بر اساس قوانین جاری، هر عمل جرمی مورد پیگرد قرار می‌گیرد و هر فردی که این عمل مجرمانه را انجام دهد، از آن مسئول است و باید مجازات ببیند. به همین دلیل، قوانین تعیین کننده هر عمل مجرمانه بر اساس قانون تنظیم شده است تا افراد این عمل مجرمانه را با تعزیرات و مجازات‌های مناسب به مجازات بندازند. مجازات‌های اصلی که در قانون مجازات اسلامی ذکر شده است شامل تنبیه و مجازات‌های بازدارنده است، از جمله حبس. مجازات حبس بر اساس قانون آیین دادرسی کیفری، زمانی که فردی جرمی را انجام می‌دهد که مستوجب مجازات حبس است، با توجه به نوع و شدت تعیین می‌شود و دادگاه حکم حبس را صادر می‌کند. عملیات حبس از زمانی شروع می‌شود که فرد به امر اجرایی قابل اجرا محکوم می‌شود و تا روزی که از زندان آزاد می‌شود، جریمه اعمال می‌شود. در طول دوران حبس، حقوق مشروع فرد باید رعایت شود. به همین دلیل، قانونگذار در قانون مجازات اسلامی نحوه اجرای مجازات حبس را تبیین کرده است.

نحوه اجرای مجازات حبس

وقتی شاکی از جرمی به مرجع قضایی شکایت می‌کند، مقام قضایی موظف است تا رسیدگی‌های لازم را انجام داده و در صورت تشخیص فرد متهم به جرم، رای مقتضی را صادر نماید. اگر رای صادر شده شامل مجازات حبس باشد، باید به قرارداد قانونی اجرای مجازات حبس پایبندیم که طبق آیین دادرسی کیفری، به شرح زیر است: محکومین به حبس با ذکر مشخصات کامل خود، نوع جرم، مدت محکومیت، ایام بازداشت قبلی و مرجع صادرکننده حکم، در برگه‌ای مخصوص تحمل کیفر یا مجازات به زندان مربوطه یا نزدیک‌ترین زندان به حوزه قضایی مربوطه اعزام و معرفی می‌شوند. این افراد با همراهی مأمور بدرقه زن یا مرد و با رعایت موازین مراقبتی، دوران حبس خود را در زندان سپری می‌کنند. زندان‌ها به دسته‌های زندان بسته، نیمه باز، مراکز حرفه آموزی و اشتغال، مراکز اقدامات تامینی و تربیتی، از جمله کانون اصلاح و تربیت برای اطفال و نوجوانان تقسیم می‌شوند. با توجه به نوع جرم و مشخصات فرد مجرم، او به یکی از این دسته‌بندها اعزام می‌شود. به عبارت دیگر، به جز مواردی که در قانون یا حکم دادگاه تعیین شده است، محکومان بر اساس نوع و مدت محکومیت پیشینه و شخصیت خود، براساس تصمیم شورای طبقه‌بندی و تایید قاضی اجرای احکام در یکی از بخش‌های نگهداری می‌شوند.