احکام خواستگاری در قانون مدنی

قبل از انعقاد یک عقد نکاح، این امر متقابل زن و مرد برای ازدواج را به نام خواستگاری می‌نامند.
این خواستگاری یعنی درخواست و تقاضای ازدواج است.
در کشور ما قوانین و مقررات مربوط به خواستگاری برای ازدواج عموما بیشتر به صورت عرفی و نه نوشته شده است.
البته، عرف هر منطقه و محلی در این موضوع تاثیرگذار و باعث اختلاف خواهد بود.
اما در هر صورت، خواستگاری معمولا به عنوان یک پیشنهاد ازدواجی از طرف مرد به زن ارائه می‌شود و نشان می‌دهد که وی قصد و تمایل دارد تا خانواده‌ای تشکیل دهد و زندگی مشترکی را آغاز کند.
به همین دلیل، برای رعایت برخی از احکام شرعی مربوط به خواستگاری و همچنین دوران نامزدی، باید مراقبت کرد.
از جمله موانع خواستگاری از زن می‌توان یاد کرد.
در ادامه این مقاله، بعد از بررسی احکام خواستگاری مطابق قوانین مدنی، به بررسی موانع خواستگاری خواهیم پرداخت.

احکام خواستگاری در قانون مدنی

معنای عرفی واژه خواستگاری با معنای قانونی آن تقریباً یکسان است.
عموماً، خواستگاری به معنای تقدیم درخواست ازدواج به یک زن است و این مفهوم در قوانین مدنی نیز استفاده می‌شود.
طبق ماده ۱۰۳۴ قانون مدنی، که تنها ماده‌ای است که به مقررات خواستگاری در قوانین مدنی پرداخته است، چنین تعریف شده است:

هر زنی که بدون هیچ موانع نکاحی باشد، میتواند خواستگاری شود.

براساس این ماده، در کلیت موارد، خواستگاری یک مرد از یک زن قابل قبول و بی‌معنی است؛ اما در برخی موارد ممکن است خواستگاری از زن موردنظر به دلیل بروز موانع مشکل یابد.
در واقع به علت وجود منعی درباره ازدواج و نکاح، انجام خواستگاری ممکن نیست.
با توجه به فقه اسلام و همچنین قانون مدنی، درصورتی که زنی دارای همسر باشد یا متاهل یا در دوره عده طلاق باشد یا در مدت عده وفات قرار داشته باشد، خواستگاری از او مجاز نیست.
علاوه بر این، با توجه به ممنوعیت نکاح و ازدواج با محارم نسبی و سببی، این مانع باعث می‌شود که خواستگاری از آنها نیز با مشکلات شرعی مواجه شود.
در ادامه قصد داریم قوانین و موانع خواستگاری از زن در قانون مدنی و فقه اسلامی را مورد بررسی قرار دهیم که شامل خواستگاری از زن همسردار، خواستگاری از زن در دوره عده و خواستگاری از محارم نسبی و سببی می‌شود.

خواستگاری از زن شوهردار

در صورتی که یک زن متاهل باشد و در حال حاضر همسر دیگری داشته باشد، وضعیتی قابل قبول برای خواستگاری از او وجود ندارد.
عدم اجازه خواستگاری از زنان متاهل، به لحاظ شرعی و اخلاقی به حدی مشهور و مهم است که نیازی به بیان قانون خاصی برای آن نیست.
با این حال، در صورتی که فردی با آگاهی از این موضوع، از زن شوهردار خواستگاری کند و در پی ادامه این رفتار باشد، می توان به عنوان یک اقدام تجاوز به حریم زنان در برابر او شکایت کیفری کرد.
این عمل، طبق قانون مجازات اسلامی، ممکن است بازداشت به مدت دو تا شش ماه و سوزاندن تا ۷۴ ضربه شلاق مجازات شود.

خواستگاری از زن در ایام عده

بر اساس قوانین مربوط به فوت یک مرد، همسر او موظف است به مدت 4 ماه و ده روز عده وفات نگهداری شود و در طول این مدت، زن مجاز به ازدواج با شخص دیگری نخواهد بود.
همچنین، در صورت جداشدن زن از شوهر خود به صورت رجعی، باید به مدت سه ماه پس از عادت ماهیانه عده طلاق را رعایت کند و در صورت تمایل، پس از آن می‌تواند ازدواج کند.
به عبارت دیگر، امکان ازدواج زن در طول مدت عده وفات یا طلاق منتفی است و در صورت انجام آن، حکم ازدواج با زن شوهردار اعمال خواهد شد.

با این وجود، سؤال اصلی این است که آیا "خواستگاری از زن در ایام عده" مجاز است یا غیرممکن؟ پاسخ به این سؤال در قانون واضحاً بیان نشده است.
اما اکثر فقها "خواستگاری به تعریض" را مجاز می‌دانند و "خواستگاری به تصریح" را ممنوع اعلام کرده‌اند.
همچنین، طبق قوانین مدنی نیز نظریه اکثریت فقها را در بر خواهد داشت.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مجازات جرم ازدواج با زن شوهردار، می‌توانید بر روی لینک مربوطه کلیک کنید.

خواستگاری از محارم نسبی و سببی

موارد ممنوعیت خواستگاری می تواند به دو دسته‌ی محارم نسبی و سببی تقسیم شود.
محارم نسبی یا سببی به افرادی اطلاق می شود که ازدواج با آنان ممنوع است؛ بنابراین، خواستگاری از محارم نسبی و سببی نیز غیرقانونی است.
مواردی از محارم نسبی مرد شامل مادر، مادربزرگ، پدری، دختر، نوه های دختری و پسری، خواهر، دختر برادر و دختر خواهر و نوادگان آنها، عمه و خاله، عمه ها و خاله های پدر و مادر است.
همچنین، محارم سببی مردان شامل نامادری، عروس، مادر زن و مادربزرگ های همسر، و دختر همسر (از شوهر دیگر) است که به دلیل مانع قانونی از ازدواج، امکان خواستگاری از این اشخاص وجود ندارد.