراحی شده است.
در نتیجه، باید مورد توجه قرار گیرد که هرگونه ازدواج زن در زمان عده، به لحاظ حقوقی و شرعی غیرمعتبر است و از باب باطل بودن محسوب می‌شود.
به عبارت دیگر، اگر زن در دوره عده با مرد دیگری ازدواج کند، هیچگونه رابطه زوجیتی بین آنها بوجود نمی‌آید و اگر روابط زناشویی نیز بین آنها رخ داده باشد، این روابط نامشروع خواهند بود.

علاوه بر اینکه حکم ازدواج در زمان عده موجب بطلان نکاح و عدم شکل گیری رابطه زوجیتی بین زوجین می‌شود، ازدواج در زمان عده نیز تاثیرات و تضمینات عملی حقوقی مهمی را به همراه خواهد داشت که در قسمت بعد، به آن‌ها پرداخته خواهد شد.

آثار ازدواج در زمان عده

قوانین و محدودیت‌های ازدواج در طول مدت عده: از نظر شرعی و قانونی، ازدواج با زن در طول عده مجاز نمی باشد.
به عبارتی دیگر، این مورد به عنوان یک از موانع نکاح شناخته می شود.
این ممنوعیت علاوه بر ضرورت اجرا و محکومیت که بر آن تحمیل شده است، تاثیرات حقوقی مهمی را در قضاوت نسبت به رابطه زن و مرد دارد.
به همین دلیل، در این بخش، قصد داریم تا به تحلیل و بررسی تاثیرات ازدواج در طول عده بپردازیم.

مطالب مربوط به "آثار ازدواج در زمان عده" نیازمند بررسی مواد 1050 و 1051 قانون مدنی است.
در این مواد، آثار ازدواج با زنی که در زمان عده همسر دارد، بسته به موقعیت مرد در مورد حرمت نکاح در طول عده طلاق، عده وفات همسر یا عده عقد موقت (نکاح مؤقت) متفاوت است.
در این قسمت، جزئیات تفاوت ها در این موضوع بیان می‌شود.

براساس تبصره 1050 قانون مدنی، هر فردی که با آگاهی و اطلاع کامل از اینکه همسرش در دوره طلاق یا فوت قرار دارد و همچنین با آگاهی از اینکه ازدواج در دوره عده بطور قانونی باطل است و ممنوع است، تصمیم به عقد ازدواج با او بگیرد، به طوری که علاوه بر اینکه این ازدواج باطل است، همسر مذکور کاملاً حرام برای این فرد می‌شود.
بنابراین، یکی از اثرات ازدواج در دوره عده، حرمت ناپایدار نکاح بین مرد و زن است و زن، بطور کامل حرام برای مرد می‌شود به دلیل آنکه او با آگاهی از وجود دوره عده در تصمیم به ازدواج و ازدواج با او را دارد.

اما طبق مادهٔ ۱۰۵۱ قانون مدنی، اگر یک مرد به دلیل نادانی فکر کند که زن در طی مدت "عده طلاق" یا وفات است، یا به دلیل نادانی به حرمت و بطلان "ازدواج" با این زن، یا به دلیل نادانی درباره هر دوی این موضوعات، عقد نکاحی با او انجام داده و بین آن‌ها رابطهٔ زناشویی یا نزدیکی رخ داده باشد، این ازدواج از نظر رخداد رابطهٔ زناشویی به دلیل حاکمیت عقل غیرمعتبر و بی‌فایده است و اعتباری ندارد و حرمت دائمی بین آن‌ها برقرار می‌شود.

در صورتی که مرد از اهمیت و حرمت ازدواج با زن کم‌اطلاعی داشته باشد و با وجود این وضعیت، هنوز رابطه زناشویی بین آنها شکل نگرفته باشد، ازدواج خود به باطلی می‌افتد.
با این حال، دو نفر هنوز از یکدیگر حرام مطلق نشده‌اند و بنابراین، پس از انقضای بازه زمانی عده طلاق یا در صورت فوت، می‌توانند دوباره با هم ازدواج کنند.

