فسخ نکاح و موارد آن

توقیع "عقد نکاح" نیز مانند سایر قراردادهای مصرح در قانون مدنی، می‌تواند تحت شرایطی به پایان برسد.
روش‌های انهاء عقد نکاح، طبق مقررات قانون مدنی تعریف شده‌اند.
"طلاق"، "فسخ نکاح"، "بذل مدت" و "انقضای مدت"، از جمله روش‌هایی هستند که برای پایان دادن به عقدهای نکاح دائم و موقت در قانون مدنی ذکر شده‌اند و هرکدام از این روش‌ها دارای مقررات و ضوابط خاصی است.

"رهاسازی از ازدواج" که در ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی تعیین شده است، یکی از راه‌های خاتمه دادن به ازدواج است.
با توجه به این ماده، ازدواج دائمی به وسیله زن یا شوهر لغو می‌شود.
یک نکته حائز اهمیت این است که قوانین و مقررات "رهاسازی از ازدواج" کاملاً متفاوت از طلاق هستند و در صورت عدم رعایت این مقررات، رهاسازی از ازدواج امکان‌پذیر نیست.

با توجه به تفسیرات فوق، در این مقاله به سوال "معنای منزلت برتر" پاسخ داده خواهد شد.
در ادامه، با بررسی اینکه چه چیزهایی منزلت برتر را تشکیل می‌دهند، مراحل تحقق این منزلت را از طریق جامعه شناسانه، روانشناسانه و فرهنگی تشریح خواهیم کرد.

فسخ نکاح چیست

قبل از پاسخ به این سوال که "تفسیر رفع ازدواج چیست؟"، لازم است که ابتدا درباره مفهوم "تفسیر" صحبت کنیم و سپس به این سوال پاسخ دهیم.
"تفسیر" یکی از مفاهیمی است که در حوزه حقوق قراردادها مورد توجه قرار می‌گیرد.
این عبارت به معنای این است که یکی از طرفین یک قرارداد لازم می‌تواند به صورت تک جانبه قرارداد را خاتمه دهد.
این عمل می‌تواند با استفاده از تفسیر و تحلیل مفاهیم و مفاد قرارداد صورت گیرد.

انحلال نکاح در ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی، به عنوان یکی از راه‌های پایان دادن به عقد نکاح تعبیه شده است.
طبق این ماده، عقد نکاح دائم به صورت انحلال یا طلاق منتهی می‌شود.
از این رو، انحلال نکاح یکی از شرایطی است که با آن عقد نکاح قابل انحلال و جداشدن زوجین از یکدیگر می‌باشد.

بنابراین، برای پاسخ به این سؤال که چه مفهومی دارد "فسخ نکاح"، می‌توان گفت که "فسخ نکاح" به معنای پایان دادن یک طرفه به عقد نکاح می‌باشد و به دلیل وجود یکی از عیوب مصرح قانونی در هر یک از زن و شوهر انجام می‌شود.
بنابراین پس از پاسخ به این سؤال، تاکنون به بیان نکات مهم مربوط به "فسخ نکاح" پرداخته‌ایم:نکته اول: فسخ نکاح می‌تواند در نتیجهٔ توافق طرفین یا تصمیم قاضی صورت گیرد.
نکته دوم: در بعضی موارد، فسخ نکاح ممکن است با پرداخت جبرانی به سمت طرف دیگر همراه شود.
نکته سوم: هر دو طرف باید در مقابل قاضی حاضر شوند تا بتوانند درخواست خود را برای فسخ نکاح مطرح کنند.
نکته چهارم: پس از انجام فسخ نکاح، ازدواج دوباره با همان فرد در نظر گرفته نمی‌شود.
نکته پنجم: در صورتی که هر یک از زوجین در حین ازدواج از اطلاعات غلطی در مورد هویت و یا ویژگی‌های مهم دیگر طرف مقابل سوء استفاده کرده باشد، می‌توان فسخ نکاح را درخواست کرد.
با این حال، لازم به ذکر است که مسائل حقوقی و مربوط به فسخ نکاح بستگی به قوانین هر کشور و جامعه دارد و بهتر است در صورت نیاز در جریان قوانین و مقررات مربوطه قرار بگیرید.

