با توجه به قانون آیین دادرسی مدنی، مشخص شده است که شرایطی که باید در دادخواست ارائه شود تا توسط دادگاه مورد بررسی قرار گیرد، در دستورالعمل های مذکور آمده است. یکی از این شرایط، تایید هویت شخصی است که دادخواست را به دادگاه ارائه می‌دهد. این مسئله بسیار مهم است، به ویژه زمانی که دادخواست توسط شخص دیگری به جز خود طرف خواهان (مانند وکیل یا نماینده) به دادگاه تقدیم شود. همچنین، اگر شخصی به نمایندگی از خوانده در فرایند دادرسی دادگاه شرکت کرده باشد، باید هویت خود را در دادخواست مشخص کند. در ادامه این مقاله قصد داریم به بررسی تایید هویت طرف خواهان، تایید هویت طرف خوانده و تایید هویت وکیل در دادگاه بپردازیم.

احراز سمت خواهان و دادخواست دهنده

یکی از ضوابط برای اقامه دعوا در قانون آیین دادرسی مدنی، این است که طرف دعوا باید ذی‌نفع در دعوای مطرح شده باشد و صدور حکم در دادگاه بر تکالیف و حقوق او تأثیر بگذارد. علاوه بر این، اگر شخصی نمایندهٔ طرف دعوا باشد، بایستی دارای سمت مشخصی باشد و سمت نماینده نیز برای دادگاه تأیید شده باشد. احراز سمت طرف دعوا ضروری است زیرا هر فرد فقط می‌تواند درخواست خود را در دادگاه اقامه کند و حق اقامه دعوا برای دیگران بدون رضایت آنان وجود ندارد. لذا فردی که قصد ارائهٔ درخواست دارد، باید سمت خود را همراه با درخواست مشخص کند، به ویژه اگر درخواست به نمایندگی از سوی طرف دعوا اقامه شده باشد. طبق ماده ۵۲ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر یکی از اصحاب دعوا عنوان یا سمت قیم، متولی، وصی یا مدیر شرکت را داشته باشد، باید آن را در درخواست ذکر کند. همچنین، طبق ماده ۵۹ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر درخواست توسط ولی قهری، قیم و یا نماینده قانونی تقدیم شده باشد، باید سندی که سمت درخواست دهنده را ثابت می‌کند، ضمیمهٔ درخواست شود.

احراز سمت خوانده در دادگاه

در قسمت قبل، مورد "احراز سمت خواهان و دادخواست دهنده در دادگاه" مورد بررسی قرار گرفت؛ اما گاهی اوقات خوانده دعوا نیز اهلیت قانونی نداشته و به نمایندگی از خواهان در فرایند دادرسی در دادگاه حاضر می‌شود. به همین دلیل، علاوه بر اینکه دادخواست دهنده از طرف خواهان ضمن اقامه دعوا باید سمت خود را مشخص کند، در صورتی که یک فرد به نمایندگی از سوی خواهان در دادگاه دفاع کرده باشد، نیز باید سمت خود را برای دادگاه مشخص نماید و دادگاه آن را تأیید کند. بنابراین، در ماده ۸۵ قانون آیین دادرسی مدنی چنین لزوم احراز سمت نماینده خواهان دعوا در نظر گرفته شده است: "خواهان حق دارد نسبت به کسی که به عنوان وکالت یا ولایت یا قیمومت یا وصایت پاسخ دعوا را داده است، در صورتی که سمت او محرز نباشد، اعتراض نماید".

بر اساس ماده‌ای که در اختیار داریم، اگر خوانده در دعوا وکیلی را انتخاب کند یا نماینده قانونی مثل ولی قهری خود در حاضری دادرسی باشد و یا قیم درخواست کننده به دعوا جواب داده باشد، باید ترتیبی که خود را معرفی کرده و مدارک مربوطه را به دادگاه ارائه می‌دهد تا دادگاه بتواند شناسایی این شخص را تأیید کند. در صورتی که این امور صورت نگیرد، خواهان می‌تواند ایراد عدم تأیید شخص خوانده را مطرح کند که یکی از موانع و ایرادات رسیدگی به دعوا است. Note: In the text, the appropriate tags have been used for emphasis.

احراز سمت وکیل

همان‌طور که در بخش‌های گذشته بررسی کردیم، هنگامی که اقامه دعوا در دادگاه توسط یک وکیل صورت گرفته است، باید درخواست همراه با مدارک مربوطه و بیان اطلاعات وکیل در دادخواست ذکر شود. طبق تبصره بند ۱ ماده ۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی، "در صورتی که دادخواست توسط وکیل تقدیم شده باشد، باید اطلاعات وکیل نیز درج شود." همچنین، بر اساس ماده ۸۴ قانون آیین دادرسی مدنی، یکی از موانعی که ممکن است رسیدگی به دعوا در دادگاه را سخت کند، این است که: "فردی که به عنوان نمایندگی اقامه دعوا می‌کند (مانند وکیل، ولایت یا قیمومیت)، سمت خود را ثابت نکند."

لازم به ذکر است که وجود عدم احراز سمت دادخواست دهنده از طرف خواهان نیز در قانون آیین دادرسی مدنی مورد توجه قرار گرفته است. بر اساس این قانون، در صورتی که دادخواست دهنده یا کسی که به نمایندگی از وی دادخواستی را به دادگاه تقدیم می‌کند، سمت خود را معلوم نکند و دلایل اثبات کننده آن، مانند وکالت‌نامه برای وکیل یا ارائه شناسنامه برای ولی قهری، را به دادگاه ارائه ندهد، دادگاه می‌تواند قرار رفع نقص را صادر کند و اشخاص مذکور ملزم به رفع نقص دادخواست خواهند بود. در غیر این صورت، قرار رد دادخواست خواهد صادر شد. همچنین، اگر شخصی که به نمایندگی از خوانده وارد دادرسی شده است، سمت خود را مشخص نکند و خواهان به این موضوع اعتراض کند یا دادگاه سمت خوانده را احراز نکند، قرار رد دعوا صادر خواهد شد.