مجازات ازدواج در زمان عده

همانگونه که در بخش قبل بیان شد، در صورتی که مرد در زمان عده بازداشت در حالتی که در مورد ازدواج با زن اطلاع دارد، این ازدواج به بطلان می‌افتد.
همچنین، اگر رابطه زناشویی بین آنها رخ داده باشد و مرد در مورد حالت نسبت به این مسائل اطلاع نداشته‌باشد، حرمت ابدی زن و مرد حفظ خواهد شد.

علاوه بر انحلال نکاح، به دلیل ممنوعیت ازدواج همزمان با عده در اسلام، در قانون مجازات اسلامی نیز برای این موضوع، تنبیهاتی قابل اجرا تاکید شده است.
در اینجا، می‌خواهیم در مورد تنبیه ازدواج در زمان عده صحبت کنیم و همچنین تأثیرات و ضمانت اجرایی آن را توضیح دهیم.

بر اساس قانون مجازات اسلامی، افرادی که با توجه به دانش و اطلاع خود، یکی از این اعمال زیر را انجام دهند، به مجازات حبس از شش ماه تا دو سال و یا پرداخت جریمه نقدی از 25 تا 100 میلیون ریال محکوم می‌شوند: 1.
زنی که در دوره عده طلاق یا وفات است، اگر با فرد دیگری عقد نکاح انجام دهد و این عمل به ارتباط زناشویی منجر نشود.
2.
هر شخصی که با زنی که دارای عده طلاق یا وفات است، عقد نکاح ببندد و این عمل به ارتباط زناشویی منجر نشود.
در این متن، از تگ‌های HTML مانند و استفاده شده است.

بنابراین، از میان شروط اعمال مجازات به مرد و زن، یکی از آنها است که هر دو طرف، اگر می‌خواهند در زمان عده ازدواج کنند، باید آگاه باشند که زن باید در طول عده از طلاق یا وفات طرف مقابل برخوردار باشد و هیچ رابطه زناشویی بین آن‌ها شکل نگیرد.
اما لازم به ذکر است که اگر میان زن و مرد، در طول عده رابطه زناشویی شکل گرفته و هر دو طرف از این ممنوعیت اطلاع داشته باشند، می‌تواند به مجازات زنای محصنه، یعنی رجم، محکوم شوند.

علاوه بر این، قانون مجازات اسلامی در ماده ۶۴۳، برای سردفتران ازدواجی که بر مبنای دانش و اطلاع، زنی دارای عده‌ای را با مردی ازدواج می‌کنند، تعیین مجازات کرده است.
این مجازات ممکن است شامل حبس از شش ماه تا سه سال، جریمه‌ای به میزان ۵۰ میلیون تا ۳۰۰ میلیون ریال و حکم خوردن تا ۷۴ ضربه شلاق باشد.
در این صورت اگر فرد مذکور، دفتر رسمی ازدواج و طلاق را هم تحت پوشش دارد، از همیشه تصدی آن دفتر نیز محروم می‌گردد.

آیا در زمان عده میتوان صیغه شد

در خصوص مسئله ازدواج در زمان عده، ممکن است سؤالی مطرح شود که آیا مجاز است در زمان عده صیغه ازدواجی انجام داد و یا آیا ازدواج موقت در زمان عده باطل است؟ در پاسخ به این سؤال، باید بیان کرد که به طور کلی، در دوره عده طلاق، عده بذل، و انقضای مدت صیغه و عده وفات شوهر، نه تنها ازدواج دائم زن امکان پذیر نیست، بلکه ازدواج موقت یا صیغه ای نیز باطل است.

موضوعی که به آن اشاره کرده‌اید، این است که حتی زنانی هم که در حال حاضر در صیغه‌ای هستند و همسر دیگری دارند، در طول دوره صیغه، قادر به ازدواج موقت با مرد دیگری نیستند.
البته باید ابتدا تشخیص داد که آیا زن واقعاً در دوره عده پس از طلاق یا پایان دوره صیغه قرار دارد یا خیر.
چراکه بعضی اوقات ممکن است زن، به دلیل عدم برقراری رابطه زناشویی، مستثنی از قانون دوره عده باشد.