بطور کلی، فسخ نکاح می‌تواند به درخواست هر یک از زن و مرد انجام شود در صورتی که عیوبی که مطابق فقه و قانون مدنی برای هر یک از آنان شناخته شده است، وجود داشته باشد.
این بدان معنی است که فسخ نکاح فقط زمانی مقدور است که عیوب ذکرشده در زن یا مرد تایید شده باشد.

همانگونه که از این مطلب ظاهر است، فسخ نکاح با طلاق تفاوت دارد و هرکدام شروط و تأثیرات خاص خود را دارند.
به عنوان مثال، در صورت تمایل یکی از همسران به فسخ ازدواج، باید یکی از شرایط فسخ نکاح را در باب همسر مقابل به دادگاه ثابت نماید، اما در طلاق، اثبات این شروط لازم نیست.

اگر طرفان در مرحله قبل از انجام توافق، با اطلاع از وجود یک نقض قانونی در طرف مقابل، در توافق قراردادی باشند، پس از انجام توافق، حق ترک توافق را نخواهند داشت.
زیرا اساس ایجاد حق ترک توافق، وجود خسارتی بی‌دانش و ناخواسته از طرف دیگر به افراد است.
اکنون، اگر شخص با آگاهی و اطلاع از نقائص طرف مقابل، به انجام توافق پرداخته باشد، دیگر نمی‌تواند حق ترک توافق را برای او در نظر داشت.

فسخ حق باید به صورت فوری اعمال و اجرا شود.
به همین دلیل، در صورتی که یکی از زوجین متوجه شود که طرف مقابل، یکی از عیوب ذکر شده در قانون مدنی داشته باشد، باید به همان زمان اقدام به فسخ نکاح کند.
به عبارتی دیگر، نمی‌توان بعد از مدت طولانی از عقد ازدواج، عقد را براساس حقوق فسخ، لغو کرد.

موارد فسخ نکاح کدامند

در قسمت قبل، توضیح داده شد که فسخ حق قرارداد ازدواج به معنی پایان دادن تک جانبه به قرارداد ازدواج در نتیجه وجود یکی از عیوب مشخص در هر یک از همسران است.
حال پس از پاسخ به سوال "فسخ حق قرارداد ازدواج چیست؟"، در این بخش به بررسی مواردی که منجر به فسخ حق قرارداد ازدواج می‌شوند، خواهیم پرداخت.
اینگونه که در این بخش توضیح داده می‌شود که چه عواملی می‌توانند موجب فسخ حق قرارداد ازدواج شوند.

بر اساس قوانین حقوق مدنی، ممکن است علت‌های مختلفی باعث فسخ ازدواج گردد.
بین این علل می‌توان به عیوب فیزیکی و روحی هر دو زن و مرد و همچنین به مشکلات جدی روانی یا روانشناختی در یکی از طرفین اشاره کرد.
به عبارتی دیگر، هر عیبی که موجب بروز مشکلات جدی در زندگی مشترک زوجین شود، می‌تواند به عنوان علت اساسی برای فسخ نکاح در نظر گرفته شود.
در سیاق قوانین حقوق مدنی، تحت عنوان "عیوب فسخ نکاح"، شرایط و احتمالات زیر برای علت جدایی یا طلاق در نظر گرفته می‌شود:- عیوب فیزیکی یا بدنی هر دو طرفین، مانند بیماری خاص، بیماری وراثتی ناقلیت جنسیتی، یا مشکلات جسمانی عمده- مشکلات روحی یا روانشناختی جدی در یکی از طرفین، از جمله اختلالات عقلانی جدی، اعتیاد به مواد مخدر، اختلالات شخصیتی و اختلالات روانی عمده دیگر- وجود عشق یا توجه بیش از حد به شخص دیگری، به نحوی که زندگی مشترک زوجین را تحت تأثیر قرار دهد و نتیجه‌ای برای ادامه رابطه نمی‌گذاردلذا، فهمیدن و رعایت کردن این عیوب فسخ نکاح در قوانین حقوق مدنی اهمیت بسیاری دارد و می‌تواند به طلاق صحیح و قانونی منجر شود.

