قانون رسیدگی به دارایی مقامات ، مسئولان و کارگزاران

توجه به مبارزه با فساد مالی توسط مقامات بلندپایه کشور، باعث شد تا ماده ۱۴۲ قانون اساسی به این مسئله اختصاص داده شود و رئیس قوه قضاییه مسئولیت بررسی دارایی‌های مقامات عالی قوه اجراییه را به عهده بگیرد.
با این حال، به دلیل محدودیت‌های نظارتی مذکور در این ماده، قانون مخصوصی تحت عنوان قانون رسیدگی به دارایی مقامات، مسئولان و کارگزاران جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۴ توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام تصویب شد.

قانونی با ۱۴ ماده، ۲۲ بند و ۱ تبصره در تاریخ ۱۷ اردیبهشت ۱۳۹۱ در مجلس شورای اسلامی تصویب شد.
این قانون در تاریخ ۹ آبان ۱۳۹۴ با تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام و به منظور برخورداری از تغییرات کلی، در ۶ ماده، ۲۹ بند و ۳ تبصره اصلاح شد و با توجه به تشخیص مجمع مصلحت نظام برای تأیید مصلحت نظام، به این شکل تصمیم گرفته شد.

با توجه به این مناسبت، در اینجا به بررسی یکی از قوانین مهم موجود به نام قانون رسیدگی به دارایی مقامات، مسئولان و کارگزاران جمهوری اسلامی ایران، که در سال ۱۳۹۴ به تصویب رسیده است، در راستای مبارزه با فساد مالی - سیاسی می‌پردازیم و متن آن را بررسی می‌کنیم.

اعلام اموال توسط مسئولین

ماده اول - مقامات مشخص شده در اصل ۱۴۲ قانون اساسی، لیست دارایی‌های خود، همسر و فرزندان خود را به رئیس قوه قضائیه گزارش می‌دهند.
قوه قضائیه برای بررسی عدم افزایش بنا به آیین‌نامه ای که توسط قوه قضائیه تهیه و ابلاغ می‌شود، اقدامات لازم را صورت می‌دهد.
استفاده از منابع غیرقانونی توسط این مقامات مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بخش 2 - به منظور تقویت اعتماد عمومی مردم به مقامات جمهوری اسلامی ایران و بهبود سلامت سازمانی، از تاریخ اجرای الزامات این قانون، یکی از شرایط تصدی مناصب مذکور در این قانون، ارائه تعهدنامه‌ای به قوه قضائیه در قالب فهرستی از دارایی‌های خود، همسر و فرزندان تحت تکفل است.
این فهرست به صورت خوداِظهاری ارائه می‌شود.

مقامات و مسئولان مشمول قانون

مقام‌ها و مسئولان وظیفه‌دارند در اجرای این قانون، فهرستی از دارایی‌های شخصی خود، همسر و فرزندانی که تحت تکفل آنها هستند را به صورت کتبی و کامل قبل و بعد از هر دوره خدمت، به رئیس قوه قضائیه ارائه کنند.

نمایندگان مجلس خبرگان رهبری شامل اعضایی است که توسط مردم در انتخابات مجلس خبرگان انتخاب شده‌اند.
این نمایندگان مورد توجه و احترام قرار می‌گیرند و مسئولیت‌های مهمی را در حفظ و اجرای اهداف و سیاست‌های رهبری به عهده دارند.
آنها با آنالیز و بررسی مسائل مربوط به سیاست‌ها، اقتصاد، امنیت و سایر زمینه‌ها به عنوان مشاور برای رهبری عالمی کشور فعالیت می‌کنند.
نمایندگان مجلس خبرگان رهبری با توجه به تجربیات و دانش خود، راهکار‌های مناسبی را در جهت تحقق اهداف و آرمان‌ها مطرح می‌کنند و در تصمیم‌گیری‌های کلیدی دولت و جامعه نقش اساسی دارند.
آنها به طور مداوم با همکاری و ارتباط نزدیک با رهبری، مسئولیت محوری اجرای سیاست‌ها و راهبردهای کشور را بر عهده دارند.