با توجه به ماده ۱۱۲۱ قانون مدنی، جنون یکی از دلایلی است که می‌تواند به فسخ نکاح منجر شود، پیش‌شرط آن استقرار داشته باشد و نباید نتیجه‌ی یک حالت موقت باشد.

مطابق ماده 1122 قانون مدنی، شرایط لغو از سوی زن در ازدواج در صورتی که مرد هیچگاه رابطه جنسی را تجربه نکرده باشد و اعضای تناسلی او بترکیب گردیده باشد، به‌شرح زیر می‌باشند:- عدم تجربه جنسی مرد- قطع عضو تناسلی مردانه

براساس بند 1123 قانون مدنی، عیوب زنان که می‌توانند باعث فسخ نکاح شوند، شامل امراضی همچون طاعون، جذام، برص، سقط، ابتلا به بیماری‌های تحلیلی و از دست دادن بینایی از هر دو چشم می‌باشد.

پس از پاسخ به دو سؤال مهم در مورد اثرگذاری فسخ نکاح و علت‌هایی که می‌تواند منجر به فسخ نکاح شود، در بخش بعدی به بررسی مراحل انجام فرآیند فسخ نکاح خواهیم پرداخت.
بدین منظور، در صورت ادعای وجود هر یک از عیوب ذکر شده در نکاح، طرف نیازمند به فسخ نکاح بایستی به دادگاه مراجعه کرده و پس از تایید عیب در دادگاه، مراحل فسخ نکاح را طی نماید تا در نهایت حکم فسخ را دریافت کند.

مراحل فسخ نکاح

در بخش‌های قبلی، دربارهٔ تعریف فسخ نکاح و انواع حالت‌های فسخ نکاح صحبت کردیم.
براساس آن، در صورتی که یکی از این عیوب در زن یا شوهر موجود باشد، طرف مقابل باید به دادگاه مراجعه کند و پس از اثبات عیب در دادگاه، درخواست فسخ نکاح را ارائه دهد.
در این بخش، مراحل فسخ نکاح را توضیح خواهیم داد که شامل مراحل زیر است:مرحله ۱: مراجعه به دادگاه: طرف مورد نظر باید به دادگاه مراجعه کند و درخواست فسخ نکاح را ارائه دهد.
مرحله ۲: ارائه ادله و شواهد: طرف مقابل باید در دادگاه ادله و شواهدی را ارائه کند که عیب وجود داشته باشد.
مرحله ۳: آشکارسازی عیب: دادگاه باید عیب مورد ادعا را بررسی و آشکارسازی کند که آیا واقعاً عیب وجود دارد یا نه.
مرحله ۴: صدور حکم فسخ: پس از تایید وجود عیب در دادگاه، حکم فسخ نکاح صادر خواهد شد.
با تکمیل این مراحل، فسخ نکاح انجام خواهد شد و زن و شوهر جدا می‌شوند.

تقاضا کننده‌ی لغو ازدواج در مرحله اول، باید در سامانه‌ی ثنا ثنایش و ایجاد حساب کاربری را ثبت کند.
سپس با ارسال یک اظهارنامه، قصد خود برای لغو ازدواج را به طرف مقابل اعلام کند.

در فاز پیشرفته، وقتی یک شخص تصمیم به خاتمه نامعین ازدواج می‌گیرد، او می‌بایست به سامانه الکترونیک قضائی مراجعه نموده و درخواست خود برای ثبت اظهارنامه فسخ این ازدواج را ارسال نماید.
لازم به ذکر است که درخواست فسخ نکاح در مرحله اول نیز از طریق سامانه عدل ایران و از طریق آدرس remission.
adliran.
ir/PetitionEdit.
aspx قابل ثبت است.

در مرحله بعد، پس از تقدیم درخواست فسخ نکاح به شعبه دادگاه خانواده، با ارسال یک ابلاغیه به طرفین، یعنی زن و شوهر یا وکلای آنها، لازم است در جلسه یا جلسات رسیدگی حاضر شوند.