۲ - اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظاممجمع تشخیص مصلحت نظام یک هیئت مشاوره‌ای است که تشکیل شده است تا در تصمیم‌گیری‌های مهم و استراتژیک مرتبط با مصلحت نظام کشور مشارکت و کمک کند.
اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام از فرقه‌ها و جریانات مختلف سیاسی و اجتماعی انتخاب می‌شوند.
وظیفه آنها بررسی و تحلیل اوضاع سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور و پیشنهاد راهکارهایی برای تصمیم‌گیری‌های بهینه بر اساس مصلحت نظام است.
تصمیمات مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تصویب و اجرا به شورای عالی انقلاب تقدیم می‌شود.
لطفا توجه داشته باشید که اطلاعات موردنیاز برای تشکیل دقیق مجمع تشخیص مصلحت نظام در دسترس عموم قرار ندارد و ترکیب دقیق اعضا و فعالیت‌های آنها ممکن است بر اساس مجوزها و ضوابط قانونی مربوط تغییر کند.

۳ - مقامات منصوب از سوی رهبریمقاماتی که توسط رهبری منصوب می‌شوند، به طور عمومی به عنوان مقامات فوق‌العاده محسوب می‌شوند.
این مقامات، به دلیل تفاوت‌های قابل توجهی که در عهده‌داری آنها نسبت به سایر مقامات وجود دارد، برای اجرای تصمیم‌گیری‌های مهم و حیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این مقامات توانایی مسئولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری در مواقعی را دارند که نیاز به تصمیم‌گیری سریع و جدی دارد و عموماً در شرایطی که کاربران به کمک و هدایت واقعی و مشورت از طرف قدرت‌های رهبری نیازمند هستند، تعیین می‌شوند.
به همین دلیل، حضور این مقامات به‌عنوان نمایندگان رهبری در اجلاس‌ها و جلسات رسمی نیز بسیار رایج است.

۴- اعضای شورای نگهبانشورای نگهبان از ۱۲ عضو تشکیل شده است که توسط رهبری انتخاب می‌شوند.
اعضای این شورا معمولاً از بین روحانیون با تخصص در حوزه‌های حقوقی، اقتصادی و سیاسی انتخاب می‌شوند.
ریاست شورا نیز تابعیت ایرانی و توانمندی‌های مدیریتی بالا را در شخصیتی که قرار است برای این موضوع نامزد شود، الزامی می‌داند.
شورای نگهبان با مسئولیت نظارت بر تطابق قوانین و مقررات کشور با ماده ۱۱۱ قانون اساسی ایران بارهنگ می‌شود.
این شورا در اجرای اصول اسلامی، حمایت از حقوق و عدالت، و به رسیدن به خواسته‌های مردم کمک می‌کند.
عملکرد شورای نگهبان از طریق رسیدگی به طرح‌ها، قوانین و انتخابات را بهبود می‌بخشد و در صورت تأیید، آن‌ها را قانون و معمول کشور قرار می‌دهد.
همچنین، شورا دستگاه‌های قضایی را نیز نظارت می‌کند و در صورت وجود اشکالات آن‌ها را به مجری قضایی ارجاع می‌دهد.
اعضای شورای نگهبان دارای وظایف و تعهدات قانونی بالا هستند و از طریق تشخیص خلاف قانونی در قوانین و خروج از مرزهای قانونی، جلوگیری می‌کنند.
اعضای شورا نیز باید برای فعالیت در این شورا وارد یک عهدنامه شوند که در آن به رعایت اصول اخلاقی و حسن سلوک تعهد می‌کنند.
پایان تغییرات

۵- نمایندگان مجلس شورای اسلامی و معاونان رئیس مجلس و مدیران کل مجلس

۶- معاونان رئیس قوه قضائیه، رؤسای سازمان‌ها و دستگاه‌های وابسته به این قوه، و همچنین معاونان و مدیران کل آنان.

۷- دادستان کل کشور، رئیس دیوان عالی کشور و رئیس دیوان عدالت اداری و رؤسای کل دادگستری استانها و معاونان همه آنها و سایر دارندگان پایه قضائی.

مشاوران سران سه قوه

هشت مشاور سران سه قوه برای ارائه مشاوره به سران این قوا تشکیل شده اند.

۹ - رؤسای دفاتر سران سه قوه، مجمع تشخیص مصلحت نظام و مجلس خبرگان رهبری

دستیار ارشد رئیس جمهور، معاونان وزرا، مدیران کل و همترازان آنهادستیار ارشد رئیس جمهور، معاونان وزرا، مدیران کل و همترازان آنها

۱۱ - دبیران شورای عالی امنیت ملی، مجمع تشخیص مصلحت نظام ، هیأت دولت، شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی

۱۲- رئیس و دادستاندیوان محاسبات کشور، معاونان آنان و اعضای هیأت مستشاری

۱۳ - رئیس، قائم مقام، معاونان و دبیرکل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران

۱۴- رؤسا و معاونان سازمان‌ها و مؤسسات دولتی، نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی و مدیران کل آنها

۱۵ - فرماندهان و مسئولان نیروهای مسلح، از سرتیپ به بالا، همچنین همترازان آنها و رؤسای کلانتری ها.
فرماندهان و مسئولان نیروهای مسلح، از درجه سرتیپ و بالاتر و همترازان آنها و رؤسای کلانتری ها، از طرفی مسئولیت بالایی در بخش های مختلف نیروهای مسلح دارند.
آنها نقشی کلیدی در اجرای سیاست ها و راهبردهای ارتش، نیروی هوایی، نیروی زمینی و نیروی دریایی داشته و کارآمدی و پیشرفت این نیروها را بر عهده دارند.
همچنین، با توجه به مسئولیت های خود، آنها مسئولیت تدبیر و برنامه ریزی برای گسترش و توسعه نیروهای مسلح را برعهده دارند.

متن: "مدیران عامل، اعضای هیأت مدیره بیمه‌ها، بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری دولتی و شرکت‌ها و مؤسسات وابسته به آنها، رؤسای مناطق و رؤسای شعب ارزی و ویژه و سرپرست‌های مناطق"

۱۷ - رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار و معاونان او، رؤسای بورسهای تخصصی، مناطق و فرابورس

۱۸ - رئیس و اعضای هیأت عاملصندوق توسعه ملی

۱۹ - استانداران و معاونان آن‌ها، فرمانداران، شهردارانو اعضای شورای شهر تمام شهرها و شهرداران مناطق کلان شهرها و معاونان آنها.

سفرا و کارداران، سرکنسول‌ها و مسئولان حفاظت منافع و رؤسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران در خارج کشور:دوره سفرای و کارداران: در این دوره، سفرا و کارداران جمهوری اسلامی ایران نمایندگانی هستند که وظیفه حفظ و نگهداری منافع کشور و توسعه روابط خارجی را برعهده دارند.
سرکنسول‌ها: سرکنسول‌ها، نمایندگان مسئول مراکز دیپلماتیک کشورمان در خارج از کشور هستند.
آن‌ها مسئولیت‌هایی مانند ارائه خدمات و حمایت از شهروندان ایرانی، تسهیل روابط تجاری و سیاسی و رسیدگی به مسائل مرتبط با ایران را برعهده دارند.
مسئولان حفاظت منافع: این مسئولان نیروی انتظامی و امنیتی هستند که وظیفه حفاظت از منافع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور را دارند.
آن‌ها برای پیشگیری از هرگونه تهدید امنیتی و حمایت از هموطنان ایرانی فعالیت می‌کنند.
رؤسای نمایندگی‌های جمهوری اسلامی ایران: رؤسای نمایندگی‌ها پست‌های با اهمیتی هستند که تحت نظارت سفیر جمهوری اسلامی ایران در کشورهای مختلف قرار دارند.
آن‌ها مسئولیت‌هایی مانند تسهیل ارتباطات بین دولت‌ها، پیگیری مسائل مربوط به هموطنان ایرانی، ارزیابی موقعیت سیاسی و اقتصادی و ارائه گزارشات به مقامات مربوطه را برعهده دارند.

۲۱ - نمایندگان دولت در جلسات عمومی، هیأت مدیره، هیأت امنا و مدیر عامل شرکت‌ها و مؤسسات دولتی و یا مؤسسات وابسته به دولت و نیز نهادها و سازمان‌های عمومی غیردولتی حضور دارند.

۲۲ - افراد عضو هیأت مدیره و مدیر عامل و بازرسان مناطق ویژه و مناطق آزاد تجاری و معاونان آنان

۲۳ - ریاست کل گمرک و معاونان وی و مدیران کل گمرک و رؤسای گمرکات کشور

24 - رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، همراه با معاونان، مدیران کل و سرممیزین، از بخش های مهم و مؤثر سازمان مالیاتی کشور است.

بنا به مقررات، رئیس قوه قضائیه مکلف است املاک و مستغلات، همسر و فرزندان خود را قبل و بعد از شغل خود، به مرجعی که توسط رهبری تعیین می‌شود، اعلام نماید.

تبصره 2 - مقاماتی که طبق مقررات دارای قائم مقام هستند، مشمول این قانون می‌شوند.

اموال و دارایی های اعلامی

تبصره چهارم - صورت حساب دارایی افراد مشمول مقررات این قانون، جزئیات زیر را شامل می شود:

1 - همه‌ی ممتلکات غیرقابل انتقال و حقوقی که ارزش مالی دارند

۲ - مطالبات و دیون

وقتی درباره مطالبات و دیون صحبت می‌کنیم، منظورمان از مطالبات و دیون نیازهای مالی و اقتصادی است که ممکن است شخص یا سازمانی داشته باشد.
مطالبات شامل مبالغ نقدی یا خدماتی است که فرد یا سازمانی حق دارد برای آن پرداخت شود.
به عنوان مثال، شخصی که کاری برای شما انجام داده و هنوز پول آن را دریافت نکرده‌اید، مطلبی برای شما دارد.

دیون هم به معنای مبالغ نقدی یا خدماتی است که شخص یا سازمان به دیگران بدهکار است.
به عنوان مثال، اگر از فروشگاهی کالا یا خدماتی خریداری کرده اما هنوز هزینه آن را پرداخت نکرده‌ام، دارای یک دین به فروشگاه هستم.

مطالبات و دیون معمولاً در قراردادها یا توافقات نوشتاری ثبت می‌شوند و مهلتی برای پرداخت یا دریافت مشخص می‌شود.
این مبالغ چه به صورت نقدی، چه به صورت اقساط و چه با نحوه پرداخت دیگری ممکن است تسویه شوند.

۳.
سرمایه‌گذاری و اوراق بهادار

موضوع سرمایه‌گذاری و اوراق بهادار یکی از مهم‌ترین عوامل در حوزه اقتصاد است.
سرمایه‌گذاری به معنای سرمایه‌گذاری در طرح‌ها و پروژه‌های اقتصادی است که به هدف کسب سود و بازده انجام می‌شود.
در این راستا، افراد و شرکت‌ها می‌توانند در سهم‌های مختلف بازار سرمایه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETFs)، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک (Mutual Funds) و سایر اوراق بهادار سرمایه‌گذاری نمایند.
این سرمایه‌گذاری‌ها به عنوان یکی از روش‌های مناسب برای تحقق اهداف مالی مورد استفاده قرار می‌گیرند.


قابلیت محافظت از سرمایه و ریسک کمتر هم از مزایای سرمایه‌گذاری و اوراق بهادار است.
یعنی شما با انتخاب صحیح و سازگار با ریسک‌های شما، می‌توانید سرمایه خود را در برابر تقلب، نقض قرارداد یا عدم پایبندی شرکت‌ها به قراردادها، حفظ کنید.
از جمله اوراق بهادار قابل سرمایه‌گذاری عبارتند از: اوراق قرضه، سهام، اوراق مشارکت و بانکداری سرمایه‌گذاری.


برای موفقیت در سرمایه‌گذاری، شما باید بازار خود را به دقت مورد مطالعه قرار دهید و از روش‌های تحلیلی مانند تحلیل اصولی، تحلیل فنی و تحلیل آماری استفاده کنید.
همچنین، نیاز است که در انواع ارزش‌های نسبی و مطالعه ویژگی‌های جالب انتخاب شرکت‌ها و پیامدهای آن‌ها تمرکز داشته باشید، تا بتوانید به نتایج دقیق‌تری در سرمایه‌گذاری‌های خود برسید.
با توجه به این گستردگی و تنوع در سرمایه‌گذاری و اوراق بهادار، انتخاب مناسبی از بین این گزینه‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا به نتیجه بهتری دست یابید و خطر را کاهش دهید.

موجودی حسابهای مختلف در بانکها، مؤسسات مالی و اعتباری و نظایر آنها را می‌توان به صورت گسترده‌ای دسته‌بندی کرد.
حسابهای بانکی به صورت کلی در دو دسته قرار می‌گیرند: حسابهای جاری و حسابهای پس انداز.
حساب جاری برای انجام تراکنش‌های روزانه مانند برداشت و واریز و همچنین برای پرداخت قبوض استفاده می‌شود.
از طرفی، حساب پس انداز برای نگهداری پس‌اندازها و انباشت ثروت بلندمدت استفاده می‌شود.
همچنین، بانکها و مؤسسات مالی دیگر، مانند صندوق‌های بازنشستگی و شرکتهای سرمایه گذاری، حسابهای دیگری با اهداف خاص ارائه می‌دهند.
برای مثال، حسابهای جاری از نوع تجاری برای شرکتها و تجار استفاده می‌شود، در حالی که حسابهای وام مسکن برای افرادی که می‌خواهند ملک خریداری کنند، فراهم می‌شود.
بنابراین، هر حساب با قابلیت‌های منحصر به فرد خود در ساختار و شرایط استفاده قرار دارد.
به عنوان مثال، برخی حسابها قابلیت دریافت سود روزانه یا ماهیانه را دارند و برخی دیگر امکان ارائه کارتهای اعتباری و خدمات بانکداری الکترونیکی را فراهم می‌کنند.
توجه: موجودی حسابهای بانکی و مالی همواره باید مورد نظر و کنترل شخص صاحب حساب باشد.
این حسابها باید با دقت و مسئولیت مدیریت شده و نگهداری گردند.

5 - هر منبع درآمدی پایداری

تبصره: تمامی ممتلکات و دارایی‌ها که در اختیار اشخاص مشمول قانون قرار دارند و با توجه به سمت و مسئولیت شغلی آنان، صرفاً برای مصارف سازمانی و شغلی (به استثنای مصارف شخصی) قابل بهره‌برداری است، تابع مقررات این قانون نمی‌باشد.

جرایم و مجازات ها

مقررات ماده 5 - فهرست دارایی‌های مربوط به افراد مشمول و اسناد و اطلاعات مرتبط با آن، همگی به جز موارد مشخصی که در این قانون و آیین نامه‌های زیر آن تعیین شده است، باید به صورت محرمانه در نظر گرفته شود.
هر کارمند و مسئولی که طبق وظیفه خود مکلف به تهیه، ثبت، ضبط و نگهداری فهرست دارایی‌های مربوط به افراد مشمول یا اسناد و اطلاعات مرتبط با آن باشد و یا به هر دلیلی مجاز به استفاده از این اسناد باشد، اگر عمداً مشخصات این اسناد را فاش کند یا به عنوان نقض وظایف اداری به دیگران ارائه دهد، یا به هر شکل دیگری دیگران را از محتویات آنها مطلع سازد، با یکی از تاجیجات مقرر در ماده 19 قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ محکوم خواهند